Ogólne
Pełne hasło
Więcej

COMPERIO

Gramatyka
  • Formycomperio, conperio
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ire, -i, -rtum
Znaczenia
  • I.
    • A. act.
      • 1. de aliqua re certiorem fieri, aliquid cognoscere.
      • 2. abstr. concr. aliquid invenire, experiri, perspectum habere (praec. de abstr. nonnumquam etiam de concr.).
      • 3. convincere, in crimine comprehendere.
      • 4. in aliquem incidere, aliquem nancisci
    • B. elucere, patere.
  • II. + comparendi coram aliquo apparere

Pełne hasło

COMPERIO s. CONPERIO, -ire, -i, -rtum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • BJ.
  • A.
[1. pl. ind. perf. act. comperuimus:
AGZ III p. 116 (a. 1396) : ex ... deposicionibus... testium comperuimus sufficienter.
3. pl. ind. perf. act. comperierunt:
StPPP XII p. 528 (a. 1523) : comperierunt adaugenda aedificia.
AKap p. 21 (a. 1532) : comperierunt pro certo.
Ib. p. 64 (a. 1541) : comperierunt in eadem cista pelvim.
2 sg. ind. fut. II act. comparieris:
DŁUG. Op. p. 629 : aliqua ... gesta ... si comparieris (ed. compareris) ... transscribere ... velis.
2 pl. ind. fut. II act. comperieritis: KodTyn p. 508 (a. 1478) : si ... factam esse dissipationem ... comperieritis. inf. perf. act. comperiisse: COPERN. Rv p. 279 : qualem dimetientem ... per dioptram ... se comperiisse fatetur.]
I.
A. act.
1. dowiedzieć się o czymś, zostać powiadomionym, zaznajomić się z czymś, poznać coś; de aliqua re certiorem fieri, aliquid cognoscere.
2. samemu coś wynaleźć, przekonać się o czymś, stwierdzić coś; aliquid invenire, experiri, perspectum habere (praec. de abstr. nonnumquam etiam de concr. ).
Additur
iure ( CracArt I V p. 385, a. 1496).
N.
non comperio fere i. q. nescio, ignoro
Tom. II p. 28 (a. 1512) : quibus verbis respondeam, non c-o.
Ib. XIV p. 391 (a. 1532) : quid aliud scribi debeat ... ego prorsus non c- o.
N. pass.
zostać uznanym za...; pro aliquo haberi
ArHist V p. 134 (a. 1457) : Nicolaus examinatus maleficiatus et impotens c-tus est.
Ib. X p. 165 (a. 1530) : exauditis ... fidedignis documentis, ex quibus de premissis c-tus fuit culpabilis.
3. udowodnić komuś coś, przyłapać na czymś; convincere, in crimine comprehendere. Cf. COMPERTUS I 2.
4. spotkać, zastać; in aliquem incidere, aliquem nancisci ( DŁUG. Op. p. 130 ; id. Hist. II p. 196 ;et saepius).
Item pass.
znajdować się gdzieś, być, zjawiać się; alicubi inveniri, esse
CorpJP IV p. 3 (a. 1523) : c-untur in ... nostra civitate ... qui opuscula ... Luteri invehere ... non formidant.
B. pass. okazać się, stać się wiadomym; elucere, patere.
Additur
alicui ( HUSSOW. p. 6 ).
N. de hominibus i. q. se praestare, fieri
CodEp II p. 441 (a. 1443) : utinam falsus vates ... huius rei c-ar.
Constr. ad
A—B: a. abs. b. indicatur quid (quem)
α. sq. acc.
β. sq. acc. (nom. ) c. inf.
γ. sq. ut finali
PommUrk III p. 255 (a. 1295) : a veterum c-turn est solertia, ut acta mortalia literarum apicibus inscribantur.
δ. sq. enuntiato interrogativo. c. sq. abl. , ab, per, ex. d. sq. in c. abl. apud, adv. loci.
N. sq.
inter :
Tom. III p. 93 (a. 1514) : vra mtas inter suos servitores ... peritissimos homines c-et.
II. confunditur c. voce comparendi zjawić się; coram aliquo apparere
KodLit p. 267 (a. 1420) : ordinamus ... nunccios speciales ad c-ndum et presentandum se ... coram sanctissimo in Christo patre ... Martino papa.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)