Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DESERTUS

Gramatyka
  • Formydesertus, desertum, desertum, desertum
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -a, -um -i -i -i
  • Część mowyprzymiotnikrzeczownikprzymiotnikrzeczownikprzymiotnikrzeczownik
  • Rodzajnijakinijakinijaki
Znaczenia
  • I.
  • II.
    • A. propr.
      • 1.
        • a. desolatus,derelictus,inhabitabilis, incultus. Per meton. de colonis pro eorum praediis
        • b. + Th. locus humano cultu vacuus relictus, ager incultus
      • 2.
        • a. solis aestu combustus atque vacuus (saec. XVI).
        • b. regio ob aquarum penuriam culturae impatiens et inhabitabilis.
    • B. transl. iur.
  • I. irritus, antiquatus
    • 2. hereditas

Pełne hasło

DESERTUS, -a, -um
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • L.
  • N.
  • A.
I. de hominibus:bezdzietny,bezpotomny; orbus, prole carens(saec. XV). Glossa Pol.
StPPP II p. 658 (a. 1459): prefate domine... tamquam persone d-e alias «puste».
Ad rem cf. Dąbkowski, Prawo prywatne I p. 212.
II. de rebus
A. propr.
1.
a. adi. (praec. de agris,locis,aedificiis sim.) opuszczony, porzucony, bezpański, pusty,nieuprawny; desolatus,derelictus,inhabitabilis, incultus. Per meton. de colonis pro eorum praediis
StPPP II p. 189 (a. 1412) : quinque kmethones, tres possessos et duos d-os.
Glossae Pol.
AGZ XIV p. 266 (a. 1448) : domos d-as alias «pustki».
KodKWil p. 670 (a. 1503) : terra d-a alias «pustowczyna».
RegPerc II p. 300 (a. 1574) : tres campos ... hiemalem, aestivalem et d-um alias «ugor».
Iuxta ponitur
desolatus ( DŁUG. Hist. I p. 267 ) , incultus ( DokMp I p. 192, a. 1377) , vanus (infra 34), vastatus ( DŁUG. Hist. I p. 267 ) , vastus ( ArPrawn I p. 215, saec. XV) ; opp. possesionatus ( TArch p. 91, a. 1489 : mansos seu laneos agri tam possessionatos ... quam d-os; ita saepius) possessus (
AGZ XIX p. 87, a. 1491 : mellificia cum apibus possessa alias «oszadle» et d-a seu vana).
N. in locut.
post manum mortuam et desertam po zmarłym; ab aliquo mortuo
AGZ XVI p. 23 (a. 1465) : ad quod opidum ... ipsi habent ... bonum ius ... post ... avunculum post manum mortuam et d-am.
Ib. XVIII p. 139 (a. 1476) : ad quorum bonorum hereditariorum maternalium medietatem ... Martha habet ius propinquitatis post obitum ... fratris ... post manum mortuam et d-am.
b. subst. desertum,, -i n. pole leżące odłogiem, nieuprawne, pustkowie; locus humano cultu vacuus relictus, ager incultus (cf. Th. V 1, 688, 12—14)
CodSil(M) III p. 64 (a. 1223) : in decimis... que in novalibus d-orum eiusdem castellature succrescere poterunt.
KodWp I p. 107 (a. 1225) : in hoc d-o nullius viventis memoria habet culturam fuisse, ideo ... ius decimationis in predicto d-o concedo... religiosis.
Ita saepius.
Opp.
possessum :
KodWp II p. 36 (a. 1290) : cum omnibus decimis ... de culto et inculto, de possessis aut d-is.
Glossae Pol.
AGZ XI p. 316 (a. 1448) : d-um alias «pusczyna» ... ubi quondam predium fuit.
Ib. XIII p. 557 (a. 1468) : unum d-um alias «pustky».
2.
a. adi. pustynny; solis aestu combustus atque vacuus (saec. XVI).
b. subst. desertum,, -i n. pustynia; regio ob aquarum penuriam culturae impatiens et inhabitabilis.
B. transl. iur.
I. adi. nieważny, unieważniony; irritus, antiquatus
ArHist III p. 157 (a. 1410) : litteram ... dixerunt fore crematam uel perditam... et si apud aliquem expost fuerit inuenta, decetero nullius (ed. nullus) erit vigoris, valoris et momenti, sed omnino mortua et d-a.
ZabDziej II p. 96 (a. 1483) : propter nullitatem eiusdem appellationis ipsa appellatio est d-a.
Cf. etiam ŹrWaw I p. 110 (a. 1498). Glossa Pol.
GLcerv p. 528 : d-a appellatio, quae non est prosecuta intra diem fatalem, «opussezona appellacya».
2. subst. desertum,, -i n. spadek, spuścizna; hereditas
PP III p. 153 (a. 1447) : Peter cum sua coniuge pro portione d-i eiusdem Machnesororis filiae satisfecit.
Ib. p. 164 (a. 1448) : Albertus sibi (i. Stanislao ) iam soluit XIIII sexagenas pro porcione d-i vxoris sue et sororis ipsius.
Cf. DESERTATIO II 2 et Słownik Staropolski s. v. puścizna.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)