Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ASTRINGO

Gramatyka
  • Formyastringo, adstringo
  • Etymologia ad-
  • Odmiana -ere, -nxi, -netum
  • Część mowyczasownik
Znaczenia
  • I. wiązać,ściskać,krępować
    • β. + anathematis:
    • 2. zacieśniać, ograniczać,uszczuplać
    • 1. ścinać, zamrażać
    • 2. + .przybijać, przytwierdzaćN. in imagine: dodawać, dołączaćPass. przylegaćgnębić, uciskać
    • 2. krępować, ograniczać.wiązać
    • 3. zobowiązywać, zmuszać do czegoś
  • I.
    • 2. twierdzić

Pełne hasło

ASTRINGO s. ADSTRINGO, -ere, -nxi, -netum
  • F.
  • Th. (ad-),
  • Bl. (ad-),
  • S.
  • A.
(ad-)
  • N.
I. propr.
I. wiązać,ściskać,krępować; constringere, comprimere,artare.
N. glossam Pol.
GLb p. 10 : a-tus «obvyązany».
Constr. aliquem (aliquid) a. sq. abl. modi.
N. amplexu obejmować; amplecti
^ListMił p. 177 : repetitis amplexibus me innumerabiliter a-ns.
*Tom. II p. 29 (a. 1512) : summis terrarum principibus paterno a-ndus amplexu,
b. sq. dat. c. sq. acc. relationis
GALL p. 414( = 40, 11—12 M.): Mesco a Bohemis... captus et genitalia, ne gignere posset, corrigiis a-tus.
a. sq. ad.
N. in imagine aliquem vinculo (nexu) a. caritatis *CodSil(M)
p. 53 (a. 1148) : quanto circa Romanam Ecclesiam caritatis vinculo sis a-tus.
*CodVit p. 884 (a. 1429) : a-e te fratri tuo ... nexibus caritatis. HUSSOW
p. 83 , v. 444: sacer humanis impressit vincula rebus sanguis et a-xit magno mortalia nexu.
β. anathematis:
KodKKr I p. 10 (a. 1189 —1206): ab orationibus totius Ecclesie sit segregatus et uinculo anathematis a-tus.
2. zacieśniać, ograniczać,uszczuplać; contrahere,minuere.
N. constr. sq. in c. acc.
URSIN. fol. 28b : cosmographi terram ... latam atque diffusam breviusculas in tabulas cohibent et a-unt.
N. locut. limitatione wyznaczyć granice; limitare
AGZ XVIII p. 256( a/l483): Iuchno Michaelem citaverat, quia ipse noluisset limitare ... et ... non limitatione a-xisset eundem Iuchno in eius bonis.
Part. perf. zwięzły, krótki; artus, brevis.
1. ścinać, zamrażać; congelare.
N. glossam Pol.
RFil XVI p. 345 (a. 1446) : a-tis aquis «zastanglv».
2. przybijać, przytwierdzać; affigere,applicare
MARTIN. OP. Serm. fol. 194b : pedes Christi ... ... cruci clauis a-untur.
N. in imagine: dodawać, dołączać; addere, adiungere
*CodPom p. 767 (a. 1247) : thesauro virtutum ... preclara vestra j I religio suum semper a-xit affectum.
Pass. przylegać; applicari .
ConcPol VII p. 158 (a. 1420) : non tergatis calicem cum capsa, quia sordes manuum, oculorum, faciei et aliorum membrorum a-untur. I. transl.]I. [nękać,
gnębić, uciskać; opprimere, affligere, vexare
KodWp III p. 437 (a. 1375) : defectus prioris et conventus monasterii, quibus assidue fuerant a-ti.
MPH VI p. 520 (saec. XV) : magno dolore a-tus.
ZabDziej III p. 48 (a. 1490) : quod ipsum nimis a-ret vis argoris.
2. krępować, ograniczać.wiązać; obligare, coercere. Additur abl. modi, v. gr. amicitia ( CodEp III p. 268, a. 1477) , necessitate ( KADŁUB. p. 203 ) , certo aevo ( ROYZ. I p. 197, v. 11), poenis ( CodSil V p. 229, a. 1340) .
N. locut. se scelere popełnić zbrodnię; scelus committere.
N. constr. sq. dat.
KodMp II p. 199 (a. 1296) : incolae nulli penitus sint aliquo a-cti seruicio vel solutione.
DŁUG. Hist. II p. 392 : hominibus ascripticiis... vel qui a-ti sunt glebae soli propria possessione.
Praec. pass. podlegać; subiectum esse
KodPol I p. 29 (a. 1223) : ut ulterius nullo jure Polonico smt a-ti.
KodWp I p. 49 (a. 1206) : ut ei eisdem legibus, quibus michi tenebantur, sint a-ti.
KodMp II p. 135 (a. 1275) : tantum ipsius dominio sint a-ti.
