Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ARX

Gramatyka
  • Formyarx
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -cis
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. locus editus ad tuendum idoneus.
    • 2. castrum.
      • α. + coeli
      • β. + ecclesiae:
    • 3. summa pars, culmen
  • II. transl. excellentia, praestantia,

Pełne hasło

ARX, -cis f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • BJ.
  • N.
I. propr.
1. wzgórze obronne; locus editus ad tuendum idoneus.
N.
kopiec graniczny? cumulus, quo fines designantur?
PommUrk IV p. 207 (a. 1305) : prima meta erit a fluvio ... usque ad montem; ibi est via concava et ibi proiectus est cumulus; de illa a-e sit proiecta ad aliam a-em similiter effossam,
Cf. ib. p. 326 (a. 1308).
2. gród, twier dza, zamek; castrum.
N.
α. coeli :
CRIC. p. 9, v. 1: Christe ... coeli residens in a-e.
β. ecclesiae:
LiegnUB p. 122 (a. 1350) : actum in a-e ecclesie St. Petri opidi Legnicz.
ArPrawn I p. 380 (a. 1530) : laicus fidedignus, cui a-x ecclesiastica credita et commissa per episcopum fuerit, iureiurando sit obstrictus ... quod fideliter a-em diriget.
Simili sensu
dioecesanorum (ib. ).
3. szczyt; summa pars, culmen
GŁOG. Alex. I fol 20a: a-x est summitas cuiuslibet rei.
StPPP VII p. 469 (a. 1468) : in a-e autem scuti galea et in eius summitate manus similiter cum gladio evaginato (insigne nobilium describitur ).
N. glossam Pol.
RFil XXV p. 130 (a. 1475) : in hac imagine ratio a-em «przodek» tenet.
II. transl. wspaniałość, dostojeństwo; excellentia, praestantia, v. gr. contemplationis ( ArHist V p. 244, a. 1332) , prudentiae ( Tom. VII p. 300, a. 1525) , rationis ( DŁUG. Hist. IV p. 524, cf. Th. II 743, 39), spei ( DŁUG. Op. p. 630 ) , virtutum ( DŁUG. Hist. I p. 221, cf. Th. II 741, 19).
Item
diaconatus vel diaconi ( DŁUG. Hist. I p. 266 ; LibBen III p. 181 ), ; pontificatus ( id. Op. p. 460 ).
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)