Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DISBRIGO

Gramatyka
  • Formydisbrigo, disbrico, disprigo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. iur. iur. t. t. zabezpieczyć rzecz pozbytą (lub jej nabywcę) od pretensji osób trzecich, udzielić rękojmi za wady prawne przy pozbyciu własności
  • II. + actionem, casum, contentionem, discordiam rozsądzić, rozstrzygnąć (zwł. o sądzie polubownym), załagodzić

Pełne hasło

DIS-BRIGO s. DISBRICO s. DISPRIGO, -are, -avi, -atum
  • Dc.
  • B.
  • L.
  • A.
  • H.
  • N.
[1.pl. ind. fut. act. disbrigemus:
PommUrk VI p. 251 (a. 1325) : pro warandacione ... huius vendicionis ... stabimus ... et ... penitus disbrigemus.
LhnUrk I p. 327 (a. 1345) : heredes ... ab illis hominibus ... disbrigemus vel ipsi nobiscum ... compromittent.]
I. iur. t. t. zabezpieczyć rzecz pozbytą (lub jej nabywcę) od pretensji osób trzecich, udzielić rękojmi za wady prawne przy pozbyciu własności; cavere, ne res alienata (vel eius emptor) a quovis vindicetur, rem venditam (vel eius emptorem) ab alicuius vindiciis tueri, defendere, evictionem praestare
PommUrk IV p. 16 (a. 1301) : si ... ipsos successores aliquis in premissis impedire presumeret, pro nobis ... totaliter promittimus d-ndum.
KodMp I p. 163 (a. 1304) : promisit ... magistrum ... ab omnibus ... impedimentis et controuersijs quibuscumque eximere, d-re ac omnimode liberare suis laboribus et expensis.
PommUrk IV p. 219 (a. 1306) : ut... terminos ... mansorum ... distingwat seu d-et suis laboribus et expensis.
Ita saepius saec. XIV—XV. Ad rem cf. R. Taubenschlag, Odpowiedzialność za wady prawne przy pozbyciu własności, RHist LXVIII p. 338 —348. Cf. DISBRIGATIO I DISBRIGATOR.
Syn. et iuxta posita
absolvere ( KsgRachKr I p. 87, a. 1327 et saepius), defendere, garentire, auctorisare ( PommUrk V p. 190, a. 1314 ; DyplMog p. 47, a. 1334 ; Ztschr. XXVII p. 325, a. 1354) , discutere ( BreslUB p. 78, a. 1309) , exbrigare ( KodWp III p. 17, a. 1352) , eximere (cf. ), item alicuius defensioni stare ( KodWp II p. 364, a. 1322) , liberare (cf. et saepius), liberum facere, reddere ( KsgRachKr I p. 36, a. 1316 et saepius), libertare (iure ciuitatis: PP III p. 76, a. 1439) , redimere ( KodMp III p. 176, a. 1364) , pro guarantatione venditionis stare (cf. sq.). Additur adv., v. gr. finaliter ( KsgRachKr I p. 75, a. 1324) , indemniter ( LhnUrk I p. 327, a. 1345) , legitime ( DyplMog p. 47, a. 1334) , (libenter et) totaliter ( KodMp III p. 123, a. 1358 ; PommUrk IV p. 16, a. 1301 et saepius), omnimode ( KodMp I p. 163, a. 1304) , penitus ( PommUrk VI p. 251, a. 1325 et saepius), item modis omnibus ( KsgRachKr I p. 36, a. 1316) .
Constr. : indicatur cui? sq. dat.
KsgRachKr I p. 70 (a. 1323) : Hanco ... promisit eundem bancum sibi Nicolao d-re.
DyplMog p. 47 (a. 1334) : scolthetiam abbati et fratribus ... ab omni homine ... deffendere ... et d-re.
Ita saepius. indicatur a quo? a. sq. ab, cf. et saepissime. b. sq. unde :
PommUrk VI p. 28 (a. 1321) : astringimur ... d-re, unde posteris posset dubietas suboriri.
indicatur modus a. sq. abl., cf. et saepius, b. sq. sub c. abl.
KodWp II p. 364 (a. 1322) : d-ndo ... sub rerum suarum ypotheca.
KsgŁawKr p. 143 (a. 1376) : sub obligacione ... pecunie d-re.
c. sq. pro, cf.
II. actionem, casum, contentionem, discordiam sim.: rozsądzić, rozstrzygnąć (zwł. o sądzie polubownym), załagodzić; decernere, litem dirimere (praec. de arbitris), componere
LhnUrk II p. 15 (a. 1323) : residuum ... huius materie dubium ... decreto ... regis reliquimus d-ndum.
KodPol II p. 708 (a. 1349) : vocata vicinitas ... debet easdem contenciones seu discordias sopire seu eciam d-re.
Syn.
sedare ( Lites I p. 455, a. 1337) , sopire ( ).
Dicitur item
inter se ( OrtWp p. 20, saec. XV : nos prevenit talis casus, quem nos non possumus inter se d-re. Cf. DISBRIGATIO II DISBRIGATOR.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)