Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DECIMO

Gramatyka
  • Formydecimo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. oddawać dziesięcinę kościelną
  • II. pobierać dziesięcinę, zwł. wyznaczać dziesięcinę snopową w polu

Pełne hasło

DECIMO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • A.
  • L.
  • H.
  • Ha.
  • N.
[pass. pro act. cf. infra 97,35]
I. oddawać dziesięcinę kościelną; decimam Ecclesiae solvere. In imagine
PommUrk II p.294 (a. 1274) : pietas suadet illos non inmerito decimas possidere, qui carnem suam cotidie in Dei seruicio d-ant se ipsos ... in ... abstinentiis ac profectu bonorum operum offerentes.
Syn.
decimam dare ( ZabDziej II p. 417, a. 1487 et saepius).
Constr.
a. abs.
KodKKr I p. 285 (a. 1361) : incole ... cum teneantur d-re.
Ita saepius. Cf. Th. V 1,171,25 sq. b. indicatur quid sq. acc. c. indicatur cui
α. sq. dat.
β. sq. ad:
AKapSąd III p. 198 (a. 1519) : qui heredes d-bant ad ecclesiam in Ostrowya.
γ. sq. pro
ib. p. 88 (a. 1502) : ex C vero mansis pro domino episcopo ... d-batur.
Ita saepius.. d. indicatur quo modo sq. in c. acc.
KodWp III p. 148 (a. 1360) : si vero occuparet et exararet plures agros repellens de illis kmetones, in gonithvam d-bit.
e. indicatur res, cui decima imposita est
α. sq. ab:
AKapSąd III p. 69 (a. 1499) : seminans triticum et avenam in bonis Vroniska ... non d-vit ab eisdem.
β. sq. de:
DokMp I p. 339 (a. 1405) : a decima... lini ... liberum facimus... scultetum cum suis successoribus ... qui eam non tenentur dare nec de ea d-re.
KodPol II p. 500 (a. 1445) : Johannem plebanum ... fuisse in pacifica libertate non d-ndi de quatuor mansis sui allodij.
Ita saepius.
γ. sq. ex, cf. et saepius.
II. pobierać dziesięcinę, zwł. wyznaczać dziesięcinę snopową w polu; decimam exigere, praec. decimum manipulum Ecclesiae pro decima reddendum in campo designare
ArPrawn II p. XLIV (a. 1359) : quilibet, ad quem decima spectat, per se vel per suum nuncium in octava sancti Iacobi ad d-ndum sit paratus, alioquin depositis quinque manipulis de qualibet quinquagena et in campo relictis frumenta libere conducantur.
StPPP III p. 21 (a. 1532) : decimam ... antequam ecclesia pro se d-et, solvi et consignari non debere.
Ita saepius.
N. glossam Pol.
GLcerv p. 521 : d-re «wytykać».
Syn.
decimam signare ( AKapSąd II p. 4, a. 1404).
Constr.
a. abs. , cf. Ita saepius. b. sq. acc. , cf. infra 35. Ita saepius. c. sq. dat.
OrdUst p. 19 (a. 1548) : questi sunt vos anno superiore d-ri noluisse eis decimas ex agris eorum plebano ... provenientes.
d. sq. post :
AKapSąd III p. 87 (a. 1502) : post que predia plebanus in Zyelona semper d-bat.
Ib. infra post kmethones de prefatis agris predialibus locatis factores domini episcopi d-bant.
e. sq. pro, cf.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)