Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ACCIPIO-1

Gramatyka
  • Formyaccipio
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -cepi, -ceptum
Znaczenia
  • I. propr.
    • A.
      • 1.
        • a. ująć coś,brać, chwytać,wziąć w rękę, zbierać ręką
        • b. + secum zabrać,wziąć ze sobą
        • c. + medicamentum, cibum, aliquid ad se in cibum zażywać, spożywać
        • d.
          • α. + super se de aliquo przywdziać na siebie, narzucić,włożyćzdjąć,ściągnąć
        • e. + arma, gladium chwycić za broń
      • 2.
        • a. + a-i mari przyjmować coś ofiarowywanego, otrzymywać coś od kogoś (ab aliquo)wpadać, uchodzić do morza
        • b. otrzymać jako zapłatę za coś (pro aliqua re) lub jako podatek
      • 3.
        • a. + aliquam rem (sibi, vi, per vim, violenter) przywłaszczać sobie, przemocą zabierać coś komu (dat.)
        • b. + aliquem locum objąć, zająć, zagarnąć pod swoją władzę
    • B.
      • 1. przyjmować, podejmować kogoś przybywającego (gościa lub posła)
      • 2. + Mzabierać ze sobą (ludzi, zwierzęta)
      • 3. + in captivitatem, in servitutem)schwytać, uwięzić, wziąć do niewoli
      • 4. + a-re (sibi) przybrać sobie kogoś na brata, domownika, opiekuna,wykonawcętestamentu
      • 5. przyjąć do pracy, zatrudnić na jakimś stanowisku
      • 6. + aliquem (sibi) coniugem, maritum, in uxorem, in matrimonium, matrimonialiter pojąć kogoś w małżeństwo
      • 7. pass. i. q. concipi
  • II. transl.
    • A.
      • 1. przyjmować coś, uznawać, zgadzać się na co, pochwalać (szczególnie słowa, zdanie)
      • 2. otrzymać, osiągnąć, mieć
      • 3. + aliquem locum, ordinem zająć miejsce
    • B. propr. transl.+ actionem bellum, bellicam expeditionem conclusionem, consilium, deliberationem I examen in aliquo exercitia finem fugam furtum, rapinam incolatum indutias cum aliquo informationem super aliqua re intelligentiam cum aliquo de aliqua re iter, viam mensuram vestis messim poenam, supplicium de aliquo ultionem, vindictam ab, in aliquo podjąć, wykonać jakąś czynnośćpoddać kogoś badaniuprowadzić,podejmować ćwiczenia uniwersyteckiezakończyć coś, załatwićuciecpopełnić kradzież, rabunekzamieszkać,osiedlić sięzawrzeć lub utrzymać rozejm z kimśzasięgnąć informacji o czymśporozumieć się z kim na jakiś tematudać się w drogę, obrać drogębrać miarępodjąć się żniwa ukarać kogośmścić się na kimś
    • C. + statum augmentum, incrementum in aliqua re, vires calamitatem aliqua re, cladem, stragem condicionem meliorem, meliorationem damnum, dispendium, iacturam dedecus dilationem discontinuationem, dissolutionem, exitum, finem ultimum doznać, zaznać czegoś, popaść w jaki stanskończyć się, ulec zanikowi
  • III.
    • 1. posłyszeć, dowiedzieć się, przyjąć do wiadomości
    • 2. pojmować,rozumieć
  • IV. + (per)
  • V. math.
    • 1. obliczać (kąt), wyznaczać,oznaczać (położenie)
    • 2. mnożyć
    • 3. + pariter dodawać do siebie dwie wielkości
  • VI. iur.
    • 1. wziąć, przejąć jakąś rzecz w posiadanie, zarząd itp.
      • a. + realem possessionem
      • b. + in commendam
      • c.
