- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- N.
I.
propr. powoływać do
życia, ożywiać; animam alicui infundere, vitam dare.
N.
wskrzesić; vitae reddere
DŁUG. Op. p. 38 : Petrus ... miles separata ante triennium mente, a-tus quasi e levissimo somno ... vivus constitit.
II.
transl.
1.
pobudzać, dodawać odwagi, zachęcać; movere, incitare,
animum addere.
Syn.
exhortari (
*CodEp III
p. 233, a.
1476)
; hortari, incitare,
provocare ((
*ib.
p. 575, a.
1451)
;
; concitare (
ArHist X
p. 229, a.
1556).
Constr.
a.
abs.
b. aliqua re.
c. ad aliquid (faciendum).
d.
sq.
ut:
DŁUG. LibBen III p. 400 : a-ns ... fratres ... ut pro restitutione bonorum ... studia ... impendere non dubitarent.Pass. nabierać siły, pewności siebie; invalescere, animum sumere.
N.
constr. sq. inf.
MARTIN. OP. Chr. p. 276 : lex illorum (Arabum sc. ) ... a gladio coepit, per gladium tenere a-bitur.
2.
contra (in) aliquem
usposabiać wrogo, podburzać;
i. q. incitare, instigare
KodMp II p. 216 (a. 1309) : archiepiscopus ... sentencias ... suspensionis ... in personam nostram ... eundem principem contra nos acrius a-ndo ... fulminauit.
AKapSąd III p. 116 (a. 1507) : a-ndo ipsos contra Iohannem.
ROYZ. I p. 307 v. 87: pacatas ... urbes in reges a-re suos.Pass. godzić na coś, nastawać; in aliquid ferri, aliquid petere
ArHist VIII p. 319 (a. 1499) : Turci ... in dominia vestre s. maiestatis a-antur et transfretantur.
Tom. VI p. 93 (a. 1522) : Tartaros accinctos et a-tos esse non alio quam ad regnum nostrum.
3.
iur.
iurgium, causam
toczyć spór, proces;
i. q.
agere
Dogiel I p. 541 (a. 1399) : nullas lites ... iurgia aut guerras iudiciales ... cum ipsis a-ndo.
N. de
iudice
PP V p. 57 (a. 1427) : dux ... causam canonico ... Plocensis ecclesie ... audiendam, decidendam et iure debito a-ndam comisit.
III.
part.
perf.
1.
obdarzony duszą, ożywiony;
anima praeditus,
vivus.
Inde subst.
n.
istota żywa;
i. q. animal.
2.
wzmocniony, pokrzepiony;
recreatus,
confirmatus.
N.
glossam
Pol.
GLb p. 6 : a-us «posilony».
N.
constr. sq.
ex :
AKapSąd II p. 657 (a. 1457) : ex verbis illis a-tus.
3.
podniecony,
rozdrażniony; incitatus, irritatus
*CodSil XV p. 141 (a. 1441) : error, oblivio ... aliquando in hominem cadunt a-tum.
4.
aliquo modo
nastrojony,
usposobiony w jakiś sposób;
i. q. affectus
(v.
g. male)..