Ogólne
Pełne hasło
Więcej

INUNDO

Gramatyka
  • Formyinundo, inondo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
  • Część mowyczasownik
Znaczenia
  • I.
    • A.
      • 1. aqua superfundere, demergere, obruere (praec. prata, hereditates sim.)
      • 2. + aliquid lacrimis, sanguine irrigare, opplere (saec. XV).
    • B.
      • 1. + fumo explere, occupare
  • II.
    • A.
      • 1. superfundi, superfluere, abundanter effluere (de aquis, fluminibus sim.)
      • 2. diffundi, diffluere
      • 3. abundanter (vehementer) pluere
    • B. + lacrimis i. q. magnam vim lacrimarum profundere
      • 2. dispergi, diffundi.

Pełne hasło

INUNDO s. INONDO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • L.
  • A.
[pass. pro act.
SSrSil I p. 419 (saec. XV in.) : Bobera] fluvius ... eo anno ter ultra conswetum inundata est.
I. trans.
A. propr.
1. zalewać, zatapiać; aqua superfundere, demergere, obruere (praec. prata, hereditates sim.). Additur aqua, piscina, stagnis ( AKapSąd III p. 345, a. 1525 ; AKap p. 133, a. 1555 ; ArPrawn VII p. 20, a. 1566 et saepius).
N. de piscinis parandis
AGZ III p. 158 (a. 1407) : addidimus ... Waskoni ... exundacionem stagno eius novo superiori ... liberum erit ei i-re usque ad Iizbiska.
Ib. XIII p. 292 (a. 1449) : Nicolaus habebit piscinas suas fundare et i-re usque ad dictos «copcze».
ZabDziej III p. 532 (a. 1498) : Johannes ... piscinas alciori aqua i-vit in ... dampnum Michaelis.
Simili sensu
fontem (i. puteum)
PomnLw III p. 32 (a. 1417) : VI grossos his, qui i-erunt fontem.
Glossae Pol.
StPPP II p. 156 (a. 1404) : ne aqua de ripis efflueret et prata Iacussij i-ret alias «ne topyla» excepta pluuiali inundacione.
AGZ V p. 72 (a. 1433) : equitantes ... usque ad paludem, quem i-at vulgariter «zalewa» piscina regalis.
Ib. XIII p. 251 (a. 1447) : fossuris et duccione aque agros ipsius Iohannis i-asti et destruxisti alias «potopyles».
Ib. p. 292 (a. 1449) : Nicolaus ... debebit suas piscinas i-re alias «zalewacz» ultra dictos «copcze».
Ib. XV p. 174 (a. 1475) : piscinam post expiscacionem inferiorem ... sublevasti ita, quod piscinam (ed. -a) in Byelka i-asti alias «zatopylesz».
Constr. a. sq. (usque) ad :
KADŁUB. p. 141 (in imagine) : fons ... alueos fluminum gemmis presentibus ad summum i-at.
Cf. etiam b. sq. ultra
2. aliquid lacrimis, sanguine zraszać, zalewać; irrigare, opplere (saec. XV).
B. transl.
1. zalewać, napełniać, zajmować; explere, occupare. Additur fumo :
SSrSil XVII p. 62 (a. 1506) : cerevisiariorum domos, quae ... ad publicam viam frequenter conversas habent coquendi potus illius officinas, fumo penitus i-ntes omnia late decolorant.
II. intrans.
A. propr.
1. wezbrać, wystąpić z brzegów, wylewać; superfundi, superfluere, abundanter effluere (de aquis, fluminibus sim.)
N. constr. a. sq. abl. separationis alveis ( KADŁUB. p. 57 ) . b. sq. extra :
KsgMaz II p. 241 (a. 1427) : aqua fluminis ... sit semper in rippis suis et non i-et extra ripas.
PP VI p. 102 (a. 1431) : in quantum Visla fluuius extra rippas i-erit.
c. sq. in c. abl.
MPH I p. 291 (Thietmar) : i-nte Danubio in Bawariis.
2. rozlewać się; diffundi, diffluere
KodWp III p. 106 (a. 1358) : lacum Belsko et Blozino ad quamcunque sive remote sive prope se extenderint seu i-erint partem monasterio Strzelnensi atribuendo.
AGZ II p. 109 (a. 1441) : que piscina procedit a curia domini Hermanowsky et i-re poterit ad omnes partes terminando usque ad aggerem domini ... Hermanowsky.
KodUJ II p. 66 (a. 1446) : Martinus ... aggerem piscinae suae in ... rippa ... potens est facere tam longe et late, velut eadem piscina i-erit.
Ita saepius. In imagine
DŁUG. Hist. V p. 471 : sic in annis illis scelerum diluvium i-vit, quod omnes facinorum terminos transcendisse videbatur.
Glossae Pol.
AGZ XIII p. 429 (a. 1464) : piscina debet i-re alias «vylevacz» usque ad predictos duos scopulos.
DokLub p. 360 (a. 1476) : stagnum cum i-at alias «zaleye», debet stare in suo robore.
Constr. sq. (usque) ad et saepius.
3. obficie (gwałtownie) padać; abundanter (vehementer) pluere
MPH I p. 291 (Thietmar) : eadem tempestate i-ntes pluviae ... nocuere.
MARTIN. OP. Serm. p. 486 nlb. : cum vndique ... pluuia i-ret.
KodWp III p. 535 (a. 1383) : cum pluvie i-ant glaciesque dissolvitur, parochiani prefatas ecclesias ... non poterant adire.
Cf. Th. VII 2, 249, 45 sq.
B. meton. lacrimis sim.: zalewać się łzami; i. q. magnam vim lacrimarum profundere
KADŁUB. p. 211 : videres ... nonnullos uberrimis lacrimarum ymbribus i-ntes.
MIECH. Chr. p. 49 : Stanislaus ... uberrimis fletibus i-bat,
Cf. Th. VII 2, 250, 29 sqq.
2. szerzyć się, rozpowszechniać; dispergi, diffundi.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)