      • d. + bona in sequestrum
      • e. + in mutuum, mutuo, sub certa taxa
    • 2. + ad ius poddać się kompetencji sądu
    • 3. + aliquem in cautionem fideiussoriam przyjąć kogoś jako poręczyciela
    • 4. + causas przyjmować sprawy sądowe do rozstrzygnięcia
    • 5. + iudicium iudicium recte a-re zgodzić się na sądowe rozstrzygnięcie sprawyuważać wyrok za słuszny
    • 6. + iuramentum ab aliquo przyjąć
    • 7. + terminum, zgodzić się na termin rozprawy
    • 8. + effectum suum a-re, usu a-i wejść w życie, pociągnąć za sobą właściwe następstwa
    • 9. + super animam suam potwierdzić przysięgą,wziąć na swoje sumienie
    • 10. + (se, sibi) ad aliquid faciendum ad aliquem de aliqua re udawać się dokąd dla wykonania jakiejś czynności, zwrócić się do kogo z jakąś sprawą
    • 11.
      • a. + se ad corylum, ad iudices «powestczi» uciec się do tzw. «wstecz» tj. świadectwa sędziów odnośnie do spraw, przez nich kiedyś prowadzonych
      • b. + se ad acta, inscriptiones uciec się do świadectwa ksiąg sądowych
  • VIII.
    • 1. + a-tum ferre, referre alicui aliquid zawdzięczać coś komuś
    • 2. + in a-tum ferre, referre aliquid 2 (praec. donum) życzliwie,łaskawie coś przyjmować, nie gardzić czymś
    • 3. + in a-tum cedere być miłym komu, sprawiać przyjemność, wychodzić na korzyść

Pełne hasło

AC-CIPIO, -ere, -cepi, -ceptum
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • A.
[inf. praes. accipare
CodVit p. 201 (a. 1409) : terris, quas fere per quiennium accipare conati fuerunt;
2. sg. ind. perf. act. accipisti
KsgMaz III p. 138 (a. 1435) : michi canapas in domo mea accipisti;
1. pl. con. perf. act. acciperimus
*Lites I p. 458 (a. 1337) : ut munitiones ... in nostram conservationem ... acciperimus;
3. sg. ind. plp. act.acciperat
ZabDziej I p. 205 (a. 1528) : Stanislaus acciperat porcos;
inf. perf. act. accepississe
ZabDziej I p. 65 (a. 1458) : fassus est ... se accepississe ... pecuniam].
I. propr.
A. aliquam rem
1. de actione capiendi
a. ująć coś,brać, chwytać,wziąć w rękę, zbierać ręką; manu sumere,colligere.
N. usum transl. in praeceptis, praec. ad medicamenta componenda spectantibus, eodem sensu atque
recipere
NIC. POL. p. 138 : a-e ranas agrestes.
ib. p. 142 : a-e farinam delicatam et cum ... oximelle commisce.
b. secum zabrać,wziąć ze sobą; secum auferre
Tom. II p. 133 (a. 1512) : a-ptis etiam tecurnsignaturis seu scriptis ... venias huc ad nos.
c. medicamentum, cibum, aliquid ad se in cibum zażywać, spożywać; assumere,comedere
NIC. POL. p. 140 : predicte pillule a-antur tres vel quinque simul.
NIC. BL. Serm. II p. 250 : antequam eam (herbam sc. ) in cibum a-at.
Tom. XII p. 208 (a. 1520) : Felix ... a-erat ad se nescio quos pulveres.
d. vestimenta
α. super se przywdziać na siebie, narzucić,włożyć; sibi induere, se amicire
KodWp I p. 14 (saec. fere XIII ineunte): episcopus a-ta stola ivit ante altare.
AKapSąd II p. 824 (a. 1521) : testis a-ndo super se palium descendit.
β. de aliquo zdjąć,ściągnąć; aliquem vestitu spoliare
StPPP II p. 640 (a. 1456) : eo occiso a-erunt de eo «luppem» alias spolio vestimenta et arma alias «sbrogyą».
e. arma, gladium chwycić za broń; arma capere
CodEp I 2 p. 179 (a. 1457) : Cruciferi cogebant suos subditos, ut contra regnum Poloniae a-rent arma.
Tom. IV p. 372 (a. 1518) : contra ... Tureas a-re arma decreverunt.
