- Th.
PommUrk III p. 413 (a. 1300) : apud nobis dilectis in Christo abbatissam et conuentumetc.
StPPP VIII p. 165 (a. 1385) : pro duobus equis apud ipsis arrestatis.
AGZ XIII p. 152 (a. 1443) : recepit apud fratribus quindecim marcas.
DŁUG. LibBen III p. 104 : adhuc apud Parisiis agens. Accederet
KodWp V p. 466 (a. 1428) : apud nostre regie prudencie, nisi acc. excidisse suspicaremur. Prorsus obscurum
KsgKaz p. 292 (a. 1393) : item pro avena apud diu multis vicibus Benisch dedimus II mrc.; corruptela quaedam latere videtur.]I. apud aliquid
I.
obok, koło, blisko, przy;
prope aliquid, non procul ab
aliqua re.
N.
a.
geom.
VITELO Opt. p. 351 : angulusEBO , qui est apud punctum B, est acutus. Cf. ib. p. 452 . a. eccl. de sacerdotibus in ecclesia quadam munera gerentibus
KodWp III p. 60 (a. 1357) : cum iuxta sacrorum canonum instituta clerici beneficiati teneantur apud suas ecclesias residere.
DŁUG. Hist. I p. 279 : episcopus Albineus exactis apud ecclesiam Ploczensem annis sedecim.
AKapSąd III p. 51 (a. 1483) : Adamhabebit apud ecclesiam presbiteros idoneos ponere et locare.
2.
na, w;
ponitur loco prp.
in c.
abl.
(usus in antiqua Latinitate minime ignotus, a bonis tamen auctoribus alienus).
N.
a.
iur.
t. t.
apud acta
w dokumentach publicznych (zwł. w księgach
sądowych); in litteris publicis (praec.
in commentariis iudiciorum) ita—inde a
PreussUB I 1 , p. 198 (a. 1252) : factum et causa facti conscribitur aput acta — [vulgo.omnes (sed cf. infra 673,40 sqq.]).
Simili sensu
DŁUG. Hist. I p. 146 : apud Bohemorum annalia reperi. b.
KodWp III p. 585 (a. 1386) : non debent ... abbatem et conventum ... pro iam dicta hereditate ... impedire, sed apud silencium inpermanere.
DŁUG. Op. p. 107 : usque in diem mortis nullius rupturae aut deformitatis signum apud oculos eius, qui oculis aeger fuerat, apparuit. Id. Hist. V
p. 648 : cum apud Pyotrkoviensem diaetam tribus hebdomadis nequicquam fuisset immoratum (cf.
^PommUrk II p. 573, a. 1285 : apud dictum colloquium), c. geom.
VITELO Opt. p. 81 : refringitur ergo lux apud conuexam superficiem spherae uitreae.
Ib. p. 412 : et tunc reflectitur lux apud concauam superficiem uitri.Ita saepius, d. po czasownikach znaczących:'pozostać,zachować 9 wyraża przedmiot (przy czymś); post verba permanere, conservare, manutenere significat: in possessione alicuius rei
PommUrk II p. 508 (a. 1283) : civitatem Stargard et inhabitatores ejus faciemus apud omnem justitiam, libertatem atque gratiam permanere (cf.ib. p. 536 , a. 1284 ;
ib. III p. 243, a. 1295). Ib. IV p. 147 (a. 1304) : aput distinctionem suarum metarum sive terminorum permaneant pacifice et quiete.
Ztschr. XIV p. 175 (a. 1484) : ordinationem, qua ... civitas apud iura sua firmius posset conservari.
SSrSil XIV p. 95 (a. 1485) : nos aput tenorem privilegiorum ... nostrorum manuteneri. 3'co się tyczy; quod attinet ad
StPPP VIII p. 269 (a. 1388) : Jacussius tenetur istam pecuniam et est apud ipsam arestatus.
RHist XXIX p. 503 (a. 1453) : quibus ... propter gravitatem rerum ... nec expedicionem dare nec aput alias quascunque res vacare potuimus.
Tom. XIV p. 395 (a. 1532) : item nemini debet fieri gratia sive dimissio thelonei, nec apud boves propriae educationis nobilium nec etiam familiae apud boves mercatorum ac circa alias quascunque merces, sed a talibus theloneum integre solvatur.
