- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- L.
- A.
- H.
- Ha.
- N.
I.
A.
(de hominibus)
godność, znaczenie, poważanie, szacunek, powaga, autorytet; auctoritas, maiestas,excellentia, gravitas.
Glossa
Pol.
GLcerv p. 532 : d-as, qualitas vel praeeminentia, quae inhaeret personae, «dostoieństwo».
B.
de rebus
1.
wartość, znaczenie, wielkość, powaga; gravitas, magnitudo, aestimatio, vis.
Constr.
a.
sq.
gen.
b.
sq.
in
c.
abl.
VITELO Opt. p. 209 : habet ... superficies speculi, a qua fit reflexio, aliquam d-em in formatione imaginum uisarum.
c.
sq.
supra
tyle co: przewaga; subintelligitur: maior
GŁOG. Alex. I fol. Bb IIIa : est d-as casus concipientis supra casum conceptum, quia rectus dignior est obliquo, sicut habitus dignior est priuatione.
2.
uroda, tężyzna, dostojeństwo, godność; species digna, forma, pulchritudo, decor (corporis et
abs.
).
3.
log.
t.t.
(e
Gr.
αξίωμα
ad verbum translatum)
twierdzenie oczywiste nie wymagające dowodu, pewnik, aksjomat; propositio evidens, quae per se certa est, nulla demonstratione indiget, axioma
(cf.
s.
v.
)
GŁOG. Anal. fol. 31b : principium demonstrationis est d-as, quam Aristotiles sic diffinit: d-as est maxima propositio, quam necesse est quemlibet docendum habere.
BYSTRZ. AnalPost fol. f IIIa : d-as est propositio, quam necesse est per se esse et per seipsam mente videri, id est quam necesse est propter seipsam esse veram et cognoscitur per seipsam.Ita saepius.
Dicitur
α. affirmativa (opp. negativa:
GŁOG. Anal.
fol. 76b
).
β. propter se intellegibilis
(
ib.
), propter se necessaria (
ib.
), per se nota (
BYSTRZ. AnalPost fol. e Va).
γ. prima (
GŁOG. Anal.
fol. 9b et saepius).
Syn.
axioma (
BYSTRZ. Top.
fol. 152a
:
est autem anxioma seu d-as propositio assumpta ad probandum propositum),
principium commune (
GŁOG. Anal. fol. 76b : principium commune alio nomine vocatur d-as.Ita saepius).
II.
1.
wysoka godność, zaszczytne stanowisko, urząd, dostojeństwo; fastigium, honor.
Locut.
potiores
α. dignitatem (-es) assequi, habere, sustinere (
KodMp II
p. 139, a. 1276
;
ArPrawn I
p. 25, saec. XV in.in
; publici officii:
Tom. XIII
p. 383, a. 1531)
, conferre, distribuere, elargiri (
CodEp I 2,
p. 97, a. 1450
;
StPPP III
p. 16
;
Tom. XVII
p. 405, a. 1535
;; opp. auferre:
CodEp I 2,
p. 97, a. 1450).
β. dignitate fungi, potiri, (prae-) fulgere (spirituali sive saeculari:
CodTes nr 188, a. 1443
;
DŁUG. Op.
p. 28
;
; saeculari vel ecclesiastica
id. Hist. IV
p. 184
;
;opp. privari:
KodWp I
p. 111, a. 1228)
, praecingere aliquem (equestri:
CRIC.
in
Tom. VII
p. 255, a. 1525)
.
γ. ad dignitatem inhabilitare (syn. honos:
StPPP II
p. 471, a. 1492)
, promoveri (maiorem:
CRIC.
p. 288
)
, in dignitate poni (
CodPom
p. 213, a. 1209)
.
2.
meton.
a.
dostojnik, dygnitarz; homo summis honoribus ornatus.
b.
loco appellationis:(wasza)
dostojność.