Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ACCLINO

Gramatyka
  • Formyacclino, aclino
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi?, -atum
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. flectere, curvare aliquid (e. g. collum), inclinare.
      • α. + caputquieti aurem delationibus quieti se tradere,dormitum ire delationibus aurem praebere, delationes libenter auscultare
    • 2. se inclinare ad aliquem.
  • II. transl.
    • 1. transl.favere alicui aut alicui rei, indulgere (precibus), inclinare (ad concordiam, ad aliquam opinionem)
    • 2. + alicui alicuius vestigia sequi, aliquem imitari
  • III. iur.
    • 1. limitem constituere eo modo, ut a prius constituto discrepet
    • 2. + sub aliquem homo a-tus, mulier a-ta de coloriis (cmethonibus) dicitur, qui alicuius e. g. regis proprii fiunt colonus (mulier) domino subditus(a)

Pełne hasło

AC-CLINO s. ACLINO, -are, -avi?, -atum
  • F.
  • Th.
  • S.
[ part. praes. acclinentes
CodSil IX p. 225 (a. 1285) : peticionibus ... Pauli nostrum animum aclinentes].
I. propr.
1. trans. zginać coś, pochylać (np. szyję), nachylać; flectere, curvare aliquid (e. g. collum), inclinare.
N. locut.:
α. caputquieti skłaniać głowę na spoczynek; quieti se tradere,dormitum ire
ROYZ. I p. 174 v. 380 sq.: nec tua ... pietas ... placidae caput a-re quieti ... sinet.
β. aurem delationibus dawać posłuch doniesieniom; delationibus aurem praebere, delationes libenter auscultare
JANKO p. 690 : accusantium delationibus... aurem suam faciliter a-bat.
2. refl. nachylać się w czyjąś stronę; se inclinare ad aliquem.
II. transl.
1. transl. intrans. refl. być przychylnym, sprzyjać komuś lub czemuś, przychylać się do czegoś (prośby), skłaniać się (do zgody, do jakiegoś mniemania); favere alicui aut alicui rei, indulgere (precibus), inclinare (ad concordiam, ad aliquam opinionem).
Constr. :
a. c. dat. CodSil IX p. 225 : cf. sq.
KodMp I p. 271 (a. 1329) : precibus ... Othonis... benignius a-ti.
KodPol II p. 751 (a. 1367) : eorum ... peticionibus graciose a-ntes.
b. c. abl.
AKapSąd I p. 593 (a. 1469) : dominus a-tus favore et petitione attenta dedit.
c. c. ad.
d. c. super
KodMp I p. LI (a. 1331) : super ... peticionibus nos a-ti.
2. pass. alicui iść za czyim przykładem, naśladować czyjeś postępowanie; alicuius vestigia sequi, aliquem imitari
AGZ VII p. 37 (a. 1387) : cupientes ... ut mali bonis visa nostra pietate tantocius debeant a-ri.
III. iur.
1. przeprowadzać linię graniczną w ten sposób, że odbiega od poprzednio wytyczonej; limitem constituere eo modo, ut a prius constituto discrepet
AGZ XIX p. 548 (a. 1473) : modicellum a-ndo alios scopulos renovavit et assipavit.
2. pass. sub aliquem przechodzić na czyjąś własność (np. o wieśniakach niewolnych w dobrach królewskich na Rusi Czerwonej, tzw. kalannych lub ordyńcach); de coloriis (cmethonibus) dicitur, qui alicuius e. g. regis proprii fiunt
AGZ XIV p. 146 (a. 1444) : homines ... qui sunt a-ti sub regem in ordam et sunt veri «ordynczi»;
homo a-tus, mulier a-ta chłop (kobieta) poddany(a); colonus (mulier) domino subditus(a)
ib. XII p. 17 (a. 1437) : Maxim, homini eiusdem Ihnath a-to porcum ...violenter recepisti; et paulo infra: mulierem ... non a-tam eiusdem Ihnath violenter post virum dedisti.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)