- F.
- Th. (rec.),
- Bl.
- B.
- N.
I.
phil.
1.
sensu ontologico: to, co niekonieczne, przygodne, przypadkowe; id, quod in casu positum est, fortuitum, non necessarium
VITELO Intell. p. 32 : Deus enim eodem modo cognoscit praesentia, praeterita et futura, necessaria et c-ia.
BYSTRZ. AnalPr fol. e VIIIb : c-ns est, quo non existente necessario ... nihil erit propter hoc impossibile.
GŁOG. Porph. fol. a IIIa : c-ns ... est, quod potest esse et non esse.
Id. Anim. fol. B Ia : res corruptibilis secundum se sit c-ns (cf. ib. fol. E Vb).
Opp.
necessarium
sq. et
GOST. Th. fol. b Ib : neces sarium est omne eternum, possibile autem et c-ns temporalia sunt.Cf. Th. IV 720, 41 sqq.
2.
sensu logico: to, co niekoniecznie prawdziwe;
id, quod non necessario verum est
BYSTRZ. AnalPr fol. g VIa : in prima figura sequitur conclusio de c-i, si maior sit particularis.
WROCŁ. CongLog fol. c 3b : ex c-i sequi necessarium est possibile.
GŁOG. Hisp. fol. 54a : terminus supponens positus respectu illorum modorum: possibile, impossibile, c-ns, necessarium.
N. distinc
tiones ad
1—2 :
BYSTRZ. AnalPr fol. c Va : quoddam c-ns est necessarium, vt 'contingit omnem hominem esse animal'; aliud est c-ns non necessarium, quod tamen non est impossibile et proprie vocatur c-ns ad vtrumlibet, vt 'contingit hominem currere'; aliud est c-ns, quod tantum valet sicut possibile et se extendit tam ad c-ns necessarium, quam ad c-ns ad vtrumlibet et communiter solet vocari c-ns altum.
Ib. fol. f Ia : quoddam est c-ns, quod fit ... frequenter ... et istud c-ns vocatur c-ns natum, vt 'hominem canescere in senectute'.
Ib. fol. g IIb : omne illud quod non est impossibile, est c-ns; et diuiditur in duas species, scilicet in c-ns necessarium et in c-ns non necessarium; est autem c-ns necessarium idem quod necessarium ... sed c-ns non necessarium diuiditur vlterius in tres species scilicet in c-ns natum, c-ns raro et c-ns ad vtrumlibet; ex his sequitur, quod licet omne c-ns sit necessarium vel non necessarium, tamen in rigore sermonis iste terminus 'c-ns' positus sine determinatione restringente stat pro c-i alto.Variae praeterea diversaeque distinctiones afferuntur ib. fol. f Ia sqq.
II.
1.
abstr. przypadek, zdarzenie, wydarzenie
(zwł. niepomyślne); eventus, casus (praec. adversus)
VHedv p. 578 : beata Hedvigis divinis irradiacionibus illustrata de futuris c-bus determinatam veritatem edocuit.
N. glossam Pol.
RFil XXIV p. 92 (saec. XV) : «przytcza» c-ns.
Ib. p. 65 (saec. XV) : multa c-ia «velke p’ztcze».
N. locut.
ex contingenti
przypadkiem; forie, casu
KodPol II p. 866 (a. 1436) : si ex c-i ... aliquis casus ... supervenerit.
NIC. BŁ. Serm. I p. 328 : quia ... honor Christo exhibitus non fuit ex c-i seu ex adinuentione humana, sed .... ordinatione diuina.
AKapSąd II p. 855 (a. 1529) : ex c-i, sed non intendens facere levitatem actori.
Simili sensu
propter contingens:
RachWaw p. 364 (a. 1546 ): non in toto consumpti sunt parietes propter c-ns.Saepius tamen diverso sensu: na wszelki wypadek; ad omnes casus
StPPP II p. 651 (a. 1459) : quam inscriptionem non propter gravamen ipsorum fidejussorum, sed propter c-ns vt in securitatem predicti Petri ... in robore conseruauerunt.
KodKWil p. 623 (a. 1501) : decimam in acta inscripsi, ut sciat successor meus propter c-ns.
Additur gen. explicationis
ZabDziej IV 1, p. 64 (a. 1552) : mandatum ... ad acta civilia inseratur propter aliquid ([sic) ]futurum c-ns amissionis vel anihilationis.Cf. CONTINGENTIA III.
2.
concr.
pl. przyległości;
confinia
KADŁUB. p. 151 : non solum tributa non dependunt, set c-ia queque occupant, occupata diripiunt, direpta luporum instar absportant.