- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- L.
- A.
- N.
I.
propr. et in imag. wydobyć, wyjąć, wydostać; aliquid conditum promere,proferre (saec. XV ex. -XVI).
Constr.
a.
abs.
b.
sq.
ab.
c.
sq.
ex.
d.
sq.
in
c.
acc.
IANIC. p. 72, v. 7 : quicquid opum latuit, nunc d-atur in usum.
ArPrawn I p. 387 (a. 1532) : statuta ... in lucem ... d-nda ... duximus.
II.
transl.
A.
verbis
1.
wyjawić,wyjaśnić, wyznać, wyrazić; expromere, confiteri,exponere, verbis assequi.
Constr.
a.
abs.
b.
sq.
abl.
CodEp I p. 119 (a. 1440) : res haec multo melius iubilo cordis concipitur... quam materiali verbo d-itur.Ita saepius.
c.
sq.
ad.
d.
sq.
in
c.
abl.
DŁUG. Hist. V p. 694 : parum enim lotae erant litterae in circumcisis et indignis verbis d-tae.
e.
sq.
acc.
a. inf.
?
SSrSil VII p. 59 (a. 1459) : episcopus d-sit fecisse homagium ... Slesitas (ed.- te) omnes.
f.
sq.
enunt.
interrog.
MARTIN. OP. Chr. p. 386 : minime d-re possent, quae sit et quanta Virgo ... Maria.Occ. refl.
Tom. II p. 233 (a. 1513) : quilibet se ipsum, quanto equitum numero bellum servire vellet et posset ... d-re debuit.
2.
praec.
a.
de scriptis: opiewać, brzmieć; edicere, continere, tenorem habere
KodPol II p. 900 (a. 1454) : prout alias regie maiestatis littere super hoc confecte lacius et plenius d-unt.
StPPP II p. 711 (a. 1466) : litteram ... dotis et dotalicij, lacius d-ntern in omnibus punctis et clausulis.Cf. item ib. p. 703 (a. 1465).
Eodem sensu impers. pass.
StPPP II p. 746 (a. 1468) : iuxta quod in actis lacius d-itur.
b.
laudes, preces ad Deum, carmina
sim.:
odmawiać, wygłaszać, śpiewać, recytować; decantare, recitare, praedicare
CodEp II p. 323 (a. 1434) : sed quia veritatis sermone, beneficio celesti ac munere, quo laudes huiusmodi d-turus (ed. deprumpturus) sum, pauci bene utuntur eqs.
DŁUG. Hist. II p. 365 : media nocte ... consurgens Przemislaus dux cursum horarum Virginis Gloriosae ... d-bat.Ita saepissime saec. XV ex. — XVI. Glossa Pol.
RFil XXII p. 19 (saec. XV ex.ex) : dulcia d-is «slothke rzeczy opyewasch».
N. constr. sq.
in
c.
acc.
DŁUG. Hist. III p. 158 : Kazimirus dux ore omnium ac sermone summas in eum laudes d-ntium celebris habebatur.Ita saepius.
c.
gratias, querelam
sim.:
składać (podziękowanie,skargę); agere, ferre
DŁUG. Hist. I p. 556 : magnas ... gratias Boleslao ... d-unt, quod eorum ducem exceperit.
Ib.V p. 426 : d-ta est... contra Iohannem ... super crudeli nece Iacobi... querela.
d.
consilium, maledicta, vota
sim.:
wypowiadać; dicere, edicere
DŁUG. Op. p. 79 : in regem Boleslaum et milites necis conscios plura maledicta, convitia et improperia d-ta et saevitia eorum multifarie accusata.
Ib. p. 490 : in Swanthoslaum ... vota sua d-unt et ipsum eligunt in Posnaniensis ecclesiae pastorem.
Id. Hist. IV p. 371 : difficile ... sit super re tam gravissima repentinum consilium d-re.
B.
variis modis
1.
in aliquem
okazywać coś w stosunku do kogoś, dokonywać; aliquid (alicui) praestare,expromere, exhibere
CodEp III p. 77 (a. 1455) : ne fraudes, doli et execranda ingenia actenus in eos d-ta in perniciem eorum grassari possint.
DŁUG. Op. p. 6 : ut in sanctum Sta nislaumdevotionem d-am et in patriam ... demonstrem caritatem.Ita passim, v. gr. crudelitatem, monimenta crudelitatis ( id. Hist. I p. 191, ib. IV p. 381 ) , gratitudinis vicissitudinem ( id.LibBen I p. 431 ) , liberalitatem ( id.Hist. I p. 381 ) , occisionem ( ib. p. 376 ) , officia ( ib.IV p. 250) , omne genus saevitiae ( MIECH. Chr. p. 241 ) .
2.
pokazywać, okazywać; demonstrare, ostendere
*AGZ IX p. 59 (a. 1444) : ut hic labor noster ad oppressorum relevamen tam sincero suscipiatur animo, quam integra mente d-tus est.
Tom. I p. 39 (a. 1509) : cujus votis si non satisfactum fuerit, procul dubio conabitur vim d-re et armis experiri.
III.
singularia
1.
pass. dokonywać się, odbywać;
agi, fieri
ListMił p. 105 : patriarcharum sermocinatio cum Domino et viceuersa singulariter et non pluraliter d-itur per totam Geneseos hystoriam.
DŁUG. Op. p. 191 : aliorum quidem liberorum ... nativitas simplex fuit ... utpote in doloribus et aerumnis d-ta; Kunegundis autem beatae ortus singularis fuit et mirificus.
2.
wydać;
edere
URSIN. p. 180 : vt aliquod ... opus elucubrare possem, quod ad nepotum eruditionem et commodum d-rem.Cf. etiam I d.
3.
wymawiać;
pronuntiare
StKapWł p. 70 (a. 1516) : ministeria divinorum officiorum ignari exercent, accentus et alia indebite d-ntes.