- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- L.
- A.
- N.
I.
abstr.
1.
a.
doświadczenie, próba; actus experiendi, tentatio, probatio.
Glossa
Pol.
GLb p. 38 : e-um «gystne doznanye».
Distinguitur phil.
perfectum (et imperfectum:
BYSTRZ. AnalPost fol. a. IVa
).
N.
α.
przeszukiwanie, badanie; perquisitio
KodWp III p. 478 (a. 1379) : huiusmodi e-um seu scrutinium fundum tunnarum ([i. doliorum) ]quarumcunque exquirendi et rimandi in partibus Polonie est inconswetum.
β.
pl. przyszłe czyny;
res gerendae (e Justino 11,1,9 DŁUG. Hist. I
p. 158).
b.
wiedza zdobyta drogą doświadczenia, doświadczenie, pewność; scientia ex usu collecta, peritia, usus, certitudo.
Iuncturae verbales
experimentum capere
(item
accipere :
GŁOG. ExLog
fol. 69b,
cf.
Th.
V 2,1655, 8, 64);
sumere
(saepissime),
palpare (
DŁUG. Hist. I
p. 110
:
mater pueri ... de epulantium triclinio exsilit e-um denuntiatae novitatis palpatura;
item
aliquid experimento palpare:
CodVit p. 585, a. 1423 : potuerint oculis subicere et e-o palpare, si vera sint, quin etiam palpabili experimento, ib. p. 200, a. 1409).
Locut. adv.
experimento
na podstawie doświadczenia;
simili sensu ab experimento (
KodMp IV
p. 31, a. 1390
;
CALLIM. in Tom. I App.
p. 11
)
, ex experimento (
GOST. Th. fol. f 2a)
, per experimentum (
BYSTRZ. AnalPost fol. m 2a
et passim in textibus
phil.
; item per experimenta:
CorpJP III
p. 292, a. 1513)
, per viam experimenti (
GŁOG. Anal
fol. 6b
).
2.
dowód, znak, świadectwo; argumentum, iudicium, signum.
Glossa
Pol.
RFil XVI p. 349 (saec. XV in.) : e-a «doliczenya».
Iuncturae verbales
experimentum dare, edere (
WAPOW. Chr.
p. 15
)
, praebere (
VITELO OpM
p. 26
et saepius).
N. locut.
notitiae experimentum facere
podać do wiadomości;
i. q. notum facere(
PommUrk IV
p. 252,
a. 1306
;
SchlUrk
p. 549, a. 1349) .
Constr. ad 1—2:
a.
sq.
gen.
b.
sq.
de :
NIC. POL. p. 46 : e-um theologicum de Thobia.
NIC. BŁ. Serm. I p. 130 : in ebrietate potest de eo capi e-um.
GŁOG. ExLog fol. 69b : accipere e-um de sciencia vel ignorancia illius, qui simulat.c. sq. enunt. interrog.
JAC. PAR. Tract. fol. B 6b : nec intendit sumere e-um, an Deus potest hoc facere.
II.
concr.
1.
dzieło przedstawiane przez rzemieślników cechowych dla uzyskania tytułu mistrza, majstersztyk; artificii specimen ab eo, qui inter artificii magistros numerari volebat, artificum collegio ostendi solitum
APozn II p. 382 (a. 1499) : e-um et porcio alias«stuka» pro currificibus, quam facere tenetur quilibet magistrari volens.
Ib. infra: e-um seu porcio alias «stuka»pro rotificibus.
CracArt II p. 311 (a. 1535) : pictor coram nobis se obligavit ... artificii specimen seu e-um alias «stucky» se editurum.
CorpJP IV p. 34 (a. 1523) : cantrifusores ... e-a seu probas de illorum vasis et operibus facere ... habebunt facultatem.
2.
wypróbowany lek, niezawodne lekarstwo; medicamentum usu probatum
NIC. POL. p. 136, v. 1 : incipiunt E-a fratris Nicolai.
StSyn III p. 8 : diversis e-is utendo ad salvandum egrotum.
WiadPol p. 198 (a. 1583) : si videbitur ... e-um sumere uel saltim gustare, tuto ... id facere poterit.Cf. Th. V 2,1658, 19 sqq.
3.
litterarum
sim.:
pisemny dowód, dokument; testimonia litterarum
PommUB p. 489 (a. 1296) : dicti privilegii e-o sufficienter edocti.
DokMp I p. 296 (a. 1400) : in termino querulandi sufficientibus e-is litterarum seu testium claro testimonio edocetur.