Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DEPREHENDO

Gramatyka
  • Formydeprehendo, depraehendo, deprendo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -di, -sum
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. capere, comprehendere (homines vel animalia).
    • 2. occupare, in aliquo facinore comperire.
  • II. transl.
    • 1. detegere, patefacere.
      • a. se praestare.
    • 2. animadvertere, sensibus percipere.
    • 3. mente comprehendere, intellegere.

Pełne hasło

DEPREHENDO s. DEPRAEHENDO s. DEPRENDO, -ere, -di, -sum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc. (-prendo),
  • A.
[part. perf. depranditus : DokMp II p. 68 (a. 1427) : pro lacu ... et pro piscibus in eodem depranditis; item depransus: AGZ XIX p. 56 (a. 1486) : piscinam ... demisit et pisces depransus est.]
I. propr.
1. schwytać, złapać; capere, comprehendere (homines vel animalia).
Praec.
fures, praedones sim.
N. pass. pro act. : cf. supra 48.
2. przychwycić, przyłapać, zastać, zaskoczyć (zwł. na jakimś występku); occupare, in aliquo facinore comperire.
Additur
notorie ( CodEp II p. 15, a. 1388) , publice ( ArPrawn I p. 405, a. 1542) .
Occ. de morte (saec. XV). Part. perf. loco adi. :
oczywisty, jasny, pewny; certus, manifestus
Dogiel IV p. 307 (a. 1541) : si quis vero certo et d-so facto probare poterit etc.
Constr.
a. sq. in c. abl. (praec. in crimine, adulterio sim.). b. sq. abl.
KodWp I p. 153 (a. 1235) : quicunque ... super lacum ... piscando d-retur ... sex marcarum pena ... puniretur.
CorpJP IV p. 235 (a. 1526) : in causis autem sanguinis et facto recenti d-sis, palatini indilatam iustitiam ministrent.
Cf. Th. V 1, 605, 39. c. sq. pro :
ZabDziej II p. 139 (a. 1484) : dum pro cohabitacione cum Katherina muliere d-sus fuerit.
II. transl.
1. odkryć, ujawnić, zdradzić; detegere, patefacere. In imagine
DŁUG. Hist. I p. 43 : ne dies furtivum d-isset ... discessum.
Pass.
a. dupl. nom. : okazać się; se praestare.
2. zauważyć, dostrzec, odczuć; animadvertere, sensibus percipere.
Additur
visu ( DŁUG. Hist. I p. 378 ).
3. poznać, pojąć, zrozumieć; mente comprehendere, intellegere.
Constr. ad
1—3: indicatur quid a. sq. acc. b. sq. dupl. acc. c. sq. acc. c. inf. d. sq. quod :
Tom. VI p. 149 (a. 1522) : dimensione facta tecti ... ecclesie ... d-sum est, quod necessaria est adhuc eris non exigua quantitas.
e. sq. enunt. interrog. Indicatur quomodo a. sq. abl. , v. gr. contrectatione ( ConcPol IV p. 213, a. 1445) . b. sq. ex. c. sq. per:
NIC. BŁ. Serm. I p. 395 : quod factum Socrates ... per speculum factum de calibe d-dit.
IO.VISL. p. 212, v. 215 : quem Venus ulla per foedum nunquam potuit d-re luxum.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)