- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- BJ.
- A.
- N.
I.
propr.
A.
1.
abstr.
agri
et.
abs. : uprawa roli;
actus agrum colendi, agricultura.
Dicitur
fructuosa (
PP II
p. 151, a. 1448).
N. locut.
violenta
bezprawne zaoranie cudzego pola; agri alieni aratio vi facta
StPPP III p. 195 (a. 1532) : pro violenta c-a et seminatione agrorum.
2.
concr. rola uprawna, zwł. świeżo uzyskana z nieużytków; ager cultus (praec. novalis)
KodWp I p. 107 (a. 1225) : in hoc deserto nullius viventis memoria habet c-am fuisse.
WiadPol p. 10 (a. 1233) : cum nullus meminerit ipsum territorium aliquando fuisse ad c-am redactum.Cf. Th. IV 1322,71 sqq. Ita vulgo saec. XIII—XVI. Additur agrorum ( KodKKr I p. 222, a. 1343) .
Syn.
camporum planities (
DŁUG. Hist. III
p. 278
)
, hortus (
PP II
p. 108, a. 1450
; cf.
KodPol II
p. 895
).
Intelligitur certus agri modus
KodKWil
p. 148
(litterae spuriae
a. 1434) : contulimus ad praefatam ecclesiam c-am cum hominibus dictam Kaczanki.
N. locut.
α. agrum, silvam sim. ad (in) culturam redigere (redcere, deducere) cf.
et passim usque ad saec. XVI. Additur
ex cruda radice (
KodKKr II
p. 269, a. 1402
;
AKapSąd III
p. 202, a. 1520)
.
β.
decima post culturam :
DŁUG. LibBen I p. 49 : decimam manipularem ... post c-am ... sive araturam agrorum ... monasterii.
KodKWil p. 275 (a. 1462) : decimas ... omnis grani ... cuiuscunque generis ... post c-as, araturas ... camporum meorum.Cf. etiam AKapSąd III p. 88 (a. 1502) et ARATURA II 1.
II.
transl.
1.
dbałość o coś, przestrzeganie, staranie; cura, observatio, studium
DŁUG. LibBen III p. 104 : in celebrem virum ... propter c-am iustitiae evadens.
Id. Op. p. 516 : ecclesia Crusviciensis a ... canonicis ... raro frequentatur ... singulis eius vultum et residentiam fastidientibus et c-am.
2.
uprawianie, znajomość, biegłość; actus colendi, experientia, scientia
Lites II p. 40 (a. 1412) : de iusticia et equitate ac iuris c-a et pericia ... Sigismundi ... regis (cf. Dogiel IV p. 87).
Tom. VII p. 401 (a. 1525) : non eum precepisse illis, ut scriberent, ut in omnibus scripture c-am exercerent.
3.
cześć religijna, kult, nabożeństwo; cultus, honor.
Praec.
Dei (divina :
NIC. BŁ. Serm. II
p. 59
et saepius; cf.
Th.
IV 1323, 56 sqq. simili sensu
verae fidei:
MARTIN. OP. Chr.
p. 216,
item
abs.
DŁUG. Op. p. 225 : propensiorem tribus diebus illis exhibens c-am s. Kunegundis), sed etiam deorum patriorum ( DŁUG. Hist. I p. 297 ) , idolorum ( MARTIN. OP. Serm. fol. 9b ) , idolatriae ( ChrMP p. 525 ).
N. locut.
α. reverentiam atque culturam
alicui sancto praestare (
DŁUG. Op.
p. 124
)
.
Simili sensu
veneratione et cultura prosequi (
id. Hist. II
p. 464
)
, devotione et cultura venerari
ecclesiam (id.
LibBen I
p. 404
).
β.
in cultura idolorum laborare (
NIC. BŁ. Serm. I
p. 181
)
.
Intelliguntur gentilium sacrificia
DŁUG. Hist. I p. 47 : asperrima illum Martem placantes c-a.Cf. Th. IV 1324, 31 sqq.