2. de actione percipiendi ab altero
a. przyjmować coś ofiarowywanego, otrzymywać coś od kogoś (ab aliquo); recipere, suscipere aliquid ab altero traditum; transl. de flumine a-i mari wpadać, uchodzić do morza; in mare effundi
MPH III p. 676 (paulo post a. 1240) : Mimmel, quod longe per Rus siam ... discurrens mari a-itur Gothico.
b. otrzymać jako zapłatę za coś (pro aliqua re) lub jako podatek; percipere pecuniam, tributum, in solutum recipere.
N. constr.
a labor e= pro labore; za robotę
AKapSąd III p. 104 (a. 1506) : a quo labore a-turus est XX sexagenas ad se.
PrPol p. 245 (a. 1399) : kmetho recognouit, quod a-sset ad se sex marcas pro capite.
N. locut.:
caput otrzymać «główszczyznę», rekompensatę pieniężną za zabitego; multam pro homine occiso solutam obtinere
KodWp III p. 131 (a. 1359) : si homo ducis per hominem nostrum fuerit occisus, nos caput a-emus
(opp. poenam habere).
3.
a. aliquam rem (sibi, saepe addito vi, per vim, violenter) przywłaszczać sobie, przemocą zabierać coś komu (dat.); adimere alicui aliquid, auferre, rapere
KADŁUB. p. 180 : qui pauperum annonam aut vi aut quolibet ingenio a-erit aut a-i iusserit, anathema sit.
KodMaz(K) p. 463 (a. 1239) : venatores ceruorum ... in vilis ecclesie nichil per vim a-ant.
KodMp II p. 124 (a. 1264) : equi... si uiolenter a-antur;
figur. de aqua
MPH III p. 109 (a. 1534) : aliquot domos a-epit aqua et ripam ... diruit.
b. aliquem locum objąć, zająć, zagarnąć pod swoją władzę; occupare, sub potestatem suam redigere
Lites I p. 252 (a. 1339) : rex ... a-epit dictam terram ad manum suam.
DŁUG. Hist. I p. 192 : Jaroslaus ... Kyovv a-ipit.
B. aliquem
1. przyjmować, podejmować kogoś przybywającego (gościa lub posła); tractare, excipere.
N. constr. c.
ad :
Tom. X p. 92 (a. 1528) : me dnus comes secum ad prandium a-epit ac laute tractavit.
2. zabierać ze sobą (ludzi, zwierzęta); secum ducere (homines vel animalia) M
PH I p. 751 (saec. XIII med.med) : ille vero ... a-ptis Prutenis ... festinavit ad predium.
DŁUG. Hist. II p. 187 : parum ... abfuit, quin rex in manibus hostium non venit ... nisi hi, quibus eius custodia fuerat commissa, vi illum reluctantem a-ssent [(v. l.] abstraxissent).
N. locut.:
aliquem per manum wziąć za rękę, prowadzić za rękę; alicuius manum apprehendere, aliquem manu ducere
AKapSąd III p. 107 (a. 1506) : a-epit eam per unam manum et levavit illam et Andreas ... per aliam manum.
Tom. VI p. 332 (a. 1523) : peracto prandio a-epit me per manum ... archidux Austrie ad cubiculum suum;
canem in lora wziąć psa na smycz; lora collo canis imponere
AKapSąd III p. 216 (a. 1530) : ([valtrum)] ... in sua lora a-re et … abducere ... iussit.
3. schwytać, uwięzić, wziąć do niewoli; capere,comprehendere, in servitutem ducere (saepe addito in captivitatem, in servitutem)
PP III p. 102 (a. 1443) : si non deseruiret eosdem annos ... dominus … est potens ipsum a-re, vbicunque ipsum arastaret.
DŁUG. Hist. I p. 279 : magnum robur militiae ... in captivitatem a-tum est.
4. a-re (sibi) przybrać sobie kogoś na brata, domownika, opiekuna,wykonawcętestamentu; aliquem in fratrem, familiarem, tutorem, exsecutorem testamenti assumere.
Constr. :
a. duplici acc.
KsgŁawKr p. 85 (a. 1372) : tutore fratre eius ... ibi a-to domum suam ... plaustrario resignavit.
AKapSąd III p. 103 (a. 1504) : executores huius testamenti a-o michi fratres germanos.
b. sq. in c. acc.
KodMp IV p. 375 (a. 1441) : quem ... in nostrum familiarem et curie nostre municipem a-epimus specialem.