N. eccl. sub professione domus
*CodPom p. 150 (a. 1187) : monachus ... sub professione domus vestre a-tus.
Cf. KodMp II p. 42 (a. 1229) .
Item
iugo observantiae regularis
*Lites I p. 102 (a. 1339) : persone ecclesiastice ... iugo observancie regularis a-te.
3. zobowiązywać, zmuszać do czegoś; obligare, obstringere.
Syn. compellere ( ZapSądWp I p. 174, a. 1403 et saepius), obligare ( Lites II p. 219, a. 1312 et saepius), afficere ( StPPP III p. 10, a. 1505) , artare ( ArPrawn VI p. 23, a. 1478) .
N. glossam Pol.
ZapSądWp I p. 174 (a. 1403) : fideiussores a-it seu compellit wlgariter «przicziska» super solucione pecuniarum. Indicatur modus] a. [abl. modi, v. gr. sacramento, iuramento (
KADŁUB. p. 127 et saepius), voto ( DŁUG. Hist. IV p. 110, ZABOR. Coel ib. p.3 ) , fideiussoria cautione ( KodWp III p. 130, a. 1359 et saepius), mandato ( ZabDziej II p. 16, a. 1482) , fidedignis testibus ( KsgŁawKr p. 278, a. 1395) , obligatione ( ZabDziej II p. 511, a. 1489) . b. sq. circa (sub) :
StPPP VIII p. 507 (a. 1398) : a-xit se sub cautione dampni ac circa fidem et honorem.
c. sq. de
*AAlex p. 375 (a. 1503) : prout ad id de iure sanguinis a-retur.
d. sq. adv. et locut. adverbiatibus
ConcPol II p. 129 (a. 1528) : ecclesia ... sit decenter undique tecta ... qua in re ... loci rectores ... vehementer a-imus.
AAlex p. 375 (a. 1503) cf. Indicatur res a. sq. ad. j
N. iur. ad superfluam probationem ( Lites II p. 181, a. 1413 et saepius), b. sq. in c. acc. CodVit
p. 9 (a. 1386) : princeps nobis suis litteris se in obstagium obligauit et a-xit.
Cf. Th. II 963 ,67. c. sq. in c. abl. ConcPolII p. 129 cf. d. sq. de :
Dogiel I p. 170 (a. 1515) : de solutione ... se arctissimo iuramento a-ant.
a. sq. super : ZapSądWp I p. 174 (a. 1403) cf. f. sq. gen.
StPPP II p.415 (a. 1436) : fideiussor] promisit et se faciendi a-xit, quod [etc.
AGZ XIX p. 169 (a. 1476) : in nulla re eos a-re dationum aliquorum,g. sq. dat.
KodUJ IV p. 102 (a. 1529) : se talis pensionis solutioni minime esse a-tos.
h. sq. acc.
KsgŁawKr p. 278 (a. 1395) : se idipsum fidedignis testibus a-xerat.
N. a. . fidem złożyć przysięgę; ius iurandum praestare
Tom. IV p. 321 (a. 1520) : homines fidefragi ... a-tam ... fidem et honorem impudenter deseruerunt.
Cf. Th. II 963,77 sqq.
Item
iuramentum :
StPPP XI p. 546 (a. 1555) : medio iuramento a-to. £. aliquid fide
przyrzec coś uroczyście,poprzysiąc; iure iurando praestito promittere
Tom. II p. 272 (a. 1513) : promissam sibi esse eius et a-tam fide operam,
i. sq. inf.
KodMp II p. 102 (a. 1255) : homines ... coram palatino nec castellano comparere ... a-antur.
KodWp II p. 75 (a. 1293) : currum vacuum ... mittere michi dicti incole sint a-ti.
PommUrk VI p. 28 (a. 1321) : a-imur ex debito disbrigare.
Ita saepissime, j. sq. quod
* Lites II p. 39 (a. 1412) : pollicemur et nos fideiussoria a-imus caucione ... principi, quod etc.
k. sq. ut :
APozn I p. 422 (a. 1469) : iudices ... Clementem violenter a-re voluerunt, ut etc.
Cf. Th. II 963,69 sqq. Indicatur persona sq. dat. commodi CodVit p. 9 (a. 1386) cf. *Li+es II p. 39 (a. 1412) cf. Saepius refl.et pass·.
Syn. teneri ( AKapSąd III p. 267, a. 1499 ; ib. p. 346, a. 1525) . I. confunditur cum voce astruere I. przybudo -wać. zbudować obok czegoś
ArPrawn VIII p. 94 (a. 1405) : tabernam ibidem contra aliam tabernam ibidem a-xit.
Cf. ASTRUO
I.
2. twierdzić; asserere
ArPrawn X p. 346 (a. 1412) : Nicolaus ... disposuit terminum, a-ns ipsum esse in serviciis domini regis.
Cf. ASTRUO II B I.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)