General
Full Entry
More

EXPOSITIO

Grammar
  • Formsexpositio, exposicio, expozicio,
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -onis
  • Part of Speechnoun
  • Genderfeminine
Meaning Outline
  • I. propr.
    • A.
      • 1. actus extrahendi, levandi
      • 2. actus exponendi, visendum proponendi (praec. res venales)
      • 3. confectio,constitutio
      • 4. impensa, sumptus
      • 5. locatio (bonorum)
      • 6. possessionis traditio iure quod dicebatur Theutonico constituendae
    • B. actus proiciendi (infantem).
  • II. transl.
    • 1. interpretatio, explicatio, explanatio.
    • 2. declaratio,enarratio, professio.
      • α. + fidei fidei confessio.
      • β. rhet.exordii pars, qua orationis argumentum proponitur (saec. XV)
      • γ. iur. declaratio coram iudice facta

Pełne hasło

EXPOSITIO s. EXPOSICIO s. EXPOZICIO, -onis f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • L.
  • A.
  • H.
  • N.
I. propr.
A.
1. wydobycie, wyciągnięcie; actus extrahendi, levandi
RachWaw p. 59 (a. 1525) : ab e-e seu eductione 20 roborum ... de aqua alias «wywłoczenya».
2. okazanie, wystawienie (zwl. na sprzedaż); actus exponendi, visendum proponendi (praec. res venales)
PP II p. 123 (a. 1451) : super venditione et e-e salis in depositorio Cracoviensi.
KodKrak p. 217 (a. 1451) : in qua e-e et vendicione salis iurgia ... excrescebant.
3. wystawienie,sporządzenie; confectio,constitutio
KsgKaz p. 245 (a. 1390) : super e-em curruum duorum ad colloquia regis ... expendimus mrc. LXXX.
KodPol III p. 456 (a. 1510) : data e-is huius litere.
4. wydawanie (pieniędzy), wydatek, nakład; impensa, sumptus
KsgKaz p. 33 (a. 1371) : nota e-um supra ecclesiam.
DokKKr I p. 102 (a. 1378) : cum eodem rectore exponent de pecuniis ... quantum eis videbitur; quam e-em ... ad cartam specialem reponent.
RachKor p. 441 (a. 1404) : registrum e-um de die in diem.
Ita passim saec. XIV-XVI. Additur gen. obi. , v. gr. marcarum ( APozn II p. 433, a. 1501) , expensarum ( PrPrz p. 34, a. 1394).
N.
damnorum :
JANKO p. 637 : sine suorum nimia fatiga et e-e damnorum.
5. oddanie w dzierżawę, wydzierżawienie (majątku); locatio (bonorum)
BreslUB p. 142 (a. 1339) : occasione empcionis, vendicionis, e-is seu modo quocumque bonorum ... commutationis.
KodPol II p. 273 (a. 1346) : promittimus ... ipsa bona cum segetibus ... elapsis annis e-is ... restituere.
Ita saepius saec. XIV.
6. przekazanie posiadłości celem lokacji (zwł. na prawie niemieckim); possessionis traditio iure quod dicebatur Theutonico constituendae
KodMp II p. 269 (a. 1329) : ne ... super ... e-e ville nostre predicte ac ordinacione prefata dubium ... oriatur (cf. ib. p. 268: hereditatem nostram ... Steffano iure Nouifori ... exposuimus et dedimus informandam et locandam).
Ib. III p. 174 (a. 1364) : cupiens ... ville reditus et vtilitates Domino concedente in sua e-e siue locacione preamplius augmentare.
KodWp III p. 301 (a. 1367) : kmethones in dicta nostra hereditate residentes secundum primam e-em eiusdem ville de quolibet manso dabunt ... duodecim mensuras siliginis (cf. supra villa ... iure Theutonicali dudum exposita et locata).
Cf. EXPONO IV 3.
B. wyrzucenie (dziecka); actus proiciendi (infantem).
II. transl.
1. objaśnienie, interpretacja, wykład; interpretatio, explicatio, explanatio.
Distinguitur
spiritualis (opp. corporalis: NIC. BŁ. Serm. I p. 33 ).
N. log.
BYSTRZ. ParvLog fol. R 1a: e-o potest capi dupliciter uno modo pro quadam (ed. quedam) manifestatione sensuali, a qua sumitur sillogismus expositorius ... et isto modo ... est ... species argumentationis reductiue contenta sub sillogismo.
Ib. fol. R lb : alio modo sumitur e-o prout est manifestatio complete et clare explicans significationem alicuius propositionis habentis sensum obscurum.
2. przedstawienie (w mowie lub piśmie), oświadczenie, wyznanie; declaratio,enarratio, professio.
Praec.
α. fidei wyznanie wiary; fidei confessio.
β. rhet. jedna z wstępnych części mowy; exordii pars, qua orationis argumentum proponitur (saec. XV).
γ. iur. oświadczenie złożone przed sądem; declaratio coram iudice facta
ZabDziej II p. 583 (a. 1489) : certam deponere e-em emergentem super certis violenciis tanquam incidens spectantem ad negocium principale.
KodUJ III p. 164 (a. 1490) : ex quorum testium dictis et e-bus comperimus etc.
StPPP VI p. 69 (a. 1512) : e-bus et querelis partis actoreae coram eisdem assessoribus et commissariis ... ducatus Mazoviae ... factis.
N.
rotae wygłoszenie formuły przysięgi; iurisiurandi formulae recitatio
TPaw III p. 140 (a. 1389) : Clemens ... cum testibus jurabit; terminus e-is rote ad colloquium generale.
Constr. ad
I-II:
a. sq. gen. (subi. vel obi. ).
b. sq. in c. acc.
MARTIN. OP. Chr. p. 442 : capti ... propter profanam professionem ... et e-em in opprobrium Crucifixi.
c. sq. per:
WROCŁ. CongLog fol. a IIIb : interpretatio est e-o nominis minus noti per aliud nomen magis notum.
d. sq. supra, cf.
e. sq. super:
MARTIN. OP. Chr. p. 112 : in e-e super psalmos habetur, quod etc.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)