4.
o czasie:
przy czymś, w chwili czegoś; de tempore:
dum aliquid fit
VITELO Persp. p. 145 : visus cognoscet formam universalem, quam comprehendit in illa re uisa apud comprehensionem formae in anima. Et paulo infra est enim cognitio comprehensio consimilitudinis duarum formarum, scilicet formae, quam comprehendit uisus apud cognitio 5 10 15 20 25 I 30 35 40 45 50 55 nem, et formae quiescentis in anima, prius comprehensae.
Ib. p. 148 : uisio non completur nisi apud peruentum formarum uisibilium ad animam.
Ib. p. 165 : locus rei uisae comprehenditur ex situ ipsius uisus et ex situ ipsius rei uisae apud uisionem. 5. singularia
a.
przez,poprzez; per
DŁUG. Hist. IV p. 146 : rex Cracovia egressus apud castra oppidaque sua et curias videlicet Novam Civitatem ... transitum faciens... uno milliari a Rubyeschow cum Alexandro ... personalem tenuit conventum,
b.
od; ab (cf.
ALL II 33)
DŁUG. Hist. IV p. 172 : virilibus ... apud occisorum cadavera amputatis, ea in ora eorum deponunt. I. apud aliquem A.
I.
u kogoś (tj. w jego otoczeniu, w jego domu, w jego myślach
itp.); in alicuius domo, inter familiares, in animo
sim.
N.
a. apud aures alicuius
cum verbis dicendi
DŁUG. Hist. I p. 461 : apud aures sociorum in clandestino sed aperte profiteri coepit etc. (cf.ib.II p. 204 , III p. 313 , IV p. 59 , V p. 489 ). Id. Op. p. 7 : praeconem aliquem spero accessurum, qui ... illius clarissima facinora apud aures singulorum suavitate eloquii diffundat. Immo apud oculos:
DŁUG. Op. p. 19 : pudicam et religiosam agerent vitam apud oculos Divinae maiestatis. b. apud manusw czyimś posiadaniu; in possessione alicuius
LhnUrk I p. 42 (a. 1491) : civitas ipsa et simul etiam castrum pretactum apud alienas manus fore prohibentur (cf.Dogiel I p. 80, a. 1491) . ♦
Tom. XIV p. 848 (a. 1532) : castella et fortalicia...apud manus illorum ... remaneant relinquanturque.Cf. etiam Dogiel I p. 145 (a. 1540) . a. apud sanctum N. przy kościele św.
N. ; apud
sancti N.
ecclesiam;
v. gr.
datum Rome apud sanctum Petrum (
*KodPol I
p. 11, a.
1155
; ♦
KodMp I
p. 12, a.
1207).
2.
przed kimś, wobec kogoś (zwł. w różnych okolicznościach życia
publicznego);
penes aliquem, coram aliquo (praec. de
rebus publicis).
N.
apud acta
przed sądem; coram
iudicio (sed cf.
supra 672,4sqq.
KodUJ II p. 183 (a. 1456) : personaliter coram nobis et apud acta nostra constituti.Cf.
ib. p. 138 (a. 1452) : debebit solutio esse apud libros seu acta nostra.
AKapSąd I p. 26 (a. 1466) : apud acta obligavit se soluturum.Ita saepius. Eodem sensu
DŁUG. Op. p. 34 : respondere apud tribunalia regia.
ArPrawn VII p. LXVI (a. 1566) : mos antiquus exercendorum iudiciorum apud subsellia dominorum palatinorum.
3.
czyimś zdaniem, w czyimś przekonaniu, mniemaniu;
sententia vel opinione alicuius.
B.
I.
u kogoś (po słowach znaczących 'kupić, wynająć3 itp.);
ab aliquo; post verba
emere, eximere, redimere, accommodare, appretiare, arrendare, convenire, contrahere (debita),
id quod,nisi vehe-
menter fallimur, ex
Pol.
'kupić, wynająć u kogoś
9
imitatione expressum est
KodWp II
p. 9 (a.
1288)
;
Arnoldus ... quinque mansos ... apud
Thilonem I concivem Calissiensem ...
emit .
KodKKr I p. 146 j (a. 1306) : episcopum ... triginta iugera ... apud Myroslaum ... pro octo marcis ... emisse.
KodWp I p. 193 (a. 1365) : advocaciam nostram ... quam apud pueros... emimus.
