- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- BJ.
- Ha.
- N.
I.
propr. wysoka cena, drożyzna; magnum pretium.
N. glossam Pol.
GLcerv p. 496 : c-s ... «drogość, drożyzna, głod».
N. in imagine
temporis :
DŁUG. Hist. I p. 193 : temporis, cuius apud eum erat magna c-as et aestimatio.
II.
transl.
1.
miłość (jako cnota chrześcijańska), przywiązanie, oddanie; amor, affectus, quo Christiani Deum et proximos diligere debent (cf.
vocis definitionem ap.
MARTIN. OP. Marg. fol. 13a : praecepta ch-is duo sunt: scilicet amor Dei et amor proximi.
STOB. Intr. fol. C 7a : ex ch-e, que et nos facit amicos Dei et opera nostra ipsi grata).
N. hoc sensu vocis etymon explicari ap.
GŁOG. Don. fol. 3b : dicitur enim ch-as quasi chara unitas, quia homo per ch-em fit unum cum Deo.
N. glossas Pol.
RFil XXV p. 152 (a. 1450) : dileccio c-is «lascawe mylowanye».
GLcerv p. 496 : ch-s... «miłość, łaska».
Syn.
amor (
CodEp I 1,
p. 96, a. 1438)
, devotio (
PrzKr
p. 14, a. 1395
;
StPPP VII
p. 538, a. 1494).
Constr.
a. abs. b. sq.
gen. obiectivo.
N.
Divinae (verae) dilectionis
miłość Boga;
i. q. Dei (
JAC. PAR. II
p. 272
;
NIC. BŁ. Serm. I
p. 33
)
;. c. sq. erga. d. sq. inter.
N. iuncturas abundantes
caritatis affectus (
KodMp I
p. 109, a. 1277)
, amor (
Lites II
p. 446, a. 1410
et saepius), ardor (
AKapSąd II
p. 240, a. 1464)
, dilectio (
RFil XXV
p. 152,
cf.
supra 25
), fervor (
Lites II
p. 383, a. 1359)
, zelus (
PrzKr
p. 14
,
a. 1395).
Appellationis loco usurpatur
caritas vestra (
ArPrawn I
p. 253, a. 1440
et saepius), regia (
CodEp III
p. 336, a. 1485,
item vestre serenitatis:
CodVit
p. 130, a. 1406)
, vestrae caritatis dilectio (
UrkBBr
p. 237, a. 1287).
N. sensu collectivo
PommUrk III p. 100 (a. 1290) : nouerit igitur k-as singulorum, quod etc.
N. locut.
α.
in visceribus caritatis
w głębi serca; imo pectore
CodEp III p. 113 (a. 1461) : vicecancellario regni dignissimo in visceribus c-is.
Tom. V p. 281 (a. 1520) : te... de fide Christiana optime ... meritum, in visceribus c-is gereremus (cf. Vlg. Phil. 1,8 ).
β.
formulam in epistularum inscriptione usitatam salutem et (perfectam in Christo amoris) caritatem (
Lites II
p. 203, a. 1413
;
ArPrawn I
p. 15, a. 1400),
item
salutem cum sincera (in Domino) caritate (
Lites I
p. 39, a. 1320
;
AKapSąd II
p. 60, a. 1425)
.
Iuncturae verbales
α. caritatem gerere (
KOMOR.
p. 176
)
, habere inter se (
AKapSąd III
p. 371,
a. 1480,
cf.
Vlg.
Ioan. 15,13), nutrire (
Lites II
p. 99, a. 1413).
Simili sensu
caritate alicuius affici (
DŁUG. Hist. II
p. 313
)
, duci (
BRUNO Qfr
p. 388
et saepius), fungi (
DŁUG. Hist. V
p. 209
)
, in caritate aliquem prosequi (
AKap
p. 143,
a. 1556)
, in caritate manere (
ZabDziej II
p. 203,
a. 1484)
, constitui (
MARTIN. OP. Chr.
p. 395
)
.
Opp.
caritatem exstinguere (
ArPrawn I
p. 21,
a. fere 1400).
β. caritatem apud aliquem contrahere (
DŁUG. Op.
p. 554
).
2.
miłosierdzie, litość;
i. fere
q. misericoridia, miseratio
KodPol I p. 72 (a. 1254) : abbas et conventus ... ad ipsorum accedentibus domum omnia c-is subsidia et humanitatis solacia erogent.
KodMp II p. 124 (a. 1264) : locum.. incolis ... viduatum, de quibus beneficia k-is omnibus aduenientibus solebant habundare et ilariter administrari.
ARect I p. 71 (a. 1474) : reus reuocet ad c-em actorem verbis deprecatorijs et humilibus.
3.
sensu latiore: miłość; amor
ArHist V p. 124 (a. 1455) : ipsam in affecione et c-e maritali assumendo.
DŁUG. Hist. I p. 225 : patriae... ch-e flagrabat.
Ib. p. 332 : ne ch-s futurae sponsae illum ... efficeret languidum et remissum.
III.
singularia
1.
stan łaski; hominis a peccato liberi habitus
JAC. PAR. Tract. fol. D 4a : requiritur ... ut uterque istoruin sit in ch-e (cf. supra unus pro alio potest satisfacere pro peccato, in quantum satisfactio est solutio precij pro reatu peccato debito).
2.
chęć, żądza; desiderium, cupido
DŁUG. Hist. I p. 386 : omnes ... nodos natura et ch-s revisendi patriam ... expugnavit.