- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- L.
- A.
- H.
- Ha.
- N.
StPPP IV p. 69 (a. 1423) : si in aliquo actu exhibit se ut minister ecclesie.part. praes. exhibans infra 1401, 3. part. fut. pass. pro part. fut. act.
*PommUrk II p. 534 (a. 1284) : Boguzlaus venire debet ... exhibendus et faciendus jus illustribus principibus.
KodWp III p. 511 (a. 1381) : serviciis, que Zemka ... sibi ... exhibuit et in posterum se ... reddidit exhibendus.part. fut. act. pro part. fut. pass.
KodWp III p. 439 (a. 1375) : serviciis ac meritis nobis fideliter et sedule impensis et exhibitis et adhuc exhibituris.] Glossae Pol.
RFil XXIV p. 48 (saec. XV in.in) : e-re «vczinycz (II ),daacz (III ), albo wkazacz» (I ).
I.
A.
aliquem
1.
pokazać;
monstrare.
2.
se (alicui, alicuius conspectui, praesentiae), se praesentem, personam, praesentiam suam
sim.: pokazać się, zjawić, pojawić, stawić, przybyć osobiście; apparere, comparere, advenire, adesse.
Constr.
a. sq.
ad.
N.
ad aliquid faciendum :
KsgŁawKr p. 11 (a. 1366) : qui se ad iuramentum prestandum e-erat.b. sq. in c. abl.
3.
se aliquem (aliqualem)
okazywać się kimś (jakimś), zostać czymś, oświadczyć się jako ktoś; se praestare, praebere, declarare, fieri.
N. eodem sensu
α.
sq.
nom.
ArPrawn X p. 53 (a. 1397) : Jacussius ... paratus se e-uit dare 6 marcas ... Martino.
KsgPrzem I p. 23 (a. 1408) : Laurencius ... testimonio laudabili se iustus e-uit et suam innocentiam expurgauit coram iudicio.
N. sq. nom. part. fut. act.
ArHist VI p. 152 (a. 1522) : ita vos e-re et accommodare curetis pro bono vestro et ecclesie vestre statu ac gracia nostra facturi.
β.
sq.
gen.
ConcPol IV p. 167 (a. 1435) : plebani ... se prave reputationis e-ent.
γ.
sq.
ita, taliter, ut.
B. aliquid
1.
concr. okazywać, pokazywać, przedkładać; ostendere, monstrare, in publicum producere, proferre, praesentare, manifestare. Pro obi.
ponuntur res variae, sed praec.
iur. ,
v.
gr. instrumentum, littera, petitio, privilegium sim.
Constr.
a.
sq.
dat.
b.
sq.
coram :
KsgHenr p. 186 (a. 1293) : literam ordinationis coram nobis e-ns.Ita saepius. c. sq. de :
KodWp V p. 172 (a. 1410) : hec omnia … de cista predicta e-uit.d. sq. in c. acc. e. sq. in c. abl. f. sq. adv.
AKapSąd III p. 98 (a. 1503) : privilegium iudicialiter e-uit.
Locut.
α.
alicuius audientiae, notitiae
podać do wiadomości; notum facere
PommUrk V p. 94 (a. 1313) : noverint universi, quorum audiencie e-bitur presens scriptum, quod eqs.
KodWp III p. 3 (a. 1350) : fiat omnibus et singulis, quorum noticie e-tum fuerit scriptum presens, manifestum, quod eqs.
β.
aliquid venale
wystawiać coś na sprzedaż; venum dare
MARTIN. OP. Serm. fol. 241a nlb. : pro te, ne suspendaris, venalem me e-bo et suspendi volo.
KodWp II p. 9 (a. 1288) : pannos ... frustatim (ed. frustratim) ... vel ulnatim ... non vendant, set solummodo integros e-ant venales.Ita saepius,
γ.
se oculis
rzucać się w oczy; manifestum esse
UrkBBr p. 161 (a. 1285) : tam manifestam offensam et factum tam notorium, quod se adeo e-et oculis omnium, quod nulla tergiversatione celari potest.Cf. Lites I p. 163 (a. 1339). Cf. etiam Th. V 2,1431,54.
δ.
nadarzyć się, okazać się; evenire, contingere
Concl. p. 81 (a. 1494) : ut regressus petitus ei conservaretur, dummodo se idonea opportunitas ad ipsam ecclesiam sancti Floriani intrandam e-ret.
2.
abstr.