KH LI p. 714 (a. 1365) : sculteciam emerant ... apud relictam Ulmani.Ita saepissime v. gr. KsgŁawKr p. 11 (a. 1366) ; StPPP VIII p. 328 (a. 1389) ; RachJag p. 16 (a. 1384) ; StPPP II p. 118 (a. 1401) ; AKap Sąd III p. 222 (a. 1423) ; ib. p. 21 (a. 1466) ;
ib. p. 189 (a. 1516). StPPP VIII p. 198 (a. 1386) : pro vestimentis, quod exemit cum tribus marcis ... apud Iudeos.
Ib. p. 441 (a. 1398) : partem hereditatis... apud eam in dote exemit.
Ib. p. 257 (a. 1388) : kmethones aput eundem redimere habet.
AKapSąd III p. 140 (a. 1509) : apud Nicolaum Throyan XII sexagenas accommodaverat.
DŁUG. LibBen II p. 435 : quilibet cmetho tenetur solvere plebano mediam marcam de fluvio Nida, quem appretiant apud eum.
AKap Sąd I p. 172 (a. 1513) : apud capitulum ad annum hunc arenda verat.
StPPP VIII p. 560 (a. 1398) : debita ... apud diversos homines... contraxisse.
Ib. p. 631 (a. 1399) : partem hereditatis apud ... Petrassium pro duobus marcis ad annuam pensionem conuenit.
AKapSąd III p. 341 (a. 1522) : ortum pretio apud burgrabium convenit.
2.
a.
od kogoś; ab aliquo
(post verba accipiendi)
KodPol I p. 162 (a. 1299) : nec apud prolocutores ... aliquis ... pecuniam ... audeat extorquere vel accipere.Cf. paulo infra nec audeant accipere pecuniam aliquam apud ipsos.
StPPP VIII p. 34 (a. 1391) : pecora ... recepit apud Clementem.
Ib. p. 54 (a. 1382) : pro pecunia apud Iudeos recepta super hereditatem meam.
TPaw III p. 410 (a. 1398) : ideo nos Stephanus Kath et Dobek camerarius dni ducis recepimus aput Ubislaum memoriale.Ita saec. XV saepe. . Immo
saec. XVIAKapSąd III p. 171 (a. 1513) : XIV sexagenas... receptas apud villicum in Vyczyewo.Cf. praeterea
StPPP VIII p. 205 (a. 1387) : prius apud Johannem Nakandam susceperat, quam apud Spitkonem palatinum.
CodSil IV p. 5 (a. 1306) : pecuniam se apud ... Wilhelmum integraliter percepisse.
StPPP VIII p. 442 (a. 1398) : XL marcas ... apud Sbischconem ... mutuo concessit (i. c. accepit, cf.ib.
p. 461, a. 1398 : nonaginta marcas apud Stogneum).N .
PP III p. 108 (a. 1443) : Johannes, qui duxit vxorem apud dominum Herman.
Item post verba petendi vel impetrandi
DŁUG. Hist. IV p. 21 : non me illam pacem reor nisi armis et ferro apud superba et fastidiosa pectora consecuturum.
AKapSąd III p. 271 (a. 1500) : nichil possunt apud Dominum impetrare sancti.
Ib. p. 264 (a. 1499) : non petita licencia apud ordinarium.
Ib. p. 113 (a. 1506) : tu me sciens plebanum vivum peciisti ... praebendam apud Iacobum Glynka capitaneum Visnensern. b. przez ko-goś; ab aliquo (post verba trans, pass. usurpata)
ArPrawn IV p. 202 (a. 1347) : omnis scurilitas verborum vel turpiloquium ... apud virtuosos homines non immerito debent evitari (cf.ib. p. 137 , 247, 301, 378;
ib.II p. 240, 367, 426). KomKadł p. 574 : Venceslaus ... principatum Cracoviensem sibi resignari apud eundem Przemislaum dolose disposuit.
ADAM p. 318 : neque tibi status tuus licentiose eo frui concedit, quod apud naturam et iura Dei vetitum est.
3.
przed kimś,w stosunku do kogoś; respectu
alicuius, erga aliquem
MARTIN. OP. Marg. fol. 103b : votum cum deliberatione factum, siue voce exprimatur siue non, apud Deum obligat (cf.
CALLIM. Hist. p. 132 : quantum piaculi apud Deum contrahemus).
