Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ARDUUS

Gramatyka
  • Formyarduus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -a, -um
  • Część mowyprzymiotnik
  • Rodzajnijakinijaki
Znaczenia
  • I. stromy, urwisty
    • 2. wyniosły,wysoki
      • b. górne sfery powietrza,niebo
  • I. wspaniały, wyniosły
    • β. iur.+ causa arctua)
    • 2. poważny, ciężki
    • 3. iur.+ VIII ARDENS II 2. 6. a. ius gorący, żarliwy, usilny cf. supra 723,50. sąd doraźnysłępsłwa

Pełne hasło

ARDUUS, -a, -um
  • F.
  • Th.
  • S.
  • A.
[superl. arduissimus : PommUrk V p. 172 (a. 1314) : magis ardua sive arduissima causa. ♦ KodKKr 11 p. 88 (a. 1381) : nobis in arduissimis negocijs ... seruiendo complacuit. ♦ Lites III p. 221 (a. 1414) : in tam arduissimo negocio. CodEp II p. 356 (a. 1437) : cause arduissime. Ib. III p. 574 (a. 1449) : in re arduissima. ♦ Dogiel I p. 14 (a. 1462) : illud arduissimum urgens periculum Christianitatis. Cf. SSrSil VIII p. 97 ; ib. p. 101 (a. 1462) ;: utinam ... opera ... arduissimis pollicitacionibus ... corresponderent. ZabDziej III p. 600 (a. 1489) : non debet... ipsius domum frequentare ... excepta I arduissima et inevitabili ... causa. Cf. Th. II 492, 44 sqq.]
I. propr. A. de rebus
I. stromy, urwisty; accii- vis, abruptus..
2. wyniosły,wysoki; sublimis,altus.
N. pl. loco subst.
ardua, -orum n. wyniosłości, szczyty; loca ardua, excelsa. In imagine religionis
CodSil V p. 324 (a. 1310) : passerem, qui nidum suum in sancte religionis a-is posuit,
b. górne sfery powietrza,niebo; de aethere,coelo.B. de hominibus: prosty,wysoki; erectus,resupinus.
Syn.
procerus ( DŁUG. Hist. I p. 49 ) , egregius, rectus ( KodUJ I p. 113, a. 1416) . II. transl.
I. wspaniały, wyniosły; superbus, magnificus. 2. trudny, uciążliwy, przykry; difficilis, molestus, durus.
Syn.
difficilis ( ArHist X p. 207, a. 1550) , morosus ( KodWp II p. 298, a. 1312) , praegnans ( CodEp II p. 315, a. 1433 ; StPPP VII p. 408, a. 1457).
Praec.
negotia ( KodWp I p. 160, a. 1236 et saepissime), praeterea legatio ( CodVit p. 504, a. 1420 et saepius), poenae solutio (opp. minuta: KodMp I p. 143, a. 1293) , temporum articulus ( DŁUG. Op. p. 2 ) .
N. a. phil.
bonum :
STOB. Parv. fol. Η VIIa : appetitus irascibilis obiectum habet bonum a-um.
β. iur. causa :
KodMp II p. 90 (a. 1253) : advocatus in omni causa ... parua vel a-a ... iure Theutonico ... iudicabit (cf.
IusMet p. 87 ubi falso legitur arctua) .
Lites I p. 11 (a. 1320) : super causa tam a-a non poterant conveniri.
Ita saepius.
2. poważny, ciężki; gravis,magnus
KodWp I p. 417 (a. 1278) : que obsequia nobis in nostris a-is necessitatibus fideliter demonstravit (cf.KodPol I
p. 100
a. 1278). KodWp II p. 19 (a. 1289) : nobis in a-a nostra necessitate constitutis. Syh. . urgens:
Dogiel I p. 14 c/.
AKap Sąd 11 p. 355 (a. 1507) : a-a, urgentissima ... necessitate. Opp. levis:
CodEp II p. 312 (a. 1433) : nulla enim levis causa nisi a-a absentiam ... poterit excusare (icf.
VL p. 94 ).
Item abs. loco subst.
ardua, -orum n. sprawy trudne i poważne; res magni momenti
Lites II p. 125 (a. 1337) : quia aliis a-is occupatus fui.
*Ib. p. 70 (a. 1412) : industria ... in magnis et a-is quid ... deceat ... longe ... circumspici.
3. gorący, żarliwy, usilny; vehemens, fervidus,ardens
BRUNO Pass. p. 212 : fervet in eo spes a-a pro Christo moriendi.
CodVit p. 430 (a. 1418) : quem magistrum Curciferorum ... nec exhortationibus nec requisitionibus tam a-is (v. I. iam ordinis) ad equalitatem et pacem potui invitare.
SSrSil VIII p.101 cf. supra 723,50. ; vehemens,repentinus
AGZ XIV p. 173 (a. 1445) : si autem fuerit a-us ascensus ad bellum contra inimicos.
Ib. XIX p. 160 (a. 1505) : ubi vero expedicio bellica pervenerit a-a.
Cf. ARDENS II 2. 6. iur. a. ius sąd doraźny; iudicium, quod crimine commisso illico fit
StPPP VI p. 186 (a. 1521) : ius a-um alias «gorancze». b. locut. j arduo vestigio natychmiast po dokonaniu prze*
słępsłwa; crimine recenter commisso
StPPP VII p. 405 (a. 1456) : deceptorem meum inuestigaui a-o uestigio usque ad curiam.
AGZ XVII p. 228 (a. 1486) : qui Dersznyak a-is vestigiis cum eodem ministeriali ... ibidem ad horreum tuum venit.
Simili sensu
post vestigium arduum :
AGZ XIX p. 466 (a. 1499) : Iohannes acceptis terrigenis ... post vestigium a-um perrexit et... pervenerunt ad bona Kolthhov.
Cf. ARDENS II 3.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)