Tom. VIII p. 65 (a. 1526) : mutuo nos in fratres germanos, perinde ac si ex eisdem parentibus orti fuissemus, a-epimus et adoptavimus.
5. przyjąć do pracy, zatrudnić na jakimś stanowisku; ad aliquod munus gerendum admittere
RachJag p. 178 (a. 1394) : rasori pannorum pro labore toto tempore a die, quo ... thezaurarius a-epit, hucusque.
AKapSąd III p. 14 (a. 1461) : Petrus ... asseruit se ... ad ... officium thabellionatus fore admissum et a-tum.
6. aliquem (sibi) coniugem, maritum, in uxorem, in matrimonium, matrimonialiter pojąć kogoś w małżeństwo; matrimonium inire cum aliquo.
7. pass. i. q. concipi; być poczętym
Tom. VII p. 180 (a. 1525) : de quibus ([equis)] Plinius scribit, qui hic per ventum a-ti generantur.
II. transl.
A. rem
1. przyjmować coś, uznawać, zgadzać się na co, pochwalać (szczególnie słowa, zdanie); admittere,non recusare, probare (verba, sententiam).
N. locut.:
ad satisfactionem zadowolić się; contentum esse
DŁUG. Hist. V p. 409 : imperator ... Tureorum ... excusationes de interceptione Kiliae ad satisfactionem a-epit;
in subsidium powoływać się na coś, opierać się na czym; ad aliquid appellare,aliqua re inniti
StPPP VI p. 199 (a. 1521): haec sibi confessata eius a-ns in subsidium; (sibi) in deliberationem
(saepe) brać pod rozwagę, rozpatrywać; considerare
CodEp III p. 448 (a. 1498) : rem ... nobis in deliberationem a-epimus.
N. constr.:
ad nauseam et fastidium z obrzydzeniem, niechętnie; fastidiose, non sine nausea
DŁUG. Hist. II p. 34 : ambiguum Boleslai ... responsum ... rex ad nauseam et fastidium a-epit.
2. otrzymać, osiągnąć, mieć; obtinere,consequi.
N. locut.:
occasionem skorzystać z okazji; opportunitate uti
AKap Sąd III p. 106 (a. 1506) : quem ... testis ... rogavit, ut eum solveret, ne ea occasione a-ta per civitatenses suspenderetur.
Tom. IV p. 116 (a. 1517) : hoc vitandum putant, ne … Malkocz inde occasionem a-at et Moldaviam occupet.
3. aliquem locum, ordinem zająć miejsce; aliquo loco considere, accumbere, locum occupare
DŁUG. Hist. III p. 297 : Wyerzinek ... Poloniae regem primum et superiorem locum ... a-re iussit.
Ib. IV p. 352 : in quo ([exercitu sc.)] ... Bavari ... ordines a-rant.
B. actionem podjąć, wykonać jakąś czynność; suscipere aliquid agendum: bellum, bellicam expeditionem DŁUG. Hist. V p. 492, AGZ XIX p. 322 ; ; conclusionem, consilium, deliberationem GALL p. 437, KodUJ II p. 33, SSrSil I p. 232 et saepius; examen in aliquo poddać kogoś badaniu; quaestioni subicere ArHist VI p. 92 (a. 1445) ; exercitia prowadzić,podejmować ćwiczenia uniwersyteckie; exercitationibus praeesse Concl. p. 248 ; ; finem zakończyć coś, załatwić; aliquid ad finem perducere Tom. I p. 101, ib.V p. 278 ; ; fugam uciec; fugam capere DŁUG. Hist. V p. 187 ; ; furtum, rapinam popełnić kradzież, rabunek; furtum, rapinam committere NIC. BŁ. Tract. fol. 35b ; ; incolatum zamieszkać,osiedlić się; domicilium collocare DŁUG. Hist. II p. 423 ; ; indutias cum aliquo zawrzeć lub utrzymać rozejm z kimś; indutias cum aliquo inire vel servare Tom. I p. 63 , ib. IV p. 103 et p. 387 ; informationem super aliqua re zasięgnąć informacji o czymś; inquirere de aliqua re DŁUG. Hist. III p. 87 ; ; intelligentiam cum aliquo de aliqua re porozumieć się z kim na jakiś temat; conferre, constituere aliquid cum aliquo Tom. I p. 10, ib. III p. 105 ; ; iter, viam udać się w drogę, obrać drogę; iter, viam ingredi, propr. et transl. AGZ XIX p. 368, ŁASKI ComPriv fol. 259b et saepius; mensuram vestis brać miarę; vestem conficiendam ad modulum corporis metiri Tom. IV p. 242 ; ; messim podjąć się żniwa; messim conficiendam suscipere
StPPP II p. 287 (a. 1424) : terminum habent ... pro eo, quia a-ns alias «obyąw» messim, et non metitur;
poenam, supplicium de aliquo ukarać kogoś; punire DŁUG. Op. p. 47, Tom. XIII p. 142 ; ; ultionem, vindictam ab, in aliquo mścić się na kimś; vindicare in aliquem KomKadł p. 325, Dogiel IV p. 185, CRIC. p. 34, v. 95.