ChrPol p. 458 : requisivit fratrem, cur hec facere sibi placuit, cum tamen nunquam demeruerit apud eum (cf.
KsgPrzem I p. 170, a. 1428 : qui apud me bene meruit.
PP II p. 177, a. 1453 : meritis ... quibus nobilis Iohannes ... aput magestatem nostram ... promeretur).
*BreslUB p. 166 (a. 1347) : apud omnes fiat equalis iusticia secundum merita et demerita personarum. Saepissime iur.
StPPP VIII p. 52 (a. 1381) : pro eadem pecunia dictus Adam Janiconem intercessit apud fratrem suum.
Ib. p. 249 (a. 1388) : Nicolaum... Zauissius... debet liberare de XI marcis... apud relictam Christini.
Ib. p. 258 (a. 1388) : obligacionem tenere habet aput maritum suum.
Ib. p. 291 (a. 1388) : Clemens... debet liberare ab omni dampno Sulislaum ... apud Canaan filium Lewconis (cf.ib. p. 311 ).
Ib. p. 528 (a. 1398) : fideiussoriam ... pro se fieri ... per Petrum ... apud Hosmanum.
Ib. p. 570 (a. 1398) : fideiussores pro domino Jacussio ... tunicam ... concesserunt (i. e.fideiusserunt ) apud Hosman Iudeum.
Ib. p. 713 (a. 1399) : predictum Jaschconem apud Iudeos ... expedire se astrinxit (cf.
ib. p. 754, a. 1399 : Friczonem apud Adamplebanum;
ib. p. 631, a. 1399 : se de omni suo debito ... apud eum;ib. p. 897 ,
a. 1400 : Wirchoslaum ... de debito ... apud Petrum).
Tom. I p. 17 (a. 1507) : volens suspicionem ambitus sui apud ipsum Sigismundum contegere.
Ib. p. 178 (a. 1511) : quam iniuriam tamen celandam apud ill. vram non putavimus (cf.
ib. XIV p. 557, a. 1532 : celatum apud omnes).
Ib. V p. 393 (a. 1522) : nobis apud mtem vram nil est dissimulandum, 4. Singularia a. na kimś;j in aliquo
StPPP VIII p. 276 (a. 1388) : XII wlnera viderunt apud Petrum ... quem wlnerauit wlodarius.
AKapSąd III p. 187 (a. 1516) : vidit vulnera apud Albertum.Cf. sq.
b.
z; ex (muliere)
*PommUrk VI p. 2 (a. 1321) : filias Westerholt apud suam uxorem ultimam procreatas.
PrPol p. 26 (a. 1409) : Swadsba dixit Petrassium esse ignobilem rusticum et filium sacerdotis et quod sacerdos eum fecisset apud illegitimam.
c.
w czyichś rękach,zakresie działania; penes aliquem, in
potestate alicuius
DŁUG. LibBen I p. 605 : cura ... animarum ... hactenus apud praepositum consistebat,
d.
obok kogoś,w pobliżu;
propter aliquem
PEREGR. fol. 139a : demones volant apud nos sicut apes.
DŁUG. Hist. V p. 450 : apud illos praeterfluebat Wisla flumen.
Simili sensu transl.
PommUrk VI p. 419 (a. 1309) : apud ipsum in śuis necessitatibus permanendo pro posse suo.
III.
na oznaczenie kierunku: do;
de directione: ad, in (usus ap. bonos auctores
perrarus, recen-
tioribus,Christianis praecipue sollemnior
,cf.
Th. II
344,44 sqq.)'
MARTIN. OP.
Chron.
p. 45
: Democritus
philosophus... apud Athenas profectus
oculos sibi eruit.
Ib. p. 313 : sedem imperialem ... Constantinus Magnus a Roma apud Constantinopolim transtulit.
CodVit p. 837 (a. 1429) : apud Sedem Apostolicam certos articulos contra nos conscriptos destinavit.
KodUJ II p. 63 (a. 1446) : citato per certum executorem apud acta huiusmodi causae ... domino Gregorio.
DŁUG. Hist. * V p. 455 : novaque gravedo et molestia apud Rudolphi legati et aliorum, pacem summopere optantium, pectus incessit.
Tom. I p. 128 (a. 1510) : reversi sunt apud nos ... nuncii nostri ab imperatore.
Ib. XIII p. 319 (a. 1531) : si apud dominum a Grandvella venire tibi contingat.