Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CUDO

Gramatyka
  • Formycudo
  • Etymologia privilegium Vladislai regis a. 1430 : monetam c-re noluimus nec cussimus.
  • Odmiana -ere, -di, -sum
Znaczenia
  • I.
    • 1. propr. procudere (metallum), feriendo formare, excudere.
    • 2. transl.
      • a. (summo opere) componere, conficere.
      • b. machinari, moliri, excogitare
  • II.
    • 1. propr. quatere, scindere, frangere
    • 2. transl. concutere, percellere
  • III. ferro circumdare
  • IV. + ceras imprimere (sigillum cerae)
  • V.

Pełne hasło

CUDO, -ere, -di, -sum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • A.
  • N.
[1. pl. ind. perf. act. cussimus: DŁUG. Hist. IV p. 394 (privilegium Vladislai regis a. 1430) : monetam c-re noluimus nec cussimus. part. perf. cussus cf. infra 44 et 50.
ArPrawn VI p. 196 (a. 1554) : taleros ... cussos.]
I.
1. propr. kuć (metal), wyrabiać coś z metalu; procudere (metallum), feriendo formare, excudere.
Praec.
nummos.
N. glossam Pol.
GŁOG. Alex. I fol. 98b : c-re id est fabricare ... «kowacz» vel polire seu sculpere.
2. transl.
a. tworzyć (z dużym wysiłkiem); (summo opere) componere, conficere.
b. knuć, układać, planować; machinari, moliri, excogitare
KsgHenr p. 207 (a. 1304) : quoniam presens etas in gestis hominum dolos c-it, necesse est facta mortalium litteris ... perhennari.
Tom. II p. 220 (a. 1513) : formidolosa et valde suspecta nobis ea sunt, que per Turcum ... in caput nostrum c-untur.
Ib. VI p. 105 (a. 1522) : quid in illo angulo c-et, nescio.
II.
1. propr. uderzać, rozbijać, kruszyć; quatere, scindere, frangere
RachWaw p. 94 (a. 1526) : a ... exasperatione ferramentorum, quibus c-untur lapides.
Ib. p. 365 (a. 1546) : muratores lapides c-re atque parare ceperunt.
Cf. Th. IV 1285,18 sqq.
N.
(vis vocis concutere pellucere videtur) potrząsać, poruszać; agitare
SSrSil VII p. 64 (a. 1459) : vexilla viginti quinque in altum extensa flatuque venti c-ssa, ut oculos intuencium valde letari oportuit.
In imagine
AKap p. 176 (a. 1561) : his enim arietibus hereses ... omnibus temporibus c-bantur.
2. transl. wstrząsnąć, porazić; concutere, percellere
SSrSil VII p. 7 (a. 1454) : nonnulli cives terrore c-ssi.
Ib. IX p. 172 (a. 1466) : venenum ... effusum est, multorum constantissimorum virorum animi c-ssi sunt.
III. okuwać; ferro circumdare
Zsig. p. 43 (a. 1500) : serifabro, qui laminibus ferreis cistas novas excussas c-bat alias «okowal».
Ib. p. 79 (a. 1500) : a c-ndo (obiectum deest ) cum laminibus ferreis, in quo servatur argenteum «brothphasz» (Germ. panis receptaculum ).
IV. ceras wyciskać (pieczęć na wosku); imprimere (sigillum cerae)
ROYZ. I p. 111, v. 356 : publica signa franguntur ferroque exscissa recedit imago regalis gemmae, qua rex mandata solebat signare et penitus subiectas c-re ceras.
V. sensu incerto, fortasse pro subst.
APozn 11 p. 69 (a. 1478) : Petrus et Andreas patrui in c-re alias «nakowadlnyv» in VI 1/2 marcis debiti ipsis obligati receperunt.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)