- F.
- Th.
- Bl.
- Dc.
- L.
- A.
- N.
- K.
I.
1.
ćwiczenie, wprawianie, uczenie się; exercitatio, formatio, institutio, eruditio. Praec. in universitate studiorum
a.
ćwiczenie, objaśnianie, komentowanie tekstu; auctoris interpretatio, exegesis ad studiosos habita
KodUJ I p. 43 (a. 1401) : magister ... tenebitur in artium facultatibus pro studentibus lectiones legere et disputare ac e-a facere.
HumRef p. 13 (a. 1406) : quilibet studencium ... lecciones aut e-a alicuius magistri ... uisitare volens ... ad registrum ... eiusdem magistri ... se inscribat.Ita vulgo.
N. locut.
in exercitio cum aliquo stare
uczęszczać
na prowadzone przez kogoś ćwiczenia (o studentach); exercitia ab aliquo acta audire (de studentibus)
HumRef p. 13 (a. 1406) : tenebitur magistrum ... cum quo ... in leccionibus uel e-o uel e-iis stat, accedere ... et secum de pastu pulcre concordare.Morawski, Historya Uniwersytetu Jagiellońskiego
I p. 213 (a. 1416) : stat pronunc in e-o Physicorum cum domino decano.Ita saepius,
b.
opracowanie, komentarz; commentarius scriptus
HumRef p. 11 (a. 1406) : placuit ... magistris, quod hy libri audiantur ante gradum baccalariatus: secunda pars Allexandri, liber Noue poetice, aut E-um rhetorice, Computus cyrometralis etc.
AKapSąd III p. 30 (a. 1467) : IV volumina, videlicet: Grecismum, E-um Donati, tractatus philosophicos et Alexandrum.Ita passim.
2.
zajmowanie się czymś, uprawianie czegoś (zwł. roli), zajęcie; operatio, occupatio, labor, tractatio, cultura (agri).
Constr.
a.
abs.
b.
sq.
gen.
obi.
c.
sq.
gen.
subi.
SSrSil I p. 213 (a. 1482) : magis tortoris et carnificis e-um habuit quam regis.Ita saepius.
Locut.
α.
in continuo exercitio esse
być stale zajętym; aliqua re continuo occupatum esse
NIC. BŁ. Serm. I p. 208 : creaturae mediae, scilicet aereae, terrestres et aquaticae sunt in continuo e-o.
β.
sine exercitio vacuum commorare
być bez zajęcia, nie mieć nic do roboty; otiosum esse
AAlex p. 360 (a. 1503) : multa ... damna perceperunt in dominiis suis ... stipendarios multos tenendo, qui ... sine e-o vacui commorando terras ... destruxerunt.
II.
1.
wykonywanie, prowadzenie, wymierzanie (prawa); actus aliquid exercendi, exsequendi, faciendi sim.
Constr. sq. gen. obi. (praec. actionis cuiusdam). Locut.
α.
abl. armorum exercitio zbrojnie;
i. q. armati
ArHist VI p. 185 (a. 1469) : qui quondam in terris nostris Prussiae nondum tunc pacatis armorum e-o versabantur.
β. armorum, belli, guerrae (prawie tyle co) wojna, wyprawa wojenna; (fere i. q.) bellum, expeditio bellica
JANKO p. 731 : malens fugae uti praesidio, licet confusae, quam e-o insistere belli.
Lites II p. 458 (a. 1411) : a guerrarum predictarum e-iis ... nostre mentis propositum retrahere.
DŁUG. Hist. I p. 242 : ille armorum e-o regni Polonici dilataverat imperium, hic amiserat.Ita saepius.
γ. gladii materialis prawo wykonywania; ius exercendi
WŁODK. ScrSel II p. 373 : per imperatorem ... hoc bellum fieri posse et debere videtur, quia habet e-um gladij materialis.
δ. levitatis continuitatis (prawie tyle co) lekkomyślne (wytrwale) działanie, postępowanie; (fere i. q.) factum leve (continuum)
KADŁUB. p. 196 : lixarum quidam, quasi quodam levitatis e-o e castris obsidionum evolans, vallum transilit etc.
Kod KWil p. 206 (a. 1444) : obsequiositatem et fidelitatem nobis ... sudorose impensas, et adhuc in futurum maioris continuitatis e-o exhibendas.
ε. morum zacne postępowanie; vita proba
StPPP VII p. 469 (a. 1468) : habito singulari respectu ad uirtutes, honestatem, morum e-um, puram probitatem etc.
2.
wojna, wyprawa wojenna; bellum, expeditio bellica (hic sensus ab 1 β provenisse videtur)
KodWp III p. 356 (a. 1370) : cum autem ingrueret aliquid e-um contra Lythwanos, per sex grossos, cum autem ad aliam partem ... per duos grossos ... solvere tenebuntur.
DokMp I p. 316 (a. 1404) : dominis ... seruire tenebuntur ad quamlibet expedicionem seu e-um ... et si equus vixerit de e-o prefato, sculteto restituatur.Ita saepius. Additur gen.
ArPrawn X p. 289 (a. 1409) : acta ... post diem Omnium Sanctorum, primo post adventum terrigenarum de e-o Pruthenorum(i. contra Prutenos acto ).Cf. etiam ib. p. 314 (a. 1411).
Inde:
utarczka, potyczka;
proelium leve, dimicatio parva
CodEp III p. 505 (a. 1431) : banderia aliqua ... in primis accessibus habitis cum hostibus aliquibus e-iis, unam rippam fluvii ab ista parte liberam habuerunt.
3.
działanie prawne?
actio forensis?
AGZ XVIII p. 75 (a. 1474) : Czayka prefatum Mathwyey squalore infamie denigravit allegans eum et specificans ignobilem esse sibique in omnibus et singulis e-iis et actibus in prosapia et genere agendis dissimilem et inequalem persistere.
Tom. XIV p. 29 (a. 1532) : Stanislaus Cipser ... insigniis et armis ... in rebus ecclesiasticis et profanis omnibus et singulis e-iis, actibus, honoribus, dignitatibus, officiis, iuribus, libertatibus ... gratiis et induitis utifrui et gaudere possit.
4.
męczenie, dręczenie; vexatio, afflictio
JAC. PAR. Tract. fol. b Va : est ...recęptaculum ... spirituum immundorum ... in quo innumerabilis multitudo dęmonum usque in diem iudicij detinetur propter e-um hominum.
III.
singulare: cum aliquo stykanie się, spotykanie z kimś, natykanie się na kogoś; contactus, concursus
NIC. BŁ. Serm. 1 p. 205 : quocunque se vertat homo, semper habeat diabolum sibi aduersum ... ita semper homo habet materiam e-ij cum eo.