Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ASTRUO

Gramatyka
  • Formyastruo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -xi, -ctum
Znaczenia
  • I. propr. propr. dobudować, wybudować przy czymś
  • II. transl.
    • A.
      • 1. przygotowywać
      • 2. + fidem budzić wiarę
    • B.
      • 1. utrzymywać, wykazywać, dowodzić
      • 2. potwierdzać
      • 3. głosić
      • 4. udawać

Pełne hasło

ASTRUO, -ere, -xi, -ctum
  • F.
  • Th.
  • Bl. (ads-),
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A. (ads-),
  • H.
  • N.
I. propr. dobudować, wybudować przy czymś; iuxta aliquid construere.
N.
zaopatrzyć w urządzenia melioracyjne; canalibus et fossis ad deducendam aquam instruere
CorpJP IV 1, p. 249 (a. 1526) : si ... insulanorum planities, in qua resident, non recte a-atur et res illorum ... locorum opportunitatibus non commendetur, nequaquam illic propter aquarum nimiam exuberantiam subsistere ... possent (cf. Tom. VIII p. 122).
II. transl.
A.
1. przygotowywać; praeparare
WAPOW. p. 15 : Sbigneus ... secretis consiliis ac crebris conventiculis ei regnum a-bat.
2. fidem budzić wiarę; i. q. conciliare
KADŁUB. p. 119 : huius rei fidem ... hodie a-unt aggeres, multa insuper similia (cf. ChrMP p. 504).
Lites I p. 46 (a. 1320) : ipsa acta ... tamquam suspecta ... non debeant vestram a-re fidem.
Ita saepius, cf. Th. II 979,42 et 50.
B.
1. utrzymywać, wykazywać, dowodzić; asserere, arguere, demonstrare. Adduntur adv. vel locut. adv. decenter ( DŁUG. Op. p. 174 ) , constanter ( StPPP I p. 78, saec. XIV) , pro constanti ( DŁUG. Hist. II p. 408 ) , sufficienter ( KodWp II p. 545, a. 1343) , multiplici sermone ( DŁUG. Hist. IV p. 161 ) , pluribus demonstrationibus ( DŁUG. LibBen II p. 297 ) , testibus ( KodKKr I p. 38, a. 1250).
Constr.
a. sq. acc. Additur adversus aliquid:
KodUJ II p. 89 (a. 1448) : si ... adversus evangelicas traditiones aliquid a-itur.
b. sq. dupl. acc.
KADŁUB. p. 60 : pociorem a-ns in morte opulentiam quam in vita egestatem.
CodEp III p. 588 (a. 1492) : quam dictus Nicolaus suam a-bat sponsam.
SACR. Elucid. fol. 3a : Valdenses se apostolos ... audent a-re.
c. sq. acc. c. inf.
d. sq. quod (quomodo):
StPPP I p. 78 (saec. XIV) : Ioannes constanter a-bat, quod Petrus se ipsum vulnerasset.
CodEp III p. 531 (a. 1434) : a-ndo ... quomodo genitor meus ... ipsum spoliasset.
e. sq. enuntiato interrogativo
KADŁUB. p. 167 : virtus quanti sit penes hunc, eius probat modestia, a-it mansuetudo.
CALLIM. Sbign. p. 228 : neque a-unt, unde tam numerosa hominum multitudo fratribus illis fuerit.
2. potwierdzać; probare, confirmare
Lites 11 p. 350 (a. 1413) : omnes et singulas ... correcturas ... a-o, testificor, profiteor et affirmo.
3. głosić; praedicare
*Tom. III p. 404 (a. 1515) : ut maiestatis tuae nomen famamque et coelo dignam gloriam ubique sedulo a-amus.
4. udawać; simulare
KomKadł p. 479 : Mieszko ... inimicos Cazimiri subordinauit, qui se seruituti fidelissimae Cazimiri praestiterant; quam fidelitatem a-ntes Cazimiro consulerunt etc.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)