Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CORRIGO

Gramatyka
  • Formycorrigo
  • Etymologia e Pol.
  • Odmiana -ere, -rexi, -rectum
  • Część mowyprzymiotnik
Znaczenia
  • I. propr. aliquid reficere, reparare.
  • II. transl.
    • A. in melius mutare, melius reddere, emendare
      • 1. mores suos emendare, ad meliorem frugem se recipere
      • 2.
        • a.
        • b. + morbum sanare.
        • c. compensare. Niekiedy tyle co: pomścić; ulcisci
    • A. castigare, corripere, poenam adhibere.
      • β.
      • α.
      • β. abl.+ super
  • III.
  • IV. alicubi morari, habitare?

Pełne hasło

CORRIGO, -ere, -rexi, -rectum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • A.
  • N.
[2. pl. fut. act. eritis corrigere (e Pol. )
APozn II p. 293 (a. 1495) : non eritis nos solitarios corrigere.
]
I. propr. naprawić, poprawić coś; aliquid reficere, reparare.
Syn.
emendare ( DokMp I p. 38, a. 1333).
II. transl.
A. zmieniać na lepsze, ulepszać, poprawiać; in melius mutare, melius reddere, emendare
1. personas. Refl. poprawić się, zmienić; mores suos emendare, ad meliorem frugem se recipere
ArPrawn V p. 480 (saec. XV ex.ex) : si ... se adhuc minime c-erit et sic in tali detestabili contubernio perseveraverit.
2. res
a. praec. errata, errores sim., item iura ( ArPrawn VI p. 106, a. 1554) , sensus iudicium ( GŁOG. Anal. fol. 8a ) .
Item
in malam partem i. q. zmieniać; mutare, v. gr. minus deliberate et incommode (iura: ArPrawn VI p. 106, a. 1554).
Dicitur etiam de scriptis, litteris publicis sim., v. gr.
citationem ( ZabDziej II p. 172, a. 1484) , instrumentum publicum ( Lites II p. 150, a. 1413 ; iuxta ponitur meliorare ib. ), libellum ( IO. VISL. p. 168 ) , sermonem (syn. emendare: ArLit I p. 76, a. 1521) , testamentum ( CracArt I V p. 68, a. 1423). Niekiedy tyle co: skolacjonować z oryginałem i poprawić błędy; nonnumquam i. q. exemplaria descripta cum autographo conferre atque ad eiusdem verba emendare
StSyn III p. 63 (a. 1320) : constitutiones iubemus tradi de verbo ad verbum cuilibet integras et c-tas.
Lites I p. 100 (a. 1339) : apostolos ... scriptos in ... pelle ... apertos, quia non erant c-ti nec auscultati.
Ita saepius.
b. morbum uleczyć; sanare.
c. powetować coś; compensare. Niekiedy tyle co: pomścić; ulcisci
DŁUG. Hist. IV p. 529 : mors ... regis c-i vindicarique poterit.
Ib.V p. 248 : manu ... minitans ... se tantam iniuriam c-turum et ulturum.
A. karcić, karać, stosować karę; castigare, corripere, poenam adhibere.
Iuxta ponitur
condemnare ( KodPol I p. 299, a. 1422) , punire ( KodMp IV p. 11, a. 1386 et saepe), item sensu latiore: nawiedzić; afficere( SSrSil VII p. 118, a. 1466).
Constr.
a. abs.
KodWp II p. 140 (a. 1298) : singulus eorum in suo archidiaconio habeat plenariam auctoritatem visitandi, c-ndi.
b. indicatur qua re
α. sq. abl. instrumenti
PrPol p. 63 (a. 1410) : virga vel flagello eandem uxorem c-et.
ZabDziej I p. 34 (a. 1420) : quem ... Iacobus virga c-erat.
Item sq. abstr.
coertione, correctione ( AKapSąd II p. 436, a. 1473 ; syn. punire: APozn II p. 386, I a. 1499) , poena et paenitentia ( AKapSąd II p. 569, a. 1454 et saepius), sessione (i. e. carcere) et poena sexagenae ( WilkLub p. 8, a. 1532) .
β. sq. cum :
CracArt I V p. 32 (a. 1401) : ipsam uxorem ... cum flagello aut virga c-re.
c. indicatur. causa
α. sq. de :
SamlUB p. 203 (a. 1333) : facultatem c-ndi familiam ... de levibus excessibus, si quos committunt,
β. sq. pro :
AKap Sąd III p. 30 (a. 1467) : pro tali crimine et excessu per predecessorem ... c-tus.
Ib. p. 66 (a. 1496) : per ... episcopum c-tus pro huiusmodi excessibus.
d. indicatur reus: sq. super c. abl.
*PommUrk II p. 573 (a. 1285) : siue incole ... ciuitatum Noricis, siue Norici ... incolis ... contemptibiliter aliquid vel derisorie fecerint ... super eis, qui hoc fecerint, c-atur.
III. part. perf.
loco
adi. : słuszny, poprawny; rectus, emendatus.
N.
magis correctus
(loco comp.?)
AKapSąd II p. 204 (a. 1457) : procurator ... produxit libellum conventionalem magis c-tum.
IV. singulare: przebywać, mieszkać gdzieś? alicubi morari, habitare?
KsgKaz p. 484 (a. 1399) : quedam Kathuscha nomine et uxor Stanislay, qui quondam hic Kazimirie c-xit, reperta est nequam et fur ... quod furabat ... pallium, quod vir eius recepit et in Sandecz perrexit sive transivit (sed corruptus locus videtur ).
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)