Ogólne
Pełne hasło
Więcej

COMMISSARIUS

Gramatyka
  • Formycommissarius, comissarius, commissarius
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -a, -um -ii
  • Część mowyprzymiotnikrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I. iur.+ iudex is cui causa cognoscenda commissa est
    • 1. alicuius rei curator, qui ad negotium aliquod exsequendum missus est
    • 2. iur. qui ad causam cognoscendam missus est
    • 3. eccl.+ Fr. procurator, vicarius (ap. religiosos)
  • II. iur.
    • 1. ad iudicem commissarium pertinens
    • 2. ad pignus pertinens
  • II. + litterae litterae, quibus causa cognoscenda alicui committitur

Pełne hasło

COMMISSARIUS s. COMISSARIUS, -a, -um
  • Bl. (
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • H.
  • Ha.
  • N. subst.
  • m.)
I. iur. t. t. iudex komisarz, pełnomocnik wydelegowany do rozpatrzenia jakiejś sprawy; is cui causa cognoscenda commissa est
KodMp IV p. 60 (a. 1398) : coram iudicibus c-ijs ... domini regis.
KodPol I p. 279 (a. 1408) : nos ... judex Cracouiensis generalis, et judex c-us ... in causa infrascripta ... deputatus.
Ita saepissime.
N. glossam Pol.
GLcerv p. 504 : c-us iudex «kommisarz».
Constr.
a. abs. et passim. b. sq. gen. subi. , v. gr. regis supra 21 , partium : KodMp IV p. 461 (a. 1447) . c. sq. gen. obi.
KodUJ III p. 222 (a. 1504) : iudex appellationis c-us ad infrascripta.
d. sq. abl. , v. gr. auctoritate apostolica ( ZabDziej II p. 34, a. 1483) . e. sq. ad supra 29 .
Inde
abs. loco subst. commissarius,, -ii m.
1. wysłannik, któremu polecono coś wykonać; alicuius rei curator, qui ad negotium aliquod exsequendum missus est
KodWp II p. 602 (a. 1348) : nos archiepiscopus Gnesnensis ... rectores ecclesiarum transmisimus ... ad inquirendum ... qui c-ii nostri, commissionem eis factam cum partibus ... decidentes, infrascriptos redditus ... ad ecclesiam in Zwanowo inquisierunt et viderunt pertinere.
KodMp III p. 67 (a. 1348) : archiepiscopus Gneznensis, tunc c-us ad levandum et percipiendum decimam per ... papam ... deputatus.
Ita saepissime.
Syn.
nuntius ( *CodEp III p. 480, a. 1500).
2. iur. t. t. komisarz, pełnomocnik wydelegowany do rozpatrzenia jakiejś sprawy; qui ad causam cognoscendam missus est
Lites I p. 115 (a. 1339) : nos notarii publici huius cause et c-ii ad hoc deputati ( ib. saepius ).
KodKKr II p. 242 (a. 1399) : castellanus Cracouiensis necnon c-us per ... regem Polonie ... deputatus.
Ita saepissime.
N.
principalis iubilaei anni :
AKapSąd III p. 158 (a. 1512) : ipsum absolvit de speciali mandato dnorum c-orum principalium iubilei anni.
Constr. ad
1—2: a. abs. supra 37 et saepius. b. sq. gen. obi. supra 54 et saepius; sq. gen. subi.
*CodEp III p. 480 (a. 1500) : dicte Sedis nuntium et c-um.
c. sq. in c. abl.
KodUJ II p. 146 (a. 1454) : c-um in quadam causa.
3. eccl. pełnomocnik, komisarz (zakonny); procurator, vicarius (ap. religiosos)
Tom. VI p. 268 (a. 1523) : frater Marcus ... ordinis conventualis s. Francisci provincialis et c-us.
KOMOR. Fr.
p. 192 : electus est ... viccarius provincialis frater Iacobus de Glogovia ... in eodem capitulo factus est c-us Polonie frater Angelus de Ostrow.
II. iur. t.t.
1. komisarski, należący do komisarza; ad iudicem commissarium pertinens
CIOŁ. Lib. I p. 67 (a. 1424) : ne quispiam audeat ... Przeczlaum ... iudicare, nisi ad hoc a nobis habeat ... c-am potestatem (cf. PP II p. 58, a. 1448 et saepius).
AKapSąd II p. 399 (a. 1462) : citationes tam c-as quam simplices (ita saepius ).
Dicitur praeterea de
auctoritate (
KodUJ III p. 222, a. 1504 : auctoritate c-a ... legati;
ita saepius ),
causa (
ZabDziej II p. 91, a. 1483 : terminum ... in causa c-a;
ita saepius, additur apostolica: AKapSąd III p. 136, a. 1509 ; ordinaria ib. p. 340 , a. 1521) , iudicio ( APozn III p. 16, a. 1502 : iudicium c-um;
StPPP III p. 18, a. 1532 : in iudiciis sive ordinariis sive c-iis;
ita saepius ),
iure (
AGZ XVII p. 449, a. 1501 : coram iure c-o testes),
officio (
Tom. XIV p. 190, a. 1532 : vos ipsi, quantum officium vestrum c-um feret ... decernatis),
termino (
AGZ XV p. 309, a. 1493 : terminum c-um inter ... Dorotheam ... et Iohannem;
ita saepius ),
etiam de zuppariis (
KodWp III p. 18, a. 1352 : mandantes ... zuppariis nostris, sive empticii fuerint sive c-ii, cuiuscunque condicionis existant;
cf. ib. V p. 645, a. 1440).
2. odnoszący się do zastawu; ad pignus pertinens
DŁUG. Hist. III p. 17 : Lestko ... terram Michaloviensem pacto legis c-ae obligat.
II. litterae pisemne pełnomocnictwo, zlecenie rozpatrzenia sprawy; litterae, quibus causa cognoscenda alicui committitur
AGZ VI p. 71 (a. 1462) : obtulit presentavitque nobis literas c-as ... regis ... ut ... iustitiam faciamus.
ArSang V p. 47 (a. 1509) : exhibuit litteras c-as ... limites seu granicies inter bona ... in se continentes.
Cf. litterae COMMISSORIAE II COMMISSIONALES COMMISSARIALES COMMISSIO II 1 b.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)