Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CHARTA

Gramatyka
  • Formycharta, carda, carta, cartha, kartha,
  • EtymologiaGr. χάρτης
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. scheda.
    • 2. + lusoria, ludorum pagina lusoria
      • α.
      • β.
  • II.
    • 1. litterae, scriptum.
      • α. + per chartam (-as) per litteras
      • β. + in chartam redigere scriptis mandare
    • 2. diploma, litterae publicae.
    • 3. epistula.
    • 4. tabula geographica

Pełne hasło

CHARTA, -ae f. scr. carda,,carta,,cartha,,kartha (Gr. χάρτης)
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • N.
I. propr.
1. karta, arkusz (papieru lub pergaminu); scheda.
Syn.
ceduła ( ZabDziej III p. 299, a. 1493) .
Simili sensu per abundantiam
chartae folium ( KOMOR. p. 241 ). Indicatur materia papyrea, papyri ( Lites II p. 102, a. 1413 et passim; simili sensu abs.
AKapSąd III p. 181, a. 1514 : scripsit ad ch-am, ex qua ch-a transsumpsit iterum in pergamenum),
pergamenea, pergameni ( StPPP VI p. 508, a. 1477 ; KOMOR. p. 241 ) , pecorina ( MatPis I p. 54, a. 1535).
2. lusoria, ludorum et abs. (saepissime pl. ): karta do gry; pagina lusoria
AKapSąd II p. 553 (a. 1445) : c-as ludentem.
DŁUG. Hist. IV p. 181 : qui in ludo ch-arum excedit.
Syn.
folium ( StPPP XII p. 554, a. 1530) .
N. glossam Pol.
GLb p. 17 : ch-ae lusoriae «ygyerne carti».
Praec. in iuncturis
α. chartas ludere ( AKapSąd II p. 553 cf. et passim).
N. sq.
cum ( Zsig p. 24, a. 1500 : c-as ludebat cum Pyechno), sq. per (
AKapSąd III p. 121, a. 1508 : ludebant c-as per unum denarium),
sq. pro (
ib. : ludere ... c-as pro cervisia tantum, pro pecuniis nunquam).
β. chartarum ludus, lusus ( ib. III p. 78, a. 1501 et saepius), item lusor ( Visit. p. 636, a. 1559).
II. meton.
1. pismo, utwór literacki; litterae, scriptum.
N.
diffamatoria, infamatoria pismo zniesławiające; i. q. libellus ( Ztschr. V p. 126, a. 1393 et saepius).
N. locut.
α. per chartam (-as) na piśmie; per litteras
KodUJ III p. 98 (a. 1482) : tum verbis ... tum ... per ch-as.
ArPrawn V p. 512 (a. 1517) : nec per c-am, sed viva voce.
β. in chartam redigere utrwalić na piśmie; scriptis mandare ( APozn I p. 321, a. 1496).
Inde sensu latius transl. de scriptoris opera
CodEp I 1, p. 83 (a. 1437) : vos a calamo et c-a traxit.
2. pismo urzędowe, dokument; diploma, litterae publicae.
Syn.
littera ( KsgŁawKr p. 177, a. 1392) , registrum ( StPPP VII p. 502, a. 1475).
N. locut.
instrumentum chartae conficere (de aliqua re) sporządzić akt urzędowy; publice conscribere
MARTIN. OP. Marg. fol. 46a : instrumenta c-arum debent sacerdotes conficere de rebus ... ecclesiarum.
3. list; epistula.
4. mapa; tabula geographica
Lites II p. 310 (a. 1413) : c-am continentem grenicies regni Polonie.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)