- F.
- Th.
- S.
- A.
I.
propr.
1.
zrównana powierzchnia,płaszczyzna; płanities,aequor.
N.
locut.:
a-s mensurae
StPPP XII p. 504 (a. 1534) : coretum ... impleri frumento supra ae-em mensurae coreti ad altitudinem palmae.Cf. AEQUALIS I 1 AEQUALITER I 1 AEQUO I 1.
2.
równość;
paritas.
N.
locut.
unius ae-is
równy;
i. q. similis,par
KodKWil I p. 57 (a. 1398) : duos cubellos argenteos, ambo unius e-is.
Dicitur de ae-e: contributionis (ArPrawn I p. 372, a. 1527) ; monetae ( StPPP III p. 38, a. 1532) ; ponderis ( ib.) ; praebendarum ( *KodWp I p. 586, a. 1248) ; ; poenae.
N. locut.:
α.
ae-em poenae pro ae-e criminis imponere
KodMaz(L) p. 130 (a. 1399) : delicta punire e-em pene pro e-e criminis imponendo.Cf. KodPol I p. 294 (a. 1416).
β.
damnum ae-is
opłata podwójnej wartości należnej sumy;
poena persolvendi alteram tantam summam pecuniae
PP VI p. 2 (a. 1429) : Bronissius ... Zemakoni ... 11 1/2 sexagenas grossorum ... tenetur in medio Quadragesime soluere sub dampno e-is.
3.
równy podział; aequalis divisio
KodMaz(L) p. 171 (a. 1426) : dividere ... bona haereditaria ... faciendo ae-em unus alteri alias «rownie geden drugiemu».
KsgMaz II p. 206 (a. 1426) : compositores ad divisores adducere debebunt, qui e-em inter ... partes efficiant.
4.
geom.
równoległoboczność;
de figura cuius latera pari intervallo distant
(opp.
acuitas), cf.
II.
transl.
1.
równość prawna,majątkowa; aequa
conditio.
2.
sprawiedliwość;
aequitas,iustitia
KodWp II p. 229 (a. 1303) : iudices ... e-is et iustitie existere debeant amatores.
*CodVit p. 130 (a. 1406) : si spem aliquam habere possitis de e-e vobis facienda.
N. locut.:
α.
ad ae-em
zgodnie ze sprawiedliwością; sicut iustum et
aequum est
CodVit p. 428 (a. 1418) : sepe nos ... ad omnem e-em et iusticiam obtulimus pro nobis respondere.
KsgPrzem I p. 111 (a. 1421) : ad e-em proborum hominum iudicio discuciendo.
β.
cum ae-e iuris
zgodnie z prawem;
i. q. iure
KodKKr II p. 451 (a. 1419) : scultetus ... coram nobis cum e-e iuris Thewtunici euocatus fuerit.
γ.
ad ae-em cum aliquo devenire
zadośćuczynić sprawiedliwości wobec kogoś;
alicui iustitiam reddere
CodVit p. 198 (a. 1409) : rex petivit ipsos ([sc. Cruciferos)]... ut pro hiis iniuriis ad e-em cum ipso devenissent.
CodEp III p. 498 (a. 1410) : summo optantes desiderio cum ipsis ad e-em devenire et in pacis vivere unione.
3.
zgoda,życzliwość;
concordia,benignitas.
Syn. :
pacis unio (
CodEp III
p. 498, a.
1410),
amicitiae
sinceritas (
ArPrawn VI
p. 237, a.
1446)
,
unitas (
AKapSąd II
p. 261, a.
1469)
, concordia
( Dogiel IV p. 273, a. 1530). CodVit p. 423 (a. 1418) : tantam ipsis ... porreximus e-em, ut esset ... crudelitatis vicium tam submisse mansuetudinis e-em reffutare.
4.
astr.
zrównanie dnia z nocą;
aequinoctium
ALBERT. p. 149 : puncta ae-um vernalium stat esse alia et alia.