- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- L.
StPPP I p. 271 (a. 1377) : quod cum eisdem, qui super eum venerant, in communitate non fuisset equitatus.
PP II p. 125 (a. 1451) : ad granicies regni ... in custodiam contra Tartharos ... debent e-ri.Cf. etiam infra 1160,44 . abl. gerundii equitando ut indecl. usurpatur
KsgKaz p. 197 (a. 1387) : de equo uno e-ndo ad regem dedimus XI scotos.
AKapSąd III p. 361 (a. 1471) : equum ... plebanus pro equitando vicario ad infirmos cum sacra communione remansit (trans. ).
AGZ XVIII p. 170 (a. 1478) : tu superequitans violenter ... super bona ... Iohannis ... recepisti sibi sexaginta currus feni ... ipso Iohanne protunc ad bellum equitando.Cf. EO supra 1128,1 ]
I.
intrans.
A.
1.
jeździć konno, udawać się gdzieś, zwł. konno, jechać; equo (vel per analogiam alio vehiculo) vehi.
Glossa
Pol.
Gramm. p. 232 (saec. XIV) : e-re «iesdzicz».
Constr. indicatur quo (ad quem)?
a.
sq.
acc.
loci.
RachJag p. 111 (a. 1389) : de Bochna Sandomiriam e-ns.
DokMp I p. 307 (a. 1403) : ipse e-ns Podoliam, mandaverat nobis etc.Ita saepius.
Item acc. personae:
StPPP VIII p. 355 (a. 1390) : ministeriales ... ter e-erunt Nicolaum ... ad inpignorandum et pignus non potuerunt invenire.b. sq. ad (aliquid vel aliquem)
KodMp I p. 76 (a. 1349) : voluntatem indulgemus ... ad borram e-ndi.
AGZ XIII p. 124 (a. 1442) : per stratam, qua a-atur ad Sambor.Ita vulgo. c. sq. in c. acc.
RachJag p. 107 (a. 1389) : cum equis regalibus e-ns de Bochna in Nouam Ciuitatem.
Ib. p. 135 : Popconi cum literis ad dnum regem e-nti in Lublin.Ita saepius.
Item
in domum (
AKapSąd III
p. 352, a. 1531)
. d.
sq.
post :
KsgKaz p. 217 (a. 1388) : famulus post regem e-ndo expendit XI gr. (cf. etiam p. 197).
MPH VI p. 496 (saec. XV ex.ex) : dum ... in vehiculo post oppidum Coschycze e-ret (ed. equitataret).e. sq. versus :
RachJag p. 107 (a. 1389) : versus Radom e-ndo.
KodKKr II p. 158 (a. 1391) : kmethones... habent licenciam a-ndi, ambulandi de Biscupicze versus Kanthi ad agros pro lignis ad siluam.Ita saepius. Indicatur unde (a quo)? a. sq. ab :
AKapSąd III p. 164 (a. 1513) : a dno episcopo equitamus et sumus eiusdem servi.Cf. Th. V 2, 729,8 sq. b. sq. de cf. supra 12. 22.33 et saepius. Indicatur ubi (qua via)? a. sq. abl. b. sq. in c. abl. c. sq. per. Indicatur modus a. sq. abl.
DokMp I p. 76 (a. 1349) : quantum potest equo e-re a Woynycz incipiendo usque ad aquam Petri.b. sq. cum :
DokMp I p. 231 (a. 1386) : e-re cum curro.Cf. supra 22 . Ita saepius. c. sq. in c. abl.
DokMp I p. 49 (a. 1336) : ad expeditionem scultetus nobiscum tenebitur e-re in equo.Ita saepius.
Item
in curru (
PP II
p. 160, a. 1453
:
quandocumque kmetho aliquis ... per prefatum pontem ... in curru equitabit ita saepius),
in vehiculo (supra 28
). d.
sq.
super:
KsgMaz III p. 138 (a. 1435) : acq-ntem super equo misisti in campum.Indicatur quocum (qua cum re)?
