Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ACUMEN

Gramatyka
  • Formyacumen
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -inis
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajnijaki
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. ostry koniec, ostrze (igły,strzały, miecza)
    • 2. geom. geom. wierzchołek, szczyt (stożka), kąt ostry
  • II. transl.
    • 1. + ingenii, rationis przenikliwość, bystrość umysłu
      • α. + astutiae
      • β. + cunctarum lucubrationum et meditationum suarum wszystkie swoje starania
    • 2. ostrość, dosadność, uszczypliwość (o mowie)
    • 3. + litterarum przejrzystość, jasność, zrozumiałość
  • III. + telluris wyżyna, łan, niwa

Pełne hasło

ACUMEN, -inis n.
  • F.
  • Th.
  • S.
I. propr.
1. ostry koniec, ostrze (igły,strzały, miecza); cuspis,mucro (acus, sagittae,gladii).
2. geom. wierzchołek, szczyt (stożka), kąt ostry; cacumen, pars summa (pyramidis), angulus acutus
VITELO Opt. p. 370 : patet ... quod semper fiet reflexio ex parte a-is pyramidis speculi.
Ib. p. 195 : immittatur ... ligneae armillae haec regula, donec centrum «d», quod est a-n tabulae aeneae, cadat super speculum.
II. transl.
1. ingenii, rationis et abs. przenikliwość, bystrość umysłu; ingenii perspicacia et vis.
N. locut.:
α. astutiae i. q. astutia
SchlUrk p. 389 (a. 1274) : omni impedimento, quod a-e humano possit excogitari astutie pretermisso etc.
β. cunctarum lucubrationum et meditationum suarum wszystkie swoje starania; omne studium
VL I p. 246 (a. 1496) : potentia regalis ... a-n cunctarum lucubrationum et meditationum suarum pro ... fidelium suorum quiete ... defigit.
2. ostrość, dosadność, uszczypliwość (o mowie); severitas, acerbitas (de oratione)
DŁUG. Hist. V p. 96 : respondit his Sbigneus cardinalis non quidem solito a-e, sed mira modestia et benignitate.
3. litterarum przejrzystość, jasność, zrozumiałość; evidentia, facilitas
Tom. X p. 6 (a. 1528) : quamquam ... Germanicum sermonem ... non ad plenum callemus, tamen ... earundem literarum mirum quoddam a-n et futurorum casuum providentia effecerunt, ut ... omnia earum sensa probe tenere et deprehendere nobis videamur.
III. telluris wyżyna, łan, niwa; ager in loco edito situs, arvum: Gregorius Sanoc. ap.
DŁUG. Hist. IV p. 531 : flore novo pingis patriae telluris a-n.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)