- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- BJ.
ArPrawn VI p. 86 (a. 1542) : omnia frumenta triturata mensuret... et... ad numerum caracterum incidat alias «karbuye».
abl. sg. charactero:
KodWp II p. 284 (a. 1311) : litteras sigilli karactero ... roborari.generis f.
UrkBBr p. 360 (a. 1358) : hee caracteres et litere ... capitales ... videbantur.]
I.
propr.
A.
1.
piętno, znamię, znak (wypalony lub wyciśnięty); nota cauterio impressa, signum
a.
ap.
homines,
praec.
in malam partem: quod puniendi gratia in facie exurebatur
JusPol p. 282 (a. 1454) : calumniatori pro mercede sua c-er ... in facie sua debet impingi.
ArPrawn I p. 162 (a. 1455) : c-er aut notha (ed. rotha) in faciem eius calumniatoris inprimatur.Ita saepius.
N. (in imagine)
in bonam partem sacramenti, v.
gr. baptismi (
NIC. BŁ. Tract.
fol. 4b
et saepius,
cf. Th. III 999, 77 sqq..), ordinis ecclesiastici (
StSyn III
p. 14, a. 1320
;
StPPP IV
p. 69, a. 1423)
, sacerdotii (
ADAM
p. 300
).
b.
ap.
animalia.
N. glossam Pol.
DOBCZ. Ars fol. A 3b : vocantur c-er vulgariter «znamija» vel «pijathno», quia c-er dat notitiam animalis.
N. locut. ad
a-b: characterem imprimere (
ArPrawn I
p. 162, a. 1455
et saepius; item characteris impressio:
StSyn III
p. 14, a. 1320
et saepius), impingere (
JusPol
p. 282, a. 1454)
, charactere obsignare (
ADAM
p. 300
)
, insignire (
DŁUG. Hist. I
p. 80
).
2.
a.
odcisk (na pieniądzach, wosku); signum impressum,
praec.
sigilli (
KodPol II
p. 55, a. 1255
et saepissime). Simili sensu
abs.
StPPP VII p. 460 (a. 1427) : documentum ... et ch-er nostri domini graciosissimi.
N. in imagine
diaboli :
RFil XXIV p. 367 (saec. XV) : dyaboli c-er «kleynoth».Cf. ib. p. 386 .
b.
nacięcie oznaczające liczbę lub miarę;
nota incisa, qua numerus certave capacitatis mensura designabatur
ArPrawn VI
p. 86
cf.
Ib. VII p. 62 (a. 1566) : vasa ch-bus notentur, ut vas signetur, quot quattuor coretos ... contineat.
B.
1.
znak; signum (
praec.
crucis,
quod qui contra gentiles pugnaturi erant, vestibus assuere solebant)
MARTIN. OP. Chr. p. 373 : cardinalis ... Anacletus ... cum cunctis paene principibus crucis c-e est insignitus.
Ib. p. 378 : assumpto crucis c-e ... ad liberationem Terrae Sanctae procedens.Ita passim.
2.
znak pisarski, litera; nota scriptoria, littera.
Praec. pl.
pismo;
litterae,
v.
gr.
Graeci (
Tom. XIV
p. 247, a. 1532)
,
Hebraei (
MARTIN. OP. Chr.
p. 38
)
, Latini et Rutheni (
Tom. I
p. 22, a. 1506
; cf.
KodPol I
p. 367
),
item
abs.
KsgHenr p. 165 : uniuersa negocia ... k-bus conmendare.
Syn.
signum (
ZABOR. Orth.
p. 2
).
Additur
apicum (
DokKujMaz
p. 184, a. 1250
et passim), litterae (
AGZ IX
p. 6, a. 1397)
, litterarum (
CALLIM. Greg.
p. 180
;
Inst.
p. 109
).
;
Simili sensu sg.
KodWp II p. 275 (a. 1310) : actiones hominum ... fulciantur firmo c-e literali.
AGZ II p. 94 (a. 1432) : literas ... veteri ch-e exaratas.
N. locut.
fideli charactere exarare
spisać wiernie; fideliter conscribere
(
KodMp I
p. 186, a. 1318).
3.
czcionka drukarska;
typus, quo libri imprimuntur
CracImpr p. 37 (a. 1491) : missale ... dominus ... Haller ... pulchris correctisque ch-bus ... imprimi curavit.Ib.
p. 86 (a. 1519) : Iodocus ... Cronicam regni nostri ... ingenioso ... ch-e excudere... intendat.
Ib. p. 105 (a. 1523) : Florianus impressor ... reposuit iuri c-es aereos.
N. locut.
impressis characteribus emanare
wyjść drukiem; typis impressum prodire
CorpJP IV p. 197 (a. 1526) : quae formula iuris iam impressis c-bus in publicum ... emanavit.
4.
amulet; figura a superstitiosis adhibita, cui vis quaedam magica inesse credebatur
RRud p. 55 : sunt quedam nomina in k-bus ... et in cartulis gladiorum, in quibus mente decepti confidunt homines.
MARTIN. OP. Marg. fol. 93a : ligature c-um vel aliarum rerum, quas medicina non requirit... nomine sortilegij damnantur.Ita saepius. Cf. Th. III 993, 66.
II.
transl.
1.
znamię, cecha, charakter; signum,
indoles.
N.
α. Christianus, fidei sim. (
KADŁUB.
p. 41
et saepius).
Praec. in locut.
charactere Christiano (fidei) insigniri
przyjąć chrzest; baptizari (
DŁUG. Hist. I
p. 116
et saepius).
β. laicus (
DOBCZ. Ars fol. B 3b).
Opp.
clericus (
ib. fol. B 4a).
γ.
militaris,
in
locut.
charactere militari insignire
pasować na rycerza; equestri ordini ascribere
MPH III p. 19 (sac. XV) : dux Przemisl ... ducem Glogovie in ecclesia Poznaniensi cingens insignivit c-e militali.
2.
styl, charakter (utworu literackiego); dicendi genus.