- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- A. (dirrumpo),
- N.
[part.
perf.
dirumptus :
MPH II
p. 845 (saec. XIV med.med)
:
dirumpto trunco arboris per medium.
3.
sg.
con.
plp.
act.
dirumpisset:
RHer III
p. 36 (a. 1453)
:
quod ... ipsius piscinam ... dirumpisset violenter.]
I.
propr.
A.
act.
1.
res
zerwać, rozerwać, potargać, rozwalić, roztrzaskać, zniszczyć; (in partes)rumpere, frangere, scindere, dilaniare, demoliri, destruere, v.
gr.
vincula, pilleum, castra, murum, ostia, pontem, truncum arboris, caput alicuius, vias
sim.
Occ.
a.
bona
rozgrabić; distrahere, diripere
ArHist VI p. 174 (a. 1434) : ne bona kmethonum ... d-antur aut ... distrahantur per transeuntes ad ... expeditionem.
AKapSąd II p. 748 (a. 1510) : ne ... bona ipsius contingat per aliquem distrahi seu d-i.
b.
privilegium
uszkodzić; laedere, usu consumere (in pluribus locis:
KodPol II
p. 349, a. 1398).
c.
nationem
zniszczyć, wytępić; perdere, delere
*CodEp II p. 213 (a. 1428) : nacionem ... Christianam ... Hussitarum rabida crudelitas d-pit.
d.
piscinam
(i. aggerem piscinae) spuszczać, odprowadzać wodę ze stawu; aquam e piscina deducere, piscinam demittere
StPPP II p. 229 (a. 1418) : idem ... ipsas piscinas potest dis-re alias «przewalicz» et pisces vendere.
Ib. p. 646 (a. 1458) : et si alias piscinas dis-ret, alias «spusczilby», extunc ... proprijs pecunijs tenetur ipsas reformare. Cf. supra 21
e.
vias urinales
uszkodzić; laedere
DŁUG. Op. p. 279 : ex ... magnitudine calculi atque pressura vias urinales ... dis-tas et incisas.
2.
homines
pobić, poturbować, powalić; percutere,prosternere, laedere
MIECH. Chr. p. 49 : Boleslaus furiosus ... praesulem gladio in caput percussit, d-pit atque prostrauit.Occ. przełamać, rozbić; effringere
DŁUG. Hist. V p. 508 : hostilem custodiam quatuor millia armatorum habentem dis-ns ... confugit.
Ib. I p. 214 : Poloni Ruthe norum acies ... facile dis-unt.
Constr. ad
1—2: a.
abs.
b.
sq.
abl.
c.
sq.
de :
ArPrawn X p. 280 (a. 1409) : palium de collo suo dis-tum fuit.
B.
pass. (etiam sensu refl. )
1.
pękać, łamać się (o lodzie); rumpi, frangi (de glacie)
DŁUG. Hist. V p. 427 : Livonitae ... dum ... lacum ... gelatum transilire properant, glaciebus dis-tis absorbentur.
Item de
aggere :
AGZ XII p. 301 (a. 1465) : si ... per copiositatem aque agger istius piscine de-retur alias «zerwalabi sso».
2.
part.
perf.
diruptus,,
-a,
-um loco
adi.
(de homine) cierpiący na rupturę;
herniosus.
Syn.
rimatus (
DŁUG. Op.
p. 314
)
.
II.
transl. zrywać, naruszać, łamać; dirimere, rumpere, frangere, violare, v.
gr.
amicitiam, caritatem, foedus, praeceptum, statutum, treugam
sim.
Glossa
Pol.
RFil XXIV p. 68 (a. 1415) : qui dis-it «wslomi» pacem.Pass. rozpadać się, rozłamywać się; dilabi, dissolvi, dilui.
N.
iudicium
zerwać, nie dopuścić do odbycia się; dissolvere, rumpere, impedire
StPPP IX p. 205 (a. 1520) : iudicium bannisatum est fferia secunda Conductus Paschę ... per ... iudicem iuris supremi castri Golesch necnon ... scabinos iuratos ... et dis-tum est per hos, qui iuri non comparuerunt super hoc, quos ordo spectabat.
Ib. p. 206 (a. 1521) : iudicium bannisatum esset iuris supremi castri Golesch per nobilem Iohannem ... dis-tum autem est per hos iuratos ob absenciam, super quos ordo spectabat.Ita saepius ib.