Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CAPTO

Gramatyka
  • Formycapto
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. + res capere, capessere.
    • 2. + pisces piscari.
    • 3. + homines comprehendere, libertate privare
  • II. transl.
    • A.
      • 1. quaerere, ambire
      • 2. quaerere, speculari, observare,
      • 3. + aliquem (pectus alicuius) sibi conciliare.
    • B.
      • 1. + consilium conclusionem: Cf viam suscipere, inire,
        • α. + intelligentiam cum aliquo consentire
        • β. + transitum transire
      • 2. adipisci, consequi
        • α. + quietem dormire
        • β. + auram quietis pace frui
        • γ. + lucidum intervallum ad sanitatem reverti

Pełne hasło

CAPTO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • A.
I. propr.
1. res chwytać, łowić; capere, capessere.
N. in imagine
sonum słuchać; audire.
2. pisces łowić ryby; piscari.
3. homines schwytać, ująć; comprehendere, libertate privare
APozn I p. 36 (a. 1437) : si ... non persolveret, ipsum consules civitatis ... recipere et c-re possunt.
N. sq.
de szarpać; carpere
MARTIN. OP. Chr. p. 360 : quum esset inumerabilis multitudo murium, de nullo c-bant, nisi de illo.
II. transl.
A.
1. starać się, zabiegać o coś; quaerere, ambire, v. gr. benevolentiam alicuius (simili sensu ab aliquo: KomKadł p. 417 ) , Divinam pro pitiationem ( KodUJ II p. 177, a. 1456).
N.
consilium ab (cum) aliquo naradzać się z kimś; consultare cum aliquo
DŁUG. Hist. III p. 140 : cum aliquo fido amico quicquam deliberationis aut consilii c-at.
AKap p. 187 (a. 1561) : a dominis tanquam a consiliariis suis c-bat consilia.
Item
inter se :
ZabDziej IV 1, p. 41 (a. 1550) : mutuo consilio inter se c-to.
Cf. ib. p. 95 (a. 1558) .
N. constr. sq. inf.
GALL p. 410(= 36,7 M.) : si quis c-at Boleslao memoriali titulo comparari etc.
Ztschr. XIV p. 169 (a. 1296) : in... eo quod justum fuerit, c-bimus promocionis operam addere et juuamen (cf. ib. XLI p. 332).
2. upatrywać coś, czyhać na coś; quaerere, speculari, observare, v. gr. occasionem sim., tempus congruum, (idoneum, opportunum) sim., absentiam alicuius ( UrkBBr p. 163, a. 1285).
N. locut.
captato tempore w odpowiedniej chwili; i. q. idoneo ( CodVit p. 1007, a. 1416 et saepissime), item loco ( SSrSil VIII p. 132, a. 1462 : respondebo cuilibet ... loco c-to).
3. aliquem (pectus alicuius) pozyskać, czyjeś względy; sibi conciliare.
Additur
in benevolentiam :
SSrSil VIII p. 127 (a. 1462) : nos penitus in benevolentiam c-astis.
B.
1. przystąpić do czegoś, powziąć; suscipere, inire, v. gr. consilium (simili sensu conclusionem:
DŁUG. Hist. II p. 396 : marchione cum Boleslao Pio conveniente ea c-atur conclusio, ut etc.
Cf . ib.III p. 564, item viam
DŁUG. Op. p. 611 : aliam oportebit c-re viam ... ut etc.).
Praeterea colloquium ( CALLIM. Hist. p. 62 ) , studia ( DŁUG. Hist. IV p. 567 ) , auguria ( *MPH II p. 135, a. 1160) , concordiam, pacem sim. ( AGZ XIV p. 31, a. 1441 et saepius).
N. locut.
α. intelligentiam cum aliquo dojść do porozumienia; consentire
AAlex p. 311 (a. 1503) : c-ta ... cum sua mte intelligentia.
β. transitum przechodzić; transire
*CodEp II p. 450 (a. 1444) : per terras et loca tui dominii transitum c-ntes et nullam ibidem ... resistentiam invenientes.
2. osiągnąć, uzyskać; adipisci, consequi
*Dogiel V p. 5 (a. 1213) : temporale lucrum ex eorum captivorum retentione c-ntes.
PommUrk V p. 76 (a. 1312) : undique c-re nitentes nostre civitatis honorem, commodum et profectum.
N. locut.
α. quietem spać; dormire CALLIM. in
RFil XXXVI p. 410 : dum dulce quietes ... c-re fuit.
β. auram quietis żyć w pokoju; pace frui
KADŁUB. p. 173 : sub... Kasimiri umbra nos auram quietis c-re convenit.
γ. lucidum intervallum odzyskać przytomność; ad sanitatem reverti
DŁUG. Op. p. 116 : agitatus insania, sexto decimo die de lucido intervallo aliquid c-vit.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)