Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CREDULITAS

Gramatyka
  • Formycredulitas
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -atis
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. subi.
    • A.
      • 1. fides, fiducia
      • 2. fides Christiana.
      • 3. sententia, iudicium, opinio
      • 4. phil. assensus
    • B. credendi facilitas, imprudentia, superstitio (saec. XV).
  • II. obi.
    • 1. fides, auctoritas
    • 2. phil. probabilitas
  • III. auctoritas (per scripta commissa)

Pełne hasło

CREDULITAS, -atis f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • N.
I. sensu subi.
A. in bonam partem
1. zaufanie, ufność, dawanie wiary; fides, fiducia
KodTyn p. 42 (a. 1242) : ne legitime gesta in posterum perversorum c-e in dubium revocentur.
ChrMP p. 481 : castrum Verla a c-e dicitur (cf. DŁUG. Hist. I p. 85; MIECH. p. 12).
FormJ p. 78 : ne ... huiusmodi assercio aput c-em vestram aliquatenus veritatis forte nomen obtineat.
Cf. Th. IV 1151, 32 sqq.
Syn.
fides ( CodEp III p. 268, a. 1477 et saepius).
Simili sensu per abundantiam
credulitatis fiducia ( *KodMp I p. 81, a. 1263) , fides ( *ib. IV p. 396, a. 1442) ; consensus ( JAC. PAR. II p. 126, a. 1482) .
N. locut.
credulitatem (credulitatis fidem, consensum) alicui (rei) adhibere (dare: CodEp III p. 268, a. 1477 et saepius saec. XV).
Simili sensu
ad (in) credulitatem aliquid admittere (adducere, defigere, recipere: CodEp I 2, p. 32, a. 1448 et saepius saec. XV praec. ap. DŁUG. ), item credulitatis locum alicui indulgere ( *Dogiel I p. 59, a. 1447).
2. wiara chrześcijańska; fides Christiana.
Dicitur
Christiana ( MARTIN. OP. Chr. p. 166 : necessitate vrgente quicunque hominum ... tantum Christiane (ed. -a) confessione c-is clarificata baptizaretur) , in Domino (
DŁUG. Op. p. 270 : praesenti periculo liberatum iri, modo iactent spem suam et c-em in Domino)
, item articulorum fidei (
SACR. Elucid. fol. e VIb : omnium articulorum fidei veram c-em habet).
Opp.
perniciosa:
AGZ III p. 105 (a. 1392) : ad orthodoxe fidei claritatem despecto perniciose c-is devio devota mentis devocione sunt conversi.
Cf. CREDENTIA I 2.
3. przekonanie, sąd, opinia; sententia, iudicium, opinio
DŁUG. Hist. I p. 189 : ut aliquorum habet c-as et assertio.
Ib. IV p. 113 : ceperat (ed. coeperat) siquidem hostes ... ea c-as alium capitaliorem exercitum regis silvis et nemoribus clausum esse.
Additur
mentis :
Ztschr. XXVII p. 337 (a. 1354) : quoniam tenet mentis vestre c-s, quod etc.
4. phil. przyjęcie prawdziwości, uznanie za prawdę; assensus
BYSTRZ. AnalPost fol. c Vb : c-as principiorum saltem primorum est intellectus et c-as conclusionis est scientia.
Ib. fol. c Va : c-as seu noticia adhesiua conclusionis potest in nobis dupliciter acquiri.
Constr.
a. sq. circa :
BYSTRZ. AnalPr fol. o IVb : circa ipsam argumentationem nulla possit c-as aut nullus assensus.
b. sq. de :
BYSTRZ. Log. fol. a VIa : studentes ... nullam proprie habent scientiam, sed solum habent quendam habitum oppinatum siue quandam c-em de conclusionibus demonstratis.
GŁOG. Anal. fol. 10a : praemissae fatiunt fidem et c-em de conclusione.
Ita saepius.
B. in malam partem: łatwowierność, naiwność, przesąd; credendi facilitas, imprudentia, superstitio (saec. XV).
II. sensu obi.
1. prawdziwość, wiarygodność; fides, auctoritas
PommUrk II p. 453 (a. 1281) : in cuius c-is euidentiam nos presens instrumentum sigilli nostri munimine confirmatum ... duximus largiendum.
Ib. V p. 434 (a. 1319) : ad firmiorem c-em huius dicti ... literam nostri sigilli munimine duximus roborandam.
KodKKr II p. 343 (a. 1409) : propter mayorem c-em nostra presentibus sigilla sunt appensa.
DŁUG. Op. p. 42 : illustrata ... est eo ipso prodigio nostrae Christianae religionis, nostrae iustitiae, nostri cultus atque fidei purissima c-s.
Cf. CREDENTIA I 1.
N.
iur. de testimonio
CodSil X p. 120 (a. 1334) : iuramentum ... de dicenda veritate et c-e prestabunt.
AKapSąd I p. 61 (a. 1445) : conpurgatores ... iuraverunt de c-e contra ... prepositum.
Ib. II p. 174 (a. 1450) : iuraverunt de c-e secundum iuris formam.
2. phil. wiarygodność, prawdopodobieństwo; probabilitas
WROCŁ. Epit. fol. d VIIa : quecunque eisdem causis et rationibus accipiunt c-em essendi et non essendi, pertinent ad eandem scientiam.
III. singulare: upoważnienie, pełnomocnictwo; auctoritas (per scripta commissa)
CodVit p. 389 (a. 1417) : non confidat vestra serenitas quod ita insipiens essem, quod aliqua facta regni tractarem, cuius nunquam habuissem comissionem nec c-em.
Cf. CREDENTIA II A.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)