- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- A. (s.
- v.
- exo-),
- N.
- K.
TPaw IV p. 351 (a. 1418) : Bolesta ... evolvisse tenetur sub pena regali.]
I.
propr. rozwiązać, rozluźnić; solvere, dissolvere, laxare (saec. XVI).
II.
transl.
A.
1.
spełniać, dotrzymywać; explere, complere, persolvere (fidem, promissum, votum
sim.;item se voto).
2.
dokonywać, wykonywać;
explere, exsequi, exercere
DŁUG. Op. p. 68 : caede sacerdotali madens Boleslaus rex ... heroicum facinus e-isse ... gloriabatur.
AKapSąd III p. 329 (a. 1533) : composite et honeste se gerat ... in e-ndo divino officio vel decantandis horis canonicis.
B.
1.
wyświadczać, okazywać; praestare, exhibere,
v.
gr. grates (gratias, gratiarum actiones), laudes, item iusta ducali funeri (
DŁUG. Hist. I
p. 442
).
2.
dać; dare
PP III p. 43 (a. 1435) : Petrus ... tenetur ... Nicolao ... VIII centa roborum, wlgariter «gonchti» dare et e-re (cf. ib. p. 104, a. 1443).Huc spectare videtur
KsgKaz p. 475 (a. 1399) : Ianuch ... recepit ligna et tres pluteos ... et tres magnos asseres, quod tenetur civitati e-re.
Item
labores (
OrdUst
p. 24, a. 1552).
C.
(praec.
meton.)
debitum, poenam, supplicium
sim.:
ponieść, zapłacić, spłacić, odcierpieć;
pendere, expendere.
Item
pensum debitae servitutis (
DokPaul
p. 2, a. 1328),
servitia pro defuncto (
KsgJan
p. 677, a. 1488)
, supplicia paternae impietatis (
DŁUG. Op.
p. 91
).
Locut.
carnis (naturae) debitum, vitae novissima
umrzeć;
mori
*PommUrk V p. 215 (a. 1315) : si vero dictus Johannes ... medio tempore carnis debitum e-ret, sui fratres post eum erunt tutores ... pueri.
*Lites II p. 390 (a. 1388) : in dictis carceribus vite sue novissima e-erunt.
CodEp I 2, p. 205 (a. 1460) : episcopus ... hac nocte ... debitum naturae e-vit.
D.
de pecunia
1. aliquid
a.
pro
obi.
est id, quod solvitur
(v.
gr.
pecuniae summa, census, debitum, decima, poena
sim.)
płacić, spłacać, wypłacać; solvere, pendere, expendere, numerare.
N. locut.
pecuniam prius exsolvere
wpłacić zadatek;
i. q. in antecessum dare
AGZ XII p. 20 (a. 1437) : quod si non e-at, extunc ... Iohannes ... quidquid prius pecuniam e-at alias «czszo zadal», deperdet.
b.
pro
obi.
est res, pro qua pecunia solvitur
α.
wykupić (z zastawu); (pignus) redimere
KodMp II p. 194 (a. 1293) : Nicolaus eos agros si negligeret e-re pro duabus marcis ... extunc ... in sororum ... intrabunt potestatem.
KodWp III p. 518 (a. 1382) : Besdzatko predictam villam ... in prefatis trecentis sexagenis grossorum infra spacium unius anni ... e-ndi plenariam habeat facultatem.Ita passim.
Syn.
redimere (
RachJag
p. 34,
a. 1389).
β.
zapłacić za coś; pretio emere, numerare
KodWp II p. 496 (a. 1337) : rex ipsam terram ... una cum civitate Vrowenstadt, expedita et e-ta penes dominum Conradum Olsnicensem ... nobis dedit.
TPaw VII p. 377 (a. 1424) : Johannes ... emit apud ipsum vnam mergulam agri et istam sibi plenarie e-uit.Ita saepius.
γ.
litteras
spłacić sumę zapisaną w dokumencie; summam pecuniae in litteris assignatam solvere
KodWp V p. 407 (a. 1425) : Abraham literas, quas nobilis Petrus Oganka habet super eandem villam, ex integro e-re tenebitur.
AGZ XIII p. 70 (a. 1438) : Waszco ... debet literam restituere Symkoni e-tam.
Additur adv. vel locut. adv.
,
v.
gr. ad finem (
StPPP VIII
p. 890, a. 1400)
, ad unguem (
ZapSądWp
p. 107, a. 1402),
cum effectu (
DokMp I
p. 256, a. 1392
et saepius), ex integro (
StPPP VIII
p. 318, a. 1389
et saepius), in totum (
KsgŁawKr
p. 64, a. 1371),
in toto (
StPPP VIII
p. 503, a. 1398)
, plenarie (
KodPol II
p. 177,
a. 1306
et saepius).