C. statum doznać, zaznać czegoś, popaść w jaki stan; aliquid pati, aliqua re affici: augmentum, incrementum in aliqua re, vires DŁUG. Op. p. 559, PP II p. 36, OSTR. p. 123 et saepe; calamitatem (in aliqua re, pod jakimś względem), cladem, stragem DŁUG. Hist. I p. 284, id. LibBen III p. 309, Tom. I p. 43 ; ; condicionem meliorem, meliorationem AGZ V p. 133, PP II p. 96 ; ; damnum, dispendium, iacturam DŁUG. Hist. IV p. 732, Tom. I p. 197, ib. VII p. 41 et saepe; dedecus DŁUG. Hist. I p. 318 ; ; dilationem Tom. V p. 150 ; ; discontinuationem, dissolutionem, exitum, finem ultimum skończyć się, ulec zanikowi; ad finem adduci,esse desinere, concidere DŁUG. Op. p. 83 et 341, id. Hist. IV p. 325, KodMp IV p. 456 et saepe.
N. locut.:
finem (exitum) vitae (vivendi) umrzeć; mori VHedv p. 624, AGZ XI p. 444 ; ; fiduciam aliquid faciendi ośmielić się, coś zrobić; audere,licentiam sibi sumere Tom. III p. 32 ; ; fortunam DŁUG. Hist. V p. 134 ; ; gaudium super, gratulationem de aliqua re KodMp IV p. 415, DŁUG. Hist. V p. 100 ; ; initium KodMp IV p. 502 ; ; laesionem, laesuram zostać zranionym; vulnerari AKapSąd III p. 43, StKapWł p. 68 ; ; matrimonium, munus matrimonii wejść w związki małżeńskie; matrimonium inire DŁUG. Hist. I p. 397, ib. p. 332 ; ; moderamen ulec zmniejszeniu,obniżce; imminui CodEp III p. 24 ; ; mortem ab aliquo VHedv p. 623, AKapSąd III p. 180 ; ; notitiam alicuius rei Tom. III p. 68 ; ; oblivionem popaść w niepamięć; in oblivionem adduci PommUB p. 16 ; ; ex otio in otium a-i nieustannie spoczywać; continuo otiosum esse RHist III p. 348 ; ; periculum *Tom. III p. 403 ; ; poenitentiam otrzymać pokutę do wypełnienia; ad poenitentiam obligari NIC. BŁ. Tract. fol. 38b ; ; poenam, vindictam pro aliqua re StPPP VIII p. 896, ib. VII p. 284, Dogiel IV p. 179 ; ; profectum, progressum DŁUG. Op. p. 266 , Tom. X p. 77 ; ; quietem spać; dormire *SSrSil VII p. 14 ; ; reformationem, restitutionem DŁUG. Hist. IV p. 517, ib. V p. 481 ; ; refugium ad aliquem szukać schronienia u kogoś; se in fidem et tutelam alicuius conferre MPH III p. 274 ; ; repulsam in aliqua re Tom. VI p. 144 ; ; sanitatem KlQu p. 18, AKapSąd II p. 767 ; ; sepulturam zostać pochowanym, pogrzebanym; in sepulcro condi DŁUG. Hist. I p. 292, ib. II p. 44 ; ; victoriam ab aliquo *Tom. XII p. 168 ; ; voluptatem ex aliqua re URSIN. p. 8 .
