- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- L.
- A.
- H.
- Ha.
- N.
I.
Kościół (katolicki) jako instytucja; (catholicorum) fidelium concilium coetusque.
Glossa
Pol.
RFil XXV
p. 72 (saec. XIV ex.) : e-a «crzesczianstwo».
Dicitur
Christi (
KsgPszcz
p. 17, saec. XV ex.)
, (sancta) mater (
CodSil(M) III
p. 168,
a. 1227
et saepius). Additur catholica; Romana (
WŁODK. Op.
p. 410
et saepius), universalis (
id. Den.
p. 185
et saepius; item sancta Romana ac Universalis
* Lites I
p. 105, a. 1339)
, fidelis (
CantMAe I
nr. 2, v. 8a, saec. XI)
, pia (
ib. nr. 9, v. lb, saec. XIV med.)
, legitima (
AKapSąd II
p. 132, a. 1509)
, religionis (
KodWp I
p. 3,
saec. XIII ex.).
Opp.
Orientalis (i. orthodoxa
LibDisp
p. 129, a. 1444).
Distinguitur
militans
(i. Christiani in hoc mundo degentes
Lites I
p. 437, a. 1331
et saepius) et triumphans (i. beati in caelo
MATTH. Dial.
fol. XCVb).
II.
A.
(sq. designatione loci) mniejsza społeczność chrześcijańska, stanowiąca jednostkę administracyjną Kościoła, prowincja kościelna, diecezja, parafia, klasztor, kolegiata; intelligitur certa quaedam Christianorum communitas (provincia, , dioecesis, paroecia, monasterium, collegiata)
MonDipl p. 77 (a. 1152—1153) : dominum Stephanum Poznaniensis ę-ę antistitem.KodWp II p. 1
( a. 1288) : homines e-e Lucknensis.RachJag
p. 392 (a. 1411) : cantoris e-e Sandomiriensis.AKapSąd III
p. 217 (a. 1422) : canonicos e-e Wladislaviensis.DŁUG. Hist. III
p. 244 : iura Polonicae e-ae.Cf. Th. V 2, 34, 9 sqq.
B.
kościół jako budowla sakralna, świątynia;
Christianorum aedes sacra.
Indicatur materia, v. gr. murata (
AKapSąd III
p. 123, a. 1508
et saepius), lignea (
VINC. p. 254, DŁUG. LibBen II
p. 237
).
N.
α. bassa i. q. crypta (
DŁUG. Op.
p. 415
).
β.
Ruthenicalis
cerkiew; aedes sacra ritus orthodoxi (
AGZ V
p. 16, a. 1378
et saepius); syn. synagoga (
Tom. V
p. 10, a. 1519)
.
Constr. ad
A—B:
indicatur locus
a.
sq.
adi.
, v. gr.
Wladislaviensis (
AKapSąd III
p. 217,
a. 1422
et passim
ib.
), Kielcensis (
KodMp IV
p. 429, a. 1444)
. Cracoviensis (
ŹrWaw I
p. 7,
a. 1451)
, Warschoviensis (
AKapSąd III
p. 150,
a. 1510)
. b .sq.
de :
DokSul
p. 314 (saec. XIII) : d-am ... de Baldricow.StPPP VIII p. 246
( a. 1388) : rector e-e de Raphalouicz.
Ib. p. 576 (a. 1398) : conuentori e-e de Radzesschowola.Ita saepius. c. sq. in : StPPP VIII
p. 563 (a. 1398) : ius patronatus e-e in Gdow.
Ib. p. 889 (a. 1400) : e-a in Cozeglowy.d. apposito nomine loci AKap
Sąd III p. 85 (a. 1502) : Zale e-a.Indicatur ecclesiae titulus a. sq. gen. nominis sancti (etiam addita designatione loci), v. gr. sanctae Mariae (in Czirwensk : KodMaz(K) p. 81, a. 1161 ; in Sandomiria : KodMp I p. 5, a. 1191 et saepius), beati Petri (in Sudomir : KodKKr I p. 1, a. 1167) , sancti Floriani (extra muros Cracovienses : DokMp I
p. 195, a. 1377 ;ib. p. 355, a. 1408).
Item
tituli S. Mariae (Nativitatis :
AKapSąd III
p. 85, a. 1502 ;StPPP IX p. 255, a. 1546) . b. sq. ad, v. gr. ad sanctum Spassum et Jelium ( AGZ V p. 16, a. 1378) , ad sanctum Jacobum ( KodMp IV p. 153, a. 1416) , ad s. Elisabeth ( AKapSąd III p. 234, a. 1480).
Additur
1.
adi.
a.
parochialis (
DokMp I
p. 88,
a. 1352
et passim). Simili sensu
baptismalis:
MARTIN. OP. Marg.
fol. q 2b : episcopus diuer sarum scientiarum studium procuret in e-ijs baptismalibus.
Ib. fol. e 5a : in e-ijs baptismalibus sint doctores et magistri, qui pueros inliberalibus artibus ... doceant.
Item
matrix :
CodSil(M) II p. 168 (a. 1217) : quecumque e-e infra hos limites ... surrexerint, sint filie matricis e-e.AKapSąd III
p. 279 (a. 1501) : porcio canonica e-e matrici sue parochiali de oblationibus omnium ... existencium sub parochia parochialis ecclesie ... debeatur.BiblMuz
XI p. 303 (a. 1529) : fideles ... illam ecclesiam collegiatam ... pro matrice e-a et sua parochiali recognoscere debent.
b.
cathedralis
katedra (
RachJag
p. 161, a. 1393
et saepius). Simili sensu
maior (
KodWp II
p. 15,
a. 1288 : e-am maiorem beati Petri Posnaniae.ŹrWaw I
p. 7, a. 1451 : pro vicariis e-e Cracoviensis maioris),pontificalis ( CodEp III p. 36,
a. 1448 ;DŁUG. LibBen I p. 300) ; item metropolitana ( ŹrWaw I
p. 62, a. 1480 ;AKapSąd III p. 69, a. 1499) , metropolitica (opp. inferior: RFil XXIX
p. 139, saec. XV in. ;DŁUG. Op. p. 427 ).
c. collegiata (
KodKKr I
p. 74, a. 1258
et saepius). Simili sensuconventualis (
KodWp I
p. 159, a. 1235
et saepius; additur saecularis:
AKapSąd III
p. 131, a. 1509).
d.
regularis
(
ConcPol VII
p. 135, a. 1415 ;KodZagr p. 193, a. 1514).
Simili sensu
conventualis (
CodEp III
p. 83, a. 1455
et saepius; additur regularis:
AKapSąd III
p. 131, a. 1509
), claustralis (
ib.
p. 288, a. 1507)
.
2.
gen.
v.
gr. curiae episcopalis (
AKapSąd III
p. 183, a. 1515)
, Fratrum Praedicatorum (
CracArt I
p. 3, a. 1321)
, sanctimonialium (
DokMp I
p. 212, a. 1381)
, hospitalis s. Spiritus (Iunivladislaviensis:
AKapSąd III
p. 288, a. 1507)
.
Iuncturae verbales
parochialiter ecclesiae pertinere (
AKapSąd III
p. 131, a. 1509).
Simili sensu sub ecclesia parochiali agere (
ib.
p. 213,
a. 1528).
N. locut.
ecclesia maritata
kościół posiadający duszpasterza; cui presbyter est
(opp.
viduata pastore)
VAdAnt
p. 34, 4 : peccatum esse singulis ę-iis maritatis solam Pragam suo pastore uiduari.
CulmUB p. 534 (a. 1468) : viduata e-a nostra ... suo pastore.