- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- BJ.
- A.
- H.
- N.
I.
propr.
1.
ramię,
zwł. jego dolna
część, przedramię; membrum hominis, quod est ab humero ad manum, praec.
eius pars inferior inter cubitum
et manum.
N.
α.
alae
część skrzydła;
alae pars
MonDipl p. 97 (a. 1452) : sigillum Dolenga cum galea et supra galeam ala, b-o alae ad galeam converso.
β.
ręka;
manus
AKapSąd II p. 823 (a. 1521) : ferendo baculum in b-o.
γ.
ramię, bark;
humerus
DŁUG. Op. p. 122 : aliqui ... ad pectus, aliqui ad b-a, aliqui collo tenus persistebant.
Ib. p. 560 : armatum virum ... geminatam crucem in b-o gestantem.In imagine dicitur de brachio animi ( DŁUG. Hist. I p. 275 ) , caritatis (ex Ambrosio *PommUrk I p. 83, a. 1187 et saepius), dilectionis ( *CodSil(M) p. 189, a. 1189, cf. Th. II 2159, 35), fortitudinis (ex Vlg. Isai. 44, 12 etpassim *KodWp I p. 22, a. 1150 et saepius).
2.
crucis
ramię krzyża; transtrum
RFil XXIII p. 303 (a. 1444) : cuius crucis b-iis «na iegosch rogach».Cf. Th. II 2160, 79 sqq.
3.
fluminis, lacus, maris
zatoka, odnoga;
sinus.
II.
transl.
1.
siła, pomoc, obrona;
potentia, auxilium, praesidium
(hoc sensu passim
Vlg. )
DŁUG. Hist. I p. 193 : Boleslaus ... terram Russiae ... potenti b-o ingreditur.
Ib. II p. 141 : Russiae principes ... Polowczos ... caede magna in b-o Dei confligunt.
Ib. III p. 308 : Casimirus castra ... in forti b-o capit (cf. Vlg. Jer. 21,5 ).Ita saepius.
N.
glossam
Pol.
RFil XXIV p. 361 (a. 1446) : in b-o suo «w zascziczenu szwoyem».
Syn.
assistentia :
DŁUG. Hist. V p. 216 : b-o et assistentia Kazimiri ... potitus.
2.
władza; potestas
AConst p. 116 (a. 1279) : universi ... juris dictionem habentes ... contra ... eorum senten tias ... contemnentes ... b-um suae jurisdictionis impendant.
ArPrawn I p. 18 (a. fere 1400): invocato ad hoc ... aminiculo b-i secularis.
ArPrawn X p. 244 (a. 1408) : nolens subiacere b-o seculari, sed per officialem ... volens iudicari.
3.
iur.
t. t.
regale
jurysdykcja sprawowana z ramienia króla przez starostę (lub
sam starosta jako przedstawiciel tej władzy);
de praefecto regio, capitaneus
appellato (cf.
s.
v. ), qui
regis nomine ius exercebat
AGZ XIII p. 423 (a. 1463) : remissus est ad b-um et potestatem regalem ob rebellionem et inobedienciam.
Ib. XV p. 84 (a. 1467) : et iam ad b-um regale est ei datum, ut b-um regale, id est doms cpts, defendat eandem violentiam iuris.
Ib. XIX p. 527 (a. 1477) : heredem ad b-um regale hoc est ad magnificum dominum Raphaelem ... succamerarium Premisliensem et capitaneum Russie ... remisit.
N.
forte (potens)
władza starosty jako wykonawcy wyroków;
potestas exsequendi sententias iudicii, quae apud
capitaneum erat
AGZ XIII p. 402 (a. 1463) : Czwicla de iure est additus ad quartam pignoracionem cum potestate castri et b-o potenti regali.
Ib. XVII p. 217 (a. 1485) : iudex b-um regale forte ad intromissionem in bona ... addidit.
N.
locut.
α.
de (ex) brachio regali
z ramienia króla, tj. władzą
starosty; auctoritate capitanei regis
vices gerentis
AGZ XVIII p. 509 (a. 1491) : data sibi fuit intromissio de b-o seu per b-um regale et per auctoritatem capitaneatus Premisl.
Ib. XVI p. 295 (a. 1499) : iudicium addidit ministerialem tamquam ex b-o regali eundem Iassyenszki ad intromittendum in bona Pakossowka.
Ib. XVI p. 328 (a. 1502) : capts Sanoc(ensis) ... ipsum Vlinski ex suo officio tanquam ex regali b-o in predictam obligacionem dare debet intromissionem.
Inde sensu latiore
ex bracchio alicuius
z czyjegoś ramienia;
alicuius auctoritate ac vice
ZabDziej IV 1, p. 98 (a. 1559) : constituti ... tres scabini iurati ab advocato et ex eiusdem b-o fuere ad hoc missi.
β.
ad bracchium regale dare (remittere)
oddać staroście do wykonania egzekucji;
causam ad exsecutionem capitanei deferre
AGZ XIX p. 526 (a. 1477) : Clemens hanc causam Nicolai ad b-um regale dedit.Ib. p. 527 cf.
Item
ad bracchium regale remissio (
StPPP VII
p. 225, a.
1544)
.