III.
1. posłyszeć, dowiedzieć się, przyjąć do wiadomości; auribus excipere, audire, cognoscere (etiam addito ex ore, ad animum), od kogoś, exaliquo.
Constr. :
a. abs.
b. c. acc.
c. c. acc. c. inf.
d. c. particulis interrogationis *CodEp III p. 230 (a. 1476) : a-epimus ... qualiter ... turbare ... moliretur. AKapSąd III p. 128 (a. 1509) : a-epimus ... quomodo ... vendere ... proposuerunt. N.locut. ' experientia wiedzieć z doświadczenia; usu cognitum habere AKapSąd III p. 132 (a. 1509) : ut tamen experiencia a-imus, multi ... se ... absentant.
2. pojmować,rozumieć; mente percipere, intelligere.
N. locut.:
in aliquam partem rozumieć w jakiś sposób,przyjmować z pewnym nastawieniem; aliquo modo intelligere, certo animo accipere.
IV. liczyć, oceniać wartość na jakąś sumę (per) ; taxare RachJag p. 539 (a. 1419) : mille owa, quodlibet centum a-ndo per quinque grossos.
V. math.
1. obliczać (kąt), wyznaczać,oznaczać (położenie); dimetiri (angulum), dimetiendo invenire (situm)
VITELO Persp. p. 165 : semper a-to situ ... haec omnia ... comprehendit uisus.
Id. Opt. p. 412 : a-ptis instrumentaliter ... angulis omnium refractionum ... inuenimus etc.
2. mnożyć; multiplicare
ALBERT. p. 135 : in tanto maior est ([diameter umbrae sc.)], quantum est illa differentia motus solis in una hora decies a-ta.
3. pariter dodawać do siebie dwie wielkości; addere, unam summam ex duabus facere
VITELO Opt. p. 199 : duo ergo latera ... pariter a-ta maiora sunt duobus lateribus ... pariter a-ptis.
VI. iur. t.t.
1. wziąć, przejąć jakąś rzecz w posiadanie, zarząd itp. ; in alicuius rei possessionem, usum sim. venire
a. realem possessionem
PrPol p. 270 (a. 1411) : a-epit realem possessionem in villam.
b. in commendam
Dogiel I p. 77 (a. 1479) : (episcopus ) a-at ... ecclesiam Culmensem in titulum et Pomesaniensem in commendam.
c. in titulum cf.
d. bona in sequestrum
StPPP VI p. 141 (a. 1518) : quotiens vero praemissa censualia ... non solverint, tunc ... capitaneus loci ... in sequestrum omnimodo et plenarie praedicta bona a-et.
e. in mutuum, mutuo, sub certa taxa
DŁUG. Hist. IV p. 91 : centum florenorum millia apud cives Gdanenses ... in mutuum a-epit.
AKapSąd III p. 172 (a. 1513) : libros ... sub certa taxa eadem de ecclesia a-re et eis bene uti.
2. ad ius poddać się kompetencji sądu; iudicio se subicere
PP III p. 86 (a. 1441) : Petrus ... subdidit se, si non deseruiret, sub superius ius, vbicumque ipsum arestauerit, a-re ad superius ius.
3. aliquem in cautionem fideiussoriam przyjąć kogoś jako poręczyciela; aliquem vadem accipere
CodEp III p. 52 (a. 1450) : nos in caucionem fideiussoriam a-runt.
4. causas przyjmować sprawy sądowe do rozstrzygnięcia; suscipere causas diiudicandas
KodTyn p. 113 (saec. XV) : ipsi causas tenentur per se et pro ... monasterio a-re.
5. iudicium zgodzić się na sądowe rozstrzygnięcie sprawy; iudicii sententiae se subicere
PrPol p. 106 (a. 1398) : si non ordinaverit, tunc debet judicium a-re;
iudicium recte a-re uważać wyrok za słuszny; iudicii sententiam iustamesse ducere
Tom. VI p. 126 (a. 1522) : multe oriebantur querele ab his, a quibus non recte a-batur judicium.
