Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DISPERCUTIO

Gramatyka
  • Formydispercutio, dispercucio, dispercuttio
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -ssi, -ssum
Znaczenia
  • I. propr. effringere, frangere
  • II. + viam regalem in via publica praedari
    • a. vim inferre,spoliare
    • b. disturbare,irritum reddere

Pełne hasło

DISPERCUTIO s. DISPERCUCIO s. DISPERCUTTIO, -ere, -ssi, -ssum
  • F.
  • Th.
I. propr. rozbić coś zamkniętego, włamać się; effringere, frangere
StPPP VII p. 418 (a. 1464) : uenientes uiolenter in domum suam ... d-sa domo et portis, intulerunt ipsi nouem wlnera liuida.
AGZ XV p. 148 (a. 1472) : tu superequitans violenter super domum ... Pauli ...tempore nocturno ... d-isti domum eandem et repercussisti alias «vybylesz» valvam violenter.
Ib. XIX p. 521 (a. 1473) : d-erunt eandem domum ... et cistam ipsius Catherine violenter.
Ib. XV p. 398 (a. 1500) : domum ipsius d-ndo et obsanguinando.
Glossa Pol.
ib. p. 181 (a. 1475) : mandastis domum, molendinum dispercuttere alias «roszbycz».
II. transl. (e Pol. rozbijać, quod idem vult atque effringere, sed etiam praedari) viam regalem rozbijać,oddawać się rozbojowi na publicznej drodze; in via publica praedari
StPPP II p. 722 (a. 1466) : Andreas ... proposuit ... super Stanislaum ...quia ipse in via libera regali eandem d-ndo (ed. -ndi) recepit sibi kmethonem.
Ib. VII p. 434 (a. 1433) : d-sa uia libera regali.
AGZ XVII p. 463 (a. 1501) : viam benivolam regalem d-ndo.
Inde sensu latius translato
a. zadawać gwałt, grabić; vim inferre,spoliare
CorpJP III p. 452 (a. 1519) : si quis hominem furatus fuerit aut d-serit modo praedatorio ... tales morti dedendos.
b. zerwać, udaremnić; disturbare,irritum reddere
AKapSąd II p. 927 (a. 1513) : d-so itaque iudicio increpantes abierunt foras.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)