(praec. affectum) okazywać, wyświadczać, sprawiać, dawać, wyrażać;
ostendere, manifestare, praestare, ostendendo exprimere, interdum i. q. adhibere,
v.
gr. affectum, beneficium, fidem, honorem, oboedientiam, sim., cf.
s.
v.
Constr.
a.
abs.
b. alicui
(saepissime).
c.
sq.
erga. d.
sq.
ex .
*AKapSąd III p. 35 (a. 1472) : ipse ex inobediencia sua reverentiam in susceptione domini electi ... non e-uit.e. sq. in c. acc.
DŁUG. Hist. I p. 477 : misericordiam e-re in devictos.f. sq. in c. abl. supra xxx et saepius. g. sq. pro :
KodLit p. 364 (a. 1432) : de pio et paterno feruore, quem sanctitas uestra pro honore nostro e-uit.
Locut.
α.
reverentiam alicui
kłaniać się komuś; aliquem salutare
ArLit I p. 109 (a. 1476) : statuimus, ut ... studentes ... magistris ... in obviationibus reverentiam e-ant.
β.
aliquid de se
okazywać coś ze swojej strony; pro
sua parte praestare
DŁUG. Op. p. 627 (epistula a. 1466) : magnam humiliationem de se pars Cruciferica e-et verbis, factis etiam ... illam testatura.
Ib. p. 547 (epistula a. 1478) : ut ... excellentiam de te e-as virtuosorum operum.Ita ap. DŁUG. saepius.
3.
przedstawiać, wykładać, składać (słowami, na piśmie), przedkładać; (scripto, verbis) exponere, ostendere, proferre, describere.
4.
wydawać, rodzić owoce; (fructus) edere, ferre
(saec.
XV).
II.
1.
wykonywać, dokonywać, spełniać; efficere,explere, exsequi, facere, perficere.
Glossa
Pol.
AGZ XIV p. 339 (a. 1452) : census ac labores domino Christoforo ... debet e-re, alias «postampowacz».luncturae potiores α. alicui angariam, famulatum, laborem, onera, servitium, sim., cf. s. v. β. alicui difficultates, molestiam, negotium sim., cf. s. v. γ. ius (iuris formam), iudicium, iustitiam (iustitiae administrationem, aequitatem, complementum) sim.: wymierzać sprawiedliwość; ius suum alicui tribuere, iustitiam exercere.
N. locut.
KsgCzer p. 50 (a. 1415) : qui exiuit ab ipso domino subiudice ... de jure terrestri non e-to.
δ.
vitam
prowadzić;
i. q. ag
ere
(saec.
XV).
ε.
residentiam personalem
mieszkać rzeczywiście; re vera habitare, sedem veram habere
PommUrk V p. 180 (a. 1314) : ad officium ... cantorie ... personam aliquam ... que personalem ... ibidem e-erit residentiam, presentabimus.
2.
iuramentum, homagium
sim. składać, przedstawiać; dare, praestare, proferre
KodMaz(K) p. 41 (a. 1236) : precepimus iuramenta nobis presentialiter e-ri.
KodMp II p. 110 (a. 1258) : pars aduersa ipsorum iuramentum in causa supradicta non petiuit nec e-tum acceptauit.Ita saepissime.
Dicitur etiam
depositionem (
AKapSąd III
p. 79, a. 1501)
, fideiussoriam (
AGZ XVIII
p. 379, a. 1496)
, homagium (
PP II
p. 214, a. 1454
et saepius), humilitatem (alias «pokora»:
AGZ XVI
p. 153, a. 1479
;
ib.
p. 354,
a. 1504)
, subiectionem (
DŁUG. Hist. IV
p. 514
)
, testimonium veritatis (
AKapSąd II
p. 289,
a. 1482)
.
III.
A.
dawać, wydawać, oddawać (swoją własność); (aliquid proprium) tradere, dare, manu
mittere.
B.
dawać, podawać, udzielać, dostarczać;
dare, praebere, suppeditare (res concr. et abstr. , etiam homines).
Saepius occurrit in iuncturis convivium, emendam, operam, responsum, sacramenta, sacrificium, item censum, donationem, teloneum sim.,
cf.
s.
v.
; auxilium, opem sim.
Constr.
a.
sq.
dat.
b.
sq.
dupl.
acc.
CodEp I 2, p. 212 (a. 1461) : e-ns se eis captivum.c. sq. ex:
MARTIN. OP. Serm. fol. 186b : compauperum semper memor erat eisque ex his, que habere poterat, liberaliter e-bat.d. sq. in c. acc.
