- F.
- Th.
- S.
- Dc.
- A.
I.
propr.
1.
przypędzać do czegoś,wpędzać;
agere, pellere iuxta vel
prope aliquid.
N. locut.
aliquem exsilio
wypędzać kogoś na wygnanie; expellere aliquem
in exsilium
KADŁUB. p. 135 : quendam … a rege Pannoniorum a-tum exsilio, Boleslaus excipit.
2.
wbić (miecz); configere
(gladium).
3.
popędzać (konia ostrogami); incitare (equum
calcaribus)
DŁUG. Hist IV p. 60 : Crucifer … equo calcaribus a-to ... citato cursu ... suis se viceversa coniunxit.
4.
nałożyć (uzdę);
imponere (frena)
DŁUG. Hist. II p. 8 : quosdam eorum officiis submoverat, quibusdam vero frena licentiae a-erat.
II.
transl.
1.
zmuszać, skłaniać do czegoś; cogere, compellere
ad aliquid.
Constr. :
a.
c. ad.
b.
c.
acc.
c.
c.
inf.
d.
c. ut
finali.
e.
c.
adv.
loci.
f.
abs.
N.
locut.:
aliquem sacramento, iuramento
skłonić kogoś do przysięgi, związać przysięgą; compellere aliquem ad iusiurandum, iureiurando aliquem
astringere.
N.
constr. sq.
in :
Tom. III p. 154 (a. 1514) : dux Moscorum ... milites nostros reliquamque plebem in sacramentum suum a-egit;a-to sacramento pod przysięgą; iureiurando praestito
DŁUG. Hist. III p. 377 : in … iurium quoque regni, quae non se violaturum a-to sacramento astrinxit, laesuram etc.
2.
pogrążyć w czymś (nieszczęściu, upadku, zabobonie);
facere, ut aliquis aliqua re adversa obruatur, aliquo errore teneatur
KADŁUB. p. 151 : quod scelus quanto sengnius ... propulsatum est, tanto graviori Polonjam a-it discri mini.
DECIUS p. 36 : gens ([Lithuanorum sc.)] ... nunc catholica, olim uarijs ridendisque a-ta religionibus.
CRIC. p. 96 v. 136: cuncta haec ... in … ruinam nos a-unt.
3.
poddać komuś,oddać pod czyjąś władzę;
alicui subdere, in alicuius potestatem redigere
KADŁUB. p. 103 : peramplissimis enim Pomoranorum municipiis hiis a-tis, illis ultro sese dedentibus, Albenses resistere contendunt.
Ib. p. 206 : hoc (Casimiro sc. ) a-to mortis legi, eius neci max inpegi necis infortunia.
Tom. VII p. 259 (a. 1525) : habeo et ago gratias atque … fidelibus obsequiis me eidem mti vre et liberis ejus ... deditissimum a-o.
N. usum
figuratum:
podlegać władzy jakiejś gwiazdy;
subiectum esse alicui
stellae
Tom. IV p. 292 (a. 1518) : nostra Ariadnee nam Slesia a-ta corone.
4.
donieść (wiadomość);
afferre (nuntium)
Tom. I p. 53 (a. 1514) : interea brevia (i. e. litterae papales ) a-ta sunt.