- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- A.
[part.
fut.
pass.
diffundandus?
CodEp I 2,
p. 175 (a. 1457)
:
laus regis ... in fines terrae est diffundanda ([nisi typothetae scribaeve error subest). act. sensu refl. vel mediopass.]
DŁUG. Hist. III p. 171 : locustarum ... multitudo ... super terrae faciem diffudit.
ZabDziej III p. 133 (a. 1491) : piscinam, que sub aggerem diffudit.]
I.
propr. rozlewać, wylewać, rozprowadzać, rozpraszać, rozrzucać, roznosić; effundere, dispergere, dissipare, disicere, extendere.
Praec. mediopass. et refl. :
wylewać się, płynąć, rozchodzić się itp.
;
diffluere, fluere, manare sim.
1.
de aqua aliisque
liquoribus.
Glossa
Pol.
PP V p. 79 (a. 1427) : aqua ... non debet de rippis d-i, wlgariter «welacz».
2.
de lumine, radiis sim.
N. opt. de
formis :
VITELO Persp. p. 129 : in omnibus enim illis uidendi modis formae naturales ad uisum se d-unt, radiique uisuales non exeunt ad capessendas formas rerum; unde si praesentiae formarum d-sarum per corpora naturalia ipsarum susceptibilia uisus non affuerit etc.Cf. id. Opt. p. 61 ; GŁOG. Anal. fol. 8b . ;
3.
de igne, odore, peste sim.
4.
de rebus concr.
(saec. XV).
Syn.
disseminare (
DŁUG. Op.
p. 44
).
Constr. ad
1—4: a. abs. b. sq. ad. c. sq. de. d. sq. ex. e. sq. in c.
acc.
f. sq. per. g. sq. sub
II.
transl.
1.
w przestrzeni; de loco
a.
rozpraszać,rozrzucać, rozpościerać; dissipare, dispergere, disicere, distendere.
Praec. de rebus, sed pass. etiam de hominibus: rozpraszać się, rozchodzić się; dispergi, diffugere.
Constr. abs. vel sq.
per.
Quasi per abundantiam dicitur
Lites II p. 415 (a. 1392) : ubi tocius Christianitatis latitudo sit d-sa.
b.
pass. rozciągać się, rozlegać, leżeć; extendi, porrigi, patescere.
Syn.
contineri (
KodWp III
p. 643, a. 1392
et saepius), extendi (
KodMp IV
p. 462, a. 1447
et saepius).
Constr.
α.
sq.
abl.
β.
sq.
in
c.
abl.
c.
rozszerzać, rozprzestrzeniać;
dilatare, latius reddere, amplificare, augere, extendere (saec. XV);
interdum etiam in imagine.
Constr. abs. vel sq.
in c. acc.
Abundat
DŁUG. Op. p. 24 : dum regnum Polonicum et in religione Christiana floreret et in sua re publica amplitudinem d-ret.
2.
a.
rozpowszechniać, rozgłaszać, pass. rozchodzić się, rozlegać; divulgare, evulgare, differre; pass. divulgari, differri.
Constr.
α.
abs.
β.
sq.
ad.
γ.
sq.
apud:
DŁUG. Op. p. 7 : qui ... illius clarissima facinora apud aures singulorum suavitate eloquii d-at.
δ.
sq.
de.
ε.
sq.
in
c.
acc.
,
et saepius.
ζ.
sq.
per.
b.
de animi affectibus sim.
(praec.
sq.
in c.
acc. et ad) okazywać komuś, obsypywać kogoś czymś; effundere, dilatare, praestare alicui.
3.
rozwodzić się, obszernie mówić, pisać; copiosius dicere, scribere.
N. refl. sq.
in
c.
acc.
COPERN. Rv p. 330 : Ptolemaeus in his exequendis prolixo sermone in ingentem multitudinem se d-dit, quae recensere molestum censeo.
4.
rozweselić, ucieszyć; recreare, remittere animum (saec. XVI).
5.
varia et singularia
a.
doprowadzać; adducere
KodZagr p. 190 (a. 1514) : cum Pius secundus hec videretur in historiis suis scripsisse ad modernioresque historicos d-isse, que videntur ignominiosa esse etc.
b.
zalewać ołowiem w celu spojenia; plumbo fuso coniungere
RachWaw p. 362 (a. 1546) : pro plumbo ad d-nda hostia apud reginalem maiestatem(cf. ib. p. 361: pro plumbo, quo fores supra coquinas regias suffundebantur alias «zalewano»; et p. 362: pro plumbo «na zalewanie klamer» in coquina).Cf. SUFFUNDO.