KA DŁUB. p. 202 : in fidei pingnus vades seu aliquos obsides e-et.Ita saepius. e. sq. pro :
KodWp I p. 287 (a. 1253) : quatuor vigiles et duos balistarios ... pro custodia civitatis e-re.
Praec.
1.
spectacula
sim.
(saec.
XVI)
wydawać, wystawiać;
edere, praebere.
2.
fere i. q. płacić; solvere
KodKKr I p. 102 (a. 1274) : lanos ... per XII annos libere possidebit, nichil inde ipsi preposito ... nomine pensionis e-ndo.
KodMaz(L) p. 26 (a. 1285) : gens paganorum ... redempcionis nostre tantam pecuniarum summam exegisset, quantam totum nostrum dominium nequaquam potuisset e-re.Ita saepius.
Constr.
a.
sq.
in
c.
abl.
ZabDziej II p. 285 (a. 1486) : florenum ... quod (sic ) e-uit in causa Barbare.b. sq. per :
KodMp III p. 115 (a. 1358) : honores vero et exenia ... bis in anno de quolibet manso per scotum e-re tenebuntur.c. sq. pro :
KodWp III p. 252 (a. 1364) : pro quolibet prandio unum fertonem ... nobis ... dabunt et e-bunt.
3.
(sq.
inf. ) obiecywać, oświadczać gotowość; promittere, polliceri
StPPP VIII p. 949 (a. 1400) : e-ns se litteram ... iuris offerre.
CodEp III p. 27 (a. 1448) : capellum eidem mit tere graciose e-uit et repromisit.Cf. item DŁUG. Hist. IV p. 613 ; SSrSil I p. 344 (a. 1482) ;; APozn II p. 240 (a. 1492) ; ArPrawn V p. 510 (a. 1517) . Etiam sq. gerund.
APozn I p. 364 (a. 1464) : ad quod faciendum ... Iohannes ... se e-uit facien dum ([sic)].
Locut. ad B:
α.
alicuius (alicui) rei cursum liberum, commeatum et usum
stwarzać możliwość, umożliwiać; facultatem praebere
AConst p. 153 (a. 1279) : sacerdotes ... piscinas habeant juxta altaria decentes, mundas, ablutionibus cursum liberum e-ntes.
CodEp III p. 60 (a. 1452) : que mihi e-et sue substancie liberalem comeatum et usum.
β.
alicui rei audientiam
wysłuchać; secundas aures praebere
KodWp III p. 660 (a. 1393) : votis et instantivis supplicacionibus nostrorum fidelium ... gratam et benignam audienciam e-ntes.
KodMp IV p. 140 (a. 1412) : supplicacionibus gratam audienciam e-ntes.
γ.
se ad aliquid
zdać się na coś; se obnoxium offerre
ArPrawn X p. 282 (a. 1409) : responsum predictorum contra prehabita querulamenta: in toto denegaverunt ea ... ad iustitiam se e-turi.
CIOŁ. Lib. II p. 88 : oblaciones ... quibus se ad uota nostra e-etis.
Item
ad condiciones (
DŁUG. Hist. V
p. 681
)
, ad munus obeundum (
Tom. I
p. 194,
a. 1511).
δ.
se alicui rei
oddawać się, poświęcać czemuś, wykonywać coś; alicui rei intentum, deditum esse, operam dare
KodKWil p. 214 (a. 1448) : consulte saluti animarum prospicitur, dum illorum, qui se benignitatibus e-ent devotis, actus pietatis ... scripture testimonio commendantur.Huc quoque pertinere videtur
AGZ XI p. 4 (a. 1424) : nullum ius habentes in predictum molendinum et in posterum nullis minacionibus se exhibantes (sic ).
Item sq.
ad :
KodKWil p. 162 (a. 1436) : fur ... ubi preterita mala deplangere deberet, ibi se ad deteriora e-bat.
IV.
singularia
1.
zatrzymywać; detinere, tueri
KADŁUB. p. 147 : Kazimirum, utpote adulescentulum, quasi filium familias in sacris suis aliquantisper e-uit, non ut illi graciam participii ... invideret, set ne tenellum vitis palmitem ... vento ... exponeret.
2.
wynosić; efficere, explere
ArPrawn X p. 194 (a. 1406) : Keslingir tenetur sibi eandem pecuniam et plus quam taxa e-uit.
Ib. p. 195 (a. 1406) : obtinuit causam suam ... pro 20 marcis capitalis pecunie et dampni, quantum taxa e-bit.