Constr. indicatur cui
a.
sq.
dat.
personae.
b.
sq.
contra :
StPPP VIII p. 386 (a. 1397) : e-uit marcas contra Florianum(i. Floriano ).c. sq. penes supra 1538,50. d. sq. pro :
StPPP VIII p. 318 (a. 1389) : debita ... e-uit pro ipso ... Petro.Indicatur id, pro quo aliquid solvitur
a.
sq.
ab :
DokMp IV p. 93 (a. 1353) : kmethones a quolibet manso per quattuor scotos grossorum nobis ... e-re tenebuntur.
StPPP VIII p. 2 (a. 1374) : ab testibus semel e-it pecuniam.Ita saepius.
b.
sq.
de :
StPPP VIII p. 272 (a. 1388) : de eodem debito sibi XX marcas e-erunt.
c.
sq.
pro :
ZabDziej I p. 110 (a. 1486) : Paulus e-it ei tres marcas pro agro.Indicatur pretium
a.
sq.
de :
KodWp III p. 664 (a. 1393) : eadem villa e-atur de pecunia numerata.
b.
sq.
in
c.
abl.
,
et
KsgMaz I p. 39 (a. 1405) : e-erunt partem molendini ... Falanczino ... in IX sexagenis grossorum.
c.
sq.
per :
DokMp IV p. 93 (a. 1353) : kmethones a quolibet manso per quattuor scotos grossorum nobis ... e-re tenebuntur.
KodMaz(L) p. 231 (a. 1462) : babatis equorum, que ... per quatuor ternarios e-untur.
d.
sq. . pro
Indicantur relationes aliae
a.
sq.
ad :
PP III p. 30 (a. 1432) : tenetur predicto Martino 1 sexagenam e-re ad festum sancti Jeorgij.Ita ib. saepius.
b.
sq.
in
c.
abl.
ZabDziej IV 1 , p. 65 (a. 1552) : in duplo illis tenebitur e-re singulas ratas.
c.
sq.
infra :
KsgŁawKr p. 3 (a. 1365) : quem censum si infra dictum terminum non e-erit.Cf. etiam supra 1538,44.
d.
sq.
pro :
KsgŁawKr p. 301 (a. 1396) : fideiussor Petri ... lapides ... pro ipso Petro ... e-isset.
e.
sq.
ratione :
StPPP VIII p. 420 (a. 1397) : partem hereditatis sue acomodauit et iam e-uit racione preciacionis Christino.
Ib. p. 685 (a. 1399) : sexagenam racione priuilegii ... non e-uit.Ita saepius.
f.
sq.
sub
et saepius.
2. aliquem (e
Pol. spłacić, skupić)
a.
wykupić (z niewoli); pretio dato (captivum) redimere
KodPol III p. 333 (a. 1376) : quotienscumque ... contingerit ... ipsum ... captivari ... eundem ... promittimus ... exemere, e-re effectualiterque liberare.
b.
spłacić kogoś, tj. zwolnić od płacenia
(przez zapłacenie samemu) lub zapłacić mu dług;
aliquem a solutione liberare, i. aes alienum alicui solvere vel pecunia soluta aliquem ab eadem solutione facienda liberare
Dogiel IV p. 31 (a. 1276) : praeterea de decimis ... praedictos fratres ... e-imus.
Ztschr. VI p. 163 (a. 1299) : fideiussorem ... quos praedicti fratres in assignatis sibi terminis e-erunt.Ita saepius.
Constr.
α.
sq.
abl.
TArch p. 41 (a. 1409) : qua obligacione ... si per quempiam ... Stanislaus e-tus fuerit etc.
β.
sq.
ad:
TPaw VII p. 381 (a. 1424) : ipsum e-uit de XIV marcis grossorum ad ipsum.
γ.
sq.
circa:
StPPP VIII p. 320 (a. 1389) : Dzersko ... tenetur e-re Clementem ... ad terminos circa pueros Penaconis sub pena LXX.
δ.
sq.
de
et
LiegnUB p. 79 (a. 1339) : de qua nos pecunia iam e-vit totaliter et pagauit.Ita saepius.
c.
spłacić kogoś, zapłacić komuś coś (posag, żołd); aliquid (stipendium, dotalicium) alicui solvere
KsgMaz I p. 132 (a. 1412) : ipsam e-erunt ratione dotalicii
DŁUG. Hist. II p. 323 : mercenariis ... quos non e-erat ... exinanitus etc.