Ogólne
Pełne hasło
Więcej

AUCTOR-1

Gramatyka
  • Formyauctor, autor, author, actor,
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -oris
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I. propr. qui aliquid auget
  • II. transl.
    • 1. qui causa rei vel facti est, qui aliquid facit, creator
      • a.
        • α. + auctor et actor villae emptae
        • β. qui beneficiis aliquem auxit
        • γ. + salisfodinae
      • b. gen.
    • 2. conditor (gentis, regni sim.).
    • 3. scriptor praec. clarus, excellens, qui in scholis legebatur.
    • 4. is, a quo aliquid scimus, compertum habemus.
      • α. + aliquis auctor est i. q. testatur, dicit.
      • β. + certo vel incerto auctore ex certo vel incerto fonte sumptus (de nuntio).
    • 5. + auctorem esse suadere, consulere alicui.
  • III. sensu parum perspicuo, sed professionem, artificium quoddam significare videtur

Pełne hasło

1. AUCTOR, -oris m. scr. autor,,author,,actor
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • A.
I. propr. człowiek, który coś powiększa, pomnaża; qui aliquid auget
GŁOG. Alex. I fol 25a: venit a-or ab ʽaugeoʼ verbo ... item a-or id est augmentator.
Ib. fol. 88a : a-or est ille, qui auget et maiorat.
*Dogiel IV p. 187 (a. 1502) : Maximilianus Dei gratia rex Romanorum et a-r eiusdem regni perpetuus.
N. glossas Pol.
RFil XXIII p. 299 (a. 1444) : a-or «rosmnoszyczel».
Ib. XXIV p. 374 (a. 1490) : a-r «roszmnoszcza».
GLb p. 10 : a-r «mnozycyel».
II. transl.
1. sprawca, twórca; qui causa rei vel facti est, qui aliquid facit, creator
a. de hominibus (item de feminis DŁUG. LibBen I p. 273 ; id. Op. p. 301 . ;
N.
α. auctor et actor villae emptae i. q. villam emendi
DyplMog p. 9 (a. 1230) : qui caput erat sui coenobii et villae emptae a-or et actor.
β. dobroczyńca; qui beneficiis aliquem auxit
Lites II p. 316 (a. 1413) : Cruciferi obliti beneficiorum pretactorum ducum Pomeranie, ditati thezauris et possessionibus, ac indebita crudeli potencia in suos a-es (Pomeraniae duces sc. ) retroversi etc.
γ. salisfodinae :
KodMp IV p. 63 (a. 1399) : Bochner tanquam a-or dicti noui montis seu salisfodine.
b. de Deo:additur Deus, Dominus vel gen. salutis, iustitiae, omnium sim.
Item abs.
*KodWp I p. 370 (a. 1267) : maledictionis sententia prodiit ab A-e.
AH XLIV p. 146 (saec. XV) : A-is gratia eius roborat praecordia, ut fratrum parvi pendat calumniam.
2. twórca,założyciel (rodu, królestwa itp.); conditor (gentis, regni sim.).
3. autor, pisarz, zwł. poważny, znaczniejszy, czytywany w szkole; scriptor praec. clarus, excellens, qui in scholis legebatur.
4. ten, od kogo pochodzi jakaś wiadomość; is, a quo aliquid scimus, compertum habemus.
N. locut.
α. aliquis auctor est (sq. acc. c. inf. ) ktoś poświadcza, mówi; i. q. testatur, dicit.
β. certo vel incerto auctore z miarodajnego lub niemiarodajnego źródła; ex certo vel incerto fonte sumptus (de nuntio).
5. auctorem esse doradzać komuś; suadere, consulere alicui.
III. w znaczeniu niejasnym, zdaje się jednak odnosić do wykonywanego zawodu; sensu parum perspicuo, sed professionem, artificium quoddam significare videtur
KsgPrzKr p. 95 (a. 1420) : Andrzey Prassol h(abuit) i(us), pro littera fideiussores Paschek a-or, Nicolaus Czechowsky ad Nativitatem Christi, vector.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)