KodPol I p. 95 (a. 1275) : quilibet scoltetus eorum ... cum duobus armatis nobiscum ad expeditionem e-re sint (sic ) astricti.
CodSil X p. 81 (a. 1317) : in bonis monasterii cum feltribus e-ndi ... habeat facultatem.Ita saepius. Indicatur finis a. sq. supino
AKap Sąd III p. 216 (a. 1530) : Petrus ... cum sua familia venatum e-ns.b. sq. ad: v. gr. ad expeditionem ( supra 1158,54 et saepius), ad conventionem ( AKapSąd I p. 103, a. 1460 : pro eo, quod e-turus est ... ad convencionem ... tres marcas dandum), ad bellum (supra 1158,6 et saepius), item sq. acc. gerundii
StPPP VI p. 210 (a. 1523) : ad bona Collossy ... ad pignorandum e-vit.
ArPrawn I p. 268 (a. 1553) : solus dominus capitaneus personaliter e-re debet ad introligandum actorem in bona partis adversae.c. sq. in c. acc.
*CodVit p. 991 (a. 1409) : qui ambe parti in hac lite ... auxilium prebuerunt et in adiutorium e-arunt (cf. supra 1157,51 ).d. sq. in c. abl.
KodMp I p. 328 (a. 1365) : vnus scultetorum ... nobiscum ... per terram Cracouie in nostris negocijs teneatur e-re, maxime pro defensione nostrorum hereditatum,e. sq. per :
StPPP VIII p. 981 (a. 1400) : e-ui taliter, prout ius est per venaciones e-re.f. sq. ut fin.
AKapSąd III p. 164 (a. 1513) : latrones e-bunt, ut fenum ... subtraherent.
2.
najechać, dokonać napadu; violenter equis aggredi, invadere, irruere (sq.
super)
GALL p. 143, 20 : super Bohemos e-re non diutius est retardatus.
StPPP VIII p. 111 (a. 1384) : ad domum ipsius super ipsum e-uit intendens occidere.
Ib. p. 202 (a. 1386) : Jacussius ... cum Peczone ... terminum ... quod violenter super ipsius hereditatem e-uit et pignora recepit.Ita saepius.
3.
a.
odjechać; discedere, abire
PP III p. 114 (a. 1444) : si contingerit, quod idem Vlost non interesset ad terminum prefixum, uel e-uit de terra, extunc fecit dominum Mathiam ... potentem recipere ... pecuniam.
AGZ VI p. 155 (a. 1472) : tales homines cum huiusmodi labore ipsorum inordinato de civitate e-ent.
Simili sensu
vias :
StPPP VIII p. 5 (a. 1376) : Jasco ... Pradotham ... pro X marcis euasit, iurare noluit, sed e-uit vias.
TPaw III p. 130 (a. 1389) : testes adducere voluit ... vias e-at.Ita saepius.
Item
transmarinas partes :
AGZ V p. 165 (a. 1448) : qui transmarinas e-vit partes.
N. constr. sq.
ab:
ArHist V p. 136 (a. 1458) : ego e-bo a te vias.
AKapSąd II p. 390 (a. 1459) : sic e-vimus vias a divinis.
b.
occ.
iur.
de (e) bonis
opuścić dobra, zrzec się, ustąpić; cedere, renuntiare, resignare
AGZ XVI p. 342 (a. 1503) : tu me violenter expercusisti ex bonis paternalibus meis tanquam heredem non expeditatam nec edotatam ... quiscumque michi reformacionem et dotem meam dabit, ego parata (ed. -us) sum ex bonis meis e-re.
ŁASKI ComPriv fol. 121a : uxor ... non tenetur e-re de bonis, vbi eam maritus morte reliquit alias «odumarl».
B.
equus equitans
wierzchowiec; ad equitandum aptus
AGZ XII p. 336 (a. 1470) : non recepi ipsius Katherine quintam partem equorum e-ntum «iesdnych».