6. iuramentum ab aliquo przyjąć; iuranti adesse
StPPP II p. 900 (a. 1494) : ad exaudiendum iuramentum siue a-ndum a dieto Gorynyeczky.
7. terminum, etiam abs. zgodzić się na termin rozprawy; terminum probare
ArPrawn VIII p. 117 (a. 1412) : in termino posito et assignato et a-to.
AKap Sąd III p. 357 (a. 1470) : prefati laboriosi ad respondendum a-runt per quindenam.
N. constr. c.
ad:
AGZ XIII p. 66 (a. 1438) : Alexander... cum laczkone... a-runt ad alios terminos.
8. effectum suum a-re, usu a-i wejść w życie, pociągnąć za sobą właściwe następstwa; perfici,ad effectum adduci
Tom. II p. 208 (a. 1513) : conscriptio ipsa effectum suum non a-it.
Ib. IV p. 149(a. 1517) : ut eadem constitutio nostra effectum suum a-at ... mandamus.
CorpJP III p. 461 (a. 1519) : omnia ... confirmamus, prout hactenus fuerunt tenta et usu a-ta.
9. super animam suam potwierdzić przysięgą,wziąć na swoje sumienie; iureiurando affirmare,adiurare
TPaw IV p. 352 (a. 1418) : Arnoldus debet a-re super animam suam, sicut Msczyslaus ... marcammaternam debuit dare ... Paulo.
10. (se, sibi) ad aliquid faciendum vel ad aliquem de aliqua re udawać się dokąd dla wykonania jakiejś czynności, zwrócić się do kogo z jakąś sprawą; se conferre ad aliquid faciendum,ad aliquem de aliqua re referre
KsgMaz III p. 178 (a. 1436) : ad videndum eundem pratum se debent a-re de iure.
Ib. p. 182 (a. 1436) : michi dixit ...a-o me [(ad]) officiales iudicii.
ZabDziej II 1 p. 47 (a. 1551) : illi responderunt se nolle ea de re in iudicio contendere ... verum sibi ad dominum suum a-bant.
11.
a. se ad corylum, ad iudices «powestczi» uciec się do tzw. «wstecz» tj. świadectwa sędziów odnośnie do spraw, przez nich kiedyś prowadzonych; iudices appellare, ut de causis olim ab eis diiudicatis testimonium reddant
KsgMaz III p. 126 (a. 1435) : hoc si mihi negaverit, a-o ad vos «povestczi».
AGZ XIII p. 93 (a. 1440) : Richlik a-epit se ... ad corulum alias «laska» cum Allexandro.
b. se ad acta, inscriptiones uciec się do świadectwa ksiąg sądowych; ad librum se recipere
KsgLub p. 77 (a. 1453) : predicta domina a-ipit se alias «byerzesyą» ad ipsorum inscriptiones terrestres.
Ib. p. 78 (a. 1453) : procurator predictorum nobilium a-epit se ad predictas inscripciones pro pena sex scotorum.
AGZ XVI p. 214 (a. 1488) : procurator ... posuit memoriale ... quod se hic a-runt ad acta.
VIII.
1. a-tum ferre, referre alicui aliquid zawdzięczać coś komuś; debere alicui aliquid.
2. in a-tum ferre, referre aliquid (praec. donum) życzliwie,łaskawie coś przyjmować, nie gardzić czymś; benigne suscipere,non aspernari
CodEp III p. 35 (a. 1448) : prece ... obsecrans, ut illud ([sc. munus)] ... benigne suscipiat et ... in a-tum referat.
Ib. I 2
p. 118 (a. 1451) : velis donum exile referre in a-tum.
N.
CodEp I 2 p. 320 (a. 1453) : rogo, digneris eam (pellem mardurinam sc. ) referre in a-tam.
3. in a-tum cedere być miłym komu, sprawiać przyjemność, wychodzić na korzyść; gratum esse,saluti esse
CodEp I 1 p. 140 (a. 1443) : dummodo sciamus, id v. s. cedere in a-tum, artus nostras (—os?) ... debiles ... ad quemcumque locum ... fatigabimus.

Więcej

Słowniki

Korpusy

Lista haseł
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)