Ogólne
Pełne hasło
Więcej

COMPETO

Gramatyka
  • Formycompeto, conpeto
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -ivi, -tum
Znaczenia
  • I. intrans.
    • A.
      • 1. pertinere, spectare, referri ad aliquid.
        • α. + esui:
        • β. + ambitui
        • γ. + iuri
      • 2. aptum esse, convenire, congruere.
      • 3. proprium esse, convenire, deberi (praec. iure).
      • 4. fere i. q. posse
    • B. conducere, prodesse
    • C. contingere, accidere.
  • II. petere, postulare, exigere

Pełne hasło

COM-PETO s. CONPETO, -ere, -ivi, -tum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • N.
[deponentis modo usurpatur inf.
KodPol I p. 50 (a. 1245) : que ad usus sibi competi videbitur.
KsgRachKr p. 169 (a. 1344) : fratribus nullum de cetero ius competi.
3. sg. ind. fut. I act. competebit:
ArPrawn X p. 393 (a. 1413) : super quo debito sibi accio competebit.
3. pl. competebunt:
PommUrk VI p. 192 (a. 1323) : si quae iura nobis in villis ... conpetebunt.
3. sg. ind. fut. II act. competerit:
KodWp II p. 68 (a. 1293) : quantum nobis ... competerit in futurum.
3. sg. ind. impf. act. competiebat:
APozn II p. 88 (a. 1479) : quod ius sibi in eisdem domibus conpeciebat.
part. praes. competiens ib. p. 8 (a. 1471) : omne ius ... sibi competiens.]
I. intrans.
A.
1. dotyczyć, odnosić się, należeć; pertinere, spectare, referri ad aliquid.
Additur
congrue ( NIC. BŁ. Serm. I p. 58 ).
N. locut.
α. esui:
PreusUB I 2, p. 271 (a. 1282) : panem et alia esui c-ntia.
β. ambitui finium
LeubUrk p. 32 (a. 1202) : circuiui ... que michi uidebantur ambitui c-re.
γ. iuri (i. e. iudicio)
RHist I p. 114 (a. 1406) : que causae iuri nostro terrestri c-unt.
2. odpowiadać, zgadzać się, być odpowiednim; aptum esse, convenire, congruere.
N. de hominibus
*Dogiel IV p. 23 (a. 1251) : qui homines terrae ac domui nostrae bene c-ant.
MARTIN. OP. Marg. fol. 87a : sapiens praelationi et gubernationi c-it.
Ita saepius.
3. przysługiwać, należeć się (zwł. na mocy prawa); proprium esse, convenire, deberi (praec. iure).
Praec.
ius alicuius rei, in (de) aliqua re, ad aliquid et abs. ( KodKKr I p. 37, a. 1247 et passim; additur observandum :
ArHist V p. 275, a. 1412 : ius patronatus nobis perenniter observandum c-et),
item libertas ( CodEp III p. 67, a. 1453). Praeterea actio ( Lites I p. 15, a. 1320 et saepius), exceptio ( KodMp II p. 255, a. 1324 et saepius), forum (i. e. iudicium
ZabDziej III p. 258, a. 1493 : non c-re sibi forum ecclesiasticum),
examinatio personarum ( KodWp I p. 133, a. 1233) , repetitio lucri ( MARTIN. OP. Marg. fol. 53b ) , perceptio decimarum ( StSyn VI p. 16, a. 1415) , vox et locus (in scrutatione CorpJP III p. 9, a. 1506).
N. phil.
GOST. Th. fol. b 3a : vna operatione c-it ei animae secundum se.
Constr. ad
1—3: a. abs. b. sq. dat. c. sq. ad. d. sq. in c. acc.
4. singulare: prawie tyle co: móc; fere i. q. posse
ArPrawn X p. 368 (a. 1412) : Bodzantha ... amisit causam, nisi si aliquod legale in hoc inpedementi c-it allegare, illud ad 14 dies alleget.
B. być korzystnym, pożytecznym; conducere, prodesse
KodPol I p. 152 (a. 1296) : viam ... ad ... molendinum, ubi sibi melius et aptius viderint c-re.
KodWp III p. 45 1 (a. 1376) : quod ... domino abbati ... melius et utilius c-re videbitur ac eciam expedire.
WŁODK. p. 23 : in omnibus... exequenda sunt, quae humilioribus, id est multitudini c-unt.
N. glossam Pol.
RFil XXV p. 153 (a. 1450) : c-re «przygodzycz szą».
Additur
utilitati ( KodWp III p. 258, a. 1364) , usui ( KodKWil p. 88, a. 1411) , ad usum ( KodPol I p. 50, a. 1245).
C. nastąpić, zdarzyć się; contingere, accidere.
II. trans. domagać się, żądać; petere, postulare, exigere
CodVit p. 993 (a. 1409) : quod adhuc ... a domino ... rege propter pacis amorem c-imus.
LiegnUB p. 288 (a. 1411) : exacciones ... ab incolis ... exigere et c-re.
ARect I p. 87 (a. 1475) : petens, c-ns ipsum ... compelli ad soluendum.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)