Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ALIENUS

Gramatyka
  • Formyalienus, aligenus, alineus, alinienus, alienienus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -a, -um
  • Część mowyprzymiotnik
Znaczenia
  • I. abs.
    • 1. qui ad alterum spectat, non meus, non noster
    • 2. qui ad aliam familiam, urbem vel nationem pertinet, extraneus.
    • 3. i. q. alter, alius
    • 4. ineptus.
      • α. + tempus tempus minime aptum, insolitum.
      • β. + animus inutilis
  • II.
    • A.
      • 1. ignotus alicui
      • 2. contrarius, minime congruens.
    • B.
      • 1. + ab aliquo remotus, minime favens, inimicus.
      • 2.
        • a. expers.
          • α. + a beneficiis ecclesiasticis, a sacratissimo Corpore et Sanguine Christi exclusus
          • β. + ab alicuius fidelitate, ab aliqua voluntate qui prodidit aliquem vel aliquid
          • γ. + aliquem super aliqua re a-um facere iure privare
        • b. immunis, liber.
        • c. remotus, minime favens, inimicus.
        • a. dat.
        • b.
  • III. sensu parum perspicuo

Pełne hasło

ALIENUS s. ALIGENUS s. . ALINEUS? s. ALINIENUS s. . ALIENIENUS, -a, -um
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • A.
[dat. sg. alieni:
JusMet p. 222 (a.1517) : secreta ... fideliter ... tenebo, nec ea alieni revelabo, nisi leg. alicui.]
I. abs.
1. cudzy, nie mój, nie nasz; qui ad alterum spectat, non meus, non noster (opp. proprius).
N. locut.
aes długi; pecunia alteri debita.
N. subst.
a-um cudze pole; ager alterius.
2. obcy, należący do innej rodziny, innego miasta, kraju itp. ; qui ad aliam familiam, urbem vel nationem pertinet, extraneus.
Eodem sensu loco subst. usurpatur. N. glossam Pol.
AGZ XV II p. 177 (a. 1479) : tanquam a-i alias «opczyszna»;
ib. : coram a-is alias «przedh opczyszna».
3. inny; i. q. alter, alius
KsgŁawKr p. 105 (a. 1373) : nullus a-us quam ipsi Sophia et Steffanus ... debet in ea domo habitare.
StPPP VIII p. 225 (a. 1387) : Andreas ... Pasco ... Jan ... de uno signo, isti sunt de a-o: Micko ... Dziuisius.
4. nieodpowiedni, niestosowny; ineptus.
N. locut.
α. tempus nieodpowiednia, niezwykła pora; tempus minime aptum, insolitum.
β. animus nieudolny, niezdolny; inutilis
ADAM p. 307 : quae morbi gravamina evenire solent, non animum a-um reddunt, sed instrumenta animi ... affligunt.
II. sq. obiecto
A. de rebus
1. obcy, nieznany komuś; ignotus alicui
Tom. VI p. 126 (a. 1522) : notum facimus universis ... a quorum cognitione presentium literarum series non erit a-a.
ArPrawn VII p. 277 (a. 1529) : notum facimus ... praesentibus et futuris, in quorum cognitione praesentium literarum series non erit a-a.
2. sprzeczny, niezgodny z czymś; contrarius, minime congruens.
Constr.
a. c. a, ab.
b. c. dat.
N. locut.
a-a voluntas erga aliquem nieżyczliwość; inimicitia
Tom. VI p. 285 (a. 1523) : que causa … mti tam a-e voluntatis erga vos retinende materiam prebuerit.
B. de hominibus
1. ab aliquo trzymający się z dala, niechętny, wrogi; remotus, minime favens, inimicus.
N. constr.
a. c. dat.
b. abs.
2. ab aliqua re
a. secunda: pozbawiony; expers.
N. constr. c.
in:
*PreusUB I 2 p. 293 (a. 1285) : in perceptione ... silve et pas cuorum nullatenus erit a-us.
N. locut.
α. a beneficiis ecclesiasticis, a sacratissimo Corpore et Sanguine Christi wykluczony; exclusus
*Kod Pol I p. 10 (a. 1155) : si qua ... persona ... contra eam constitutionem ... venire temptaverit ... a sacratissimo Corpore ac Sanguine Dei ... a-a fiat.
StSyn VII p. 11 (a. 1217) : omnes tales … anathema incurrant et a beneficiis ecclesiasticis penitus sint a-i.
β. ab alicuius fidelitate, ab aliqua voluntate ten, który sprzeniewierzył się komuś lub czemuś; qui prodidit aliquem vel aliquid
KodPol IV p. 208 (a. 1508) : nobis ... fidem suam obligarunt, quod ab hac voluntate nequaquam a-i esse debent.
*Tom. X p. 171 (a. 1528) : quod ... Rincon factus a fidelitate nostra a-us et profugus.
γ. aliquem super aliqua re a-um facere pozbawić kogoś prawa do czegoś; iure privare
APozn II p. 112 (a. 1482) : super quo … censu ... omnem meam proximitatem ... facio a-am.
b. a re molesta: wolny; immunis, liber.
N. ab
aliquo :
DŁUG. Op. p. 598 : placari nullatenus vos posse asseritis, donec feceritis vos a nobis in toto a-um.
c. α re indifferenti: trzymający się zdała, niechętny, wrogi; remotus, minime favens, inimicus.
N. locut.
se ad aliquid a-um reddere okazać się obojętnym; negligentem se ostendere
CodVit p. 554 (a. 1422) : rex Polonie ... proprias iniurias levipendens se ad premissa reddidit a-um et in omnibus punctis ... huiusmodi federa ... servavit.
N. constr.
a. c. dat.
b. c. ad, cf.
III. w niejasnym znaczeniu; sensu parum perspicuo
StPPP VII p. 238 (a. 1544) : sciens iudex ... alicuius facti veritatem ... invenit oppositum ex allegatis et probatis, puta scit accusatum ad aligenam aliquando iuste damnandum, tamen testes aliud deponunt (nisi leg. ad aliquam sc. poenam,
cf. ).
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)