II.
trans.
1.
equum
siadać na koń, jeździć konno; equum ascendere, equo uti
MPH III p. 29 (saec. XIII med.) : episcopus propter gravedinem sui corporis iam aliquo tempore non habebat in usu equum e-re.
AAlex p. 505 (a. 1505) : convaluit, absque appodiatore incedit et equos e-at.Ita saepius. Per similitudinem asellum sim.
MPH I p. 326 (saec. XI) : ut Christus asellae tergo consederat, ita vir venerabilis ... ipsum animal libentius e-bat.
Inde meton.
ujeżdżać, poskramiać, obłaskawiać; domitare, frenare, mansuefacere
RachDw III p. 112 (a. 1570) : qui cum Marco ... manere debet et circa illum se exercitare ad e-ndos et exercendos equos maiestatis suae.
Item in imagine
MARTIN. OP. Serm. fol. 320 nlb. : crux enim honorabilis est equus, quia rex omnium ipsam assellauit et e-uit.
ArHist V p. 242 (a. 1332) : in tantum Sanctam Trinitatem in potestate habeo, quod e-o eam veluti sellam dextrarii.
RFil XXV p. 129 (a. 1475) : quos senes diabolus in iuventute valde e-vit.Ita saepius.
2.
limites
sim.:
objeżdżać konno jakiś teren celem wyznaczenia granic; equo aliquod terrae spatium circumvehi limitum constituendorum gratia
PommUrk III p. 326 (a. 1298) : villa cum suis agrorum terminis nunquam debet e-ri amplius aut metiri.
Ib. p. 398 (a. 1300) : uolumus, ut agri dictorum vncorum non debeant amplius e-ri et metiri.
CodSil II p. 124 (a. 1313) : in quorum bonorum et silve divisione ... domini ... in silvis gades et terminos e-erunt.Ita vulgo usque ad saec. XV ex.
Item omisso obi.
StPPP VIII p. 764 (a. 1399) : Slawnik et Jacussius debent soli e-re ... in presencia partis capituli ... et quod e-erint, hoc medio iuramento ipsorum pro se perpetue obtinebunt.
Ib. p. 873 (a. 1400) : Janek ... idem ... in graniciebus debet constitui et e-ri et ubicunque e-erit, hoc ipsi ... debent esse contenti.
Ib. p. 827 (a. 1400) : ubicunque in hereditate in granicie Ostrobod iuridice e-uit, iidem debent stare contenti.Ita saepius. Glossa Pol.
ZapSądWp p. 363 (a. 1408) : et ille, vbi e-uit wlgariter «zaial», ibi cumulos fodebit et faciet.
PP VI p. 4 (a. 1429) : quas ripam et silvam Michael et Stephanus ... e-erunt et exciserunt alias «obyechali (ed. od-) i odczossali».
3.
przebywać, przejechać; transire, transvehi
DokMp I p. 138 (a. 1363) : si aliquis per aliam viam e-erit hunc fluvium, illum debet predictus heres recipere per spatium unius miliaris.
ZapSądWp p. 320 (a. 1407) : Iudocus ... debet e-re in equo aut in naui aut pedester transire inter Opalenicza et Woynouice hereditates et vbicumque e-erit etc.
Constr. ad
2—3:
indicatur ubi?
a.
sq.
in
c.
abl.
supra 1116,37
b.
sq.
usque ad :
RotPyzdr p. 500 (a. 1438) : Heduigis ... incipiendo ab eidem ([sic)] scupulo habet e-re ulterius usque ad summum.c. sq. inter supra 4. d. sq. adv. loci supra 1160,44 et saepius. Indicatur finis a. sq. ad c. gerundio
DokMp I p. 295 (a. 1400) : e-remus ad circumspiciendum et limitandum dictas granicies.b. sq. inf.
AGZ V p. 130 (a. 1444) : e-vimus alias «wyechalizmi» limitare granicies et villas.