Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DECUS

Gramatyka
  • Formydecus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -oris
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajnijaki
Znaczenia
  • I.
    • 1. propr.
      • a. de animantibus:wdzięk, piękno, uroda
      • b. de rebus: piękno, ozdoba, okazałość
    • 2. transl.
      • a. cześć, godność, zaszczyt
      • b. przyzwoitość, cnota, godność
      • c. sława, chwała, świetność, blask
        • α. chlubny, zaszczytny czyn
        • β. odznaczenie, zaszczytna nagroda
        • γ. uroczystość
  • II. de hominibus: ozdoba, chluba

Pełne hasło

DECUS, -oris n.
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • L.
  • A.
  • N.
[generis m. (per analogiam decoris)
DŁUG. LibBen I p. 4 : quo ... decus... regno ... amplior accedat.]
I.
1. propr.
a. de animantibus:wdzięk, piękno, uroda; venustas, lepor, pulchritudo,
b. de rebus: piękno, ozdoba, okazałość; magnificentia, ornatus, elegantia.
N. glossam Pol.
RFil XXIII p. 301 (saec. XV med.) : d-us «ocrasa».
2. transl.
a. cześć, godność, zaszczyt; dignitas, honor, amplitudo.
b. przyzwoitość, cnota, godność; decentia, virtus, honos.
N. glossam Pol.
RFil XXIII p. 302 (saec. XV med.) : d-us «poczesliuoscz».
Syn.
iustum ( Tom. IV p. 160, a. 1517) ; opp. turpe ( DŁUG. Hist. III p. 513 ).
N. locut.
decus est przystoi, godzi się; decet.
c. sława, chwała, świetność, blask; laus, gloria, splendor.
Additur
iustum ( DŁUG. Op. p. 5 ) , perpetuum ( KodMp II p. 138, a. 1276).
Syn.
claritudo ( KodPol I p. 357, a. 1501) , decor ( KodMp II p. 138, a. 1276) , gloria ( DŁUG. Op. p. 1 ). Meton.
α. chlubny, zaszczytny czyn; factum honestum, gloriosum.
N.
heroicum ( DŁUG. Hist. I p. 373 ).
β. odznaczenie, zaszczytna nagroda; praemium virtutis, ornamentum.
γ. uroczystość; festum
Tom. II p. 3 (a. 1512) : hastiludia et cetera nuptiarum ac leticie d-a publica acta fuere.
Locut.
in decus ferre ( DŁUG. Hist. I p. 81 ) , ad decus pertinere ( KodMp I p. 22, a. 1234 ; item alicui cedere: CodVit p. 880, a. 1429), denique ad (in) decus alicuius aliquid facere ( KodMp II p. 138, a. 1276 ; DŁUG. LibBen I p. 372 ;et saepius).
II. de hominibus: ozdoba, chluba; qui alicui gloriae, laudi est. Cf. DECOR II 2.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)