Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DELIBERO-2

Gramatyka
  • Formydelibero
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. + homines uwolnić, zwolnić
  • II.
    • 1. + alicui dać, oddać, odstąpić, udostępnić
      • α. + aliquem ex aliqua re I)
      • β. + ad iudices
    • 2. zastrzec sobie, wymówić
    • 3. zabezpieczyć rzecz pozbytą od pretensji osób trzecich

Pełne hasło

2. DELIBERO, -are, -avi, -atum
  • Th. (rec.),
  • Bl.
  • Dc.
  • L.
  • H.
  • N.
I. homines uwolnić, zwolnić; liberum vel immunem reddere
KodPol I p. 28 (a. 1222) : post multum vero temporis prefatus Milosca servus abbatiae in Czerwińsk volens d-ri procidit ad pedes ... ducis Bolezlavi.
StPPP IX p. 15 (a. 1417) : et quando fideiussores reciperent sculteciam tunc essto d-tus.
Item refl.
ZabDziej I p. 119 (a. 1491) : Petrus Smolka, qui (= cui ) dederunt culpam coram domino et coram omni populo, d-vit se coram omnes scabinos.
Constr.
a. sq. ab :
KodWp I p. 199 (a. 1242) : d-amus (i. dux ) ... homines predicti monasterii ... ab incisuris, que in expeditione accipiuntur.
ArPrawn VIII p. 91 (a. 1405) : quandocumque ipsum dominum Thomoconem communitas fratrum de Paczonow pro quatuor marcis impediret, tunc ipsum debet d-re ab eadem, nulla diuturnitate ipsum euadendo.
KsgPozn p. 91 (a. 1415) : promisit d-re Nicolaum Paluka ... a fidejussoria cautione.
Ita saepius. b. sq. de :
KodMp III p. 355 (a. 1384) : Swantosslaus habet de omnibus iniurijs et preiurijs et arestacionibus eximere et d-re Ioannem.
ArPrawn VIII p. 91 (a. 1405) : Dobrochnam ... de duabus marcis fideiussis ... similiter debet d-re.
AGZ XII p. 114 (a. 1443) : de qua fideiussoria ipsum habet d-re.
c. sq. ex (sensu diverso), cf. infra 47.
II. res
1. alicui dać, oddać, odstąpić, udostępnić; tradere, concedere, dare
PommUrk V p. 67 (a. 1316) : quam predictam pecunie summam predicto Giselberto ... solvere et d-re bona fide promittimus.
KodWp III p. 102 (a. 1358) : nos ipsi molendinario silvam, ubi excidet ligna pro molendinorum reformacione, tenebimur d-re.
DokMp II p. 213 (a. 1435) : Martinus Scarbysz prescriptam hereditatem d-ns d-vit (sic ) ac benivolam fecit presentibus et facit a suis pueris et amicis.
Ita saepius.
Syn. et iuxta posita
se abrenuntiare ( ZabDziej I p. 194, a. 1525) , resignare ( AGZ IX p. 166, a. 1498). Hoc sensu occ.
α. aliquem ex aliqua re (cf. supra I)
KsgPrzem I p. 270 (a. 1440) : Niclossz Rus ... Masszam filiastram suam ... expediuit seu d-uit alias «vyeprauil» ex paternis bonis, que recepit ad tutelam.
β. ad iudices sc. causam
StPPP VIII p. 21 (a. 1377) : ad dominos d-amus (ed. delibamus]) ad festum sancti Stanislai.
2. zastrzec sobie, wymówić; sibi excipere, reservare
ArPrawn X p. 133 (a. 1404) : debet dno Jaszconi intromissionem dare de advocacia in Weliczka ac de omnibus censibus ... excipiendo et d-ndo census in zuppa.
Ib. p. 149 (a. 1405) : et hoc eciam sibi d-vit idem Mathias venditor, quod in domo dicte scultecie debet sedere pacifice et quiete usque ad festum Pascatis (sic ).
Cf. KsgŁawWar I p. 181 (a. 1479) .
3. zabezpieczyć rzecz pozbytą od pretensji osób trzecich; cavere, ne res alienata a quovis vindicetur
TPaw III p. 379 (a. 1396) : dnus Stephanus ... peruendit perpetuo suam partem hereditatis in Topola ... dno Nichoni dicto Wonczic et eciam promittens sibi granicias d-re, velut solus tenebat.
KodMp IV p. 251 (a. 1429) : domina Barbara cum suis pueris habeat ibidem duos laneos cum medio laneo memorato, quem a Zayanczkone debet d-re fideiussor.
ZabDziej I p. 39 (a. 1431) : dictus Martinus venditor promisit d-re eandem hereditatem beniwoliter a fratribus germanis et patruelis.
AGZ XIII p. 322 (a. 1453) : sibi debuisti primo anno partem bonorum hereditariorum d-re alias «vizwolicz», que bona sunt invadiata.
Ita saepius.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)