- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
I.
propr.
1.
wybieranie (miodu z barci),wyławianie (ryb ze stawu); actus depromendi (mel ex alvario, pisces de piscina)
ArPrawn VIII p. 112 (a. 1411) : cum citasset ... Olthonem ... pro e-e wlgariter «przilazbene» viginti apum (i. alvariorum ).
StPPP II p. 399 (a. 1434) : pro e-e XXV mellificiorum.
N. c. negatione (e Pol. )
AGZ XV p. 191 (a. 1476) : per non e-em piscium summe eiusdem (i. piscium pretii ) de eadem piscina perciperent dampnum (cf. ib. XVII p. 442, a. 1477; ib. XIX p. 529, a. 1477).
2.
pobieranie,ściąganie (danin); exactio (tributorum sim.)
DokKujMaz p. 326 (a. 1355) : molire (i. molere ) in nostro molendino ... sine e-e sive exigicione metretarum grani.Cf. Th. V 2, 7225, 22 sqq.
3.
spotkanie, powitanie; occursatio, salutatio
DŁUG. Hist. I p. 201 : cui Boleslao per loca transitum facienti processiones et e-es omnium ordinum, velut glorioso athletae et victori honor exhibebatur.
Ib. V p. 245 : rex ... Kazimirus ... singulos ... status ... hilari tam vultu quam gestu e-eque tractavit.
AKapSąd I p. 583 (a. 1504) : de e-e ... d(omi)ni... archiepiscopi in ... suo ... adventu in Gneznam.
II.
transl.
A.
wyłączenie,wykluczenie,wyjątek;
exclusio, exemptio.
Praec.
a.
wyłączenie spod obowiązków, uwolnienie od ciężarów; liberatio (ab oneribus),privilegium.
b.
log. ustanowienie wyjątku;
definit
BYSTRZ.ParvLog fol. R IIIb : e-o est separatio partis a toto respectu alicuius predicati.
Locut.
exceptio
α. fit ab aliqua re (
BYSTRZ. ParvLog fol. P IIIa
;
WROCŁ. CongLog fol. C 7a)
;.
β. cadit super aliquid (
GIEŁCZ. fol. D 4b)
.
B.
iur.
t. t.
1.
zastrzeżenie,warunek; reservatio, conditio,
v.
gr. transaccionis (
KADŁUB.
p. 149
)
.
N. constr. sq. enunt. fin.
DŁUG. Hist. V p. 490 : barones Bohemiae addebant ... e-em ... ut ... Konopiscze foret libera.
2.
zarzut prawny wysuwany przez stronę pozwaną w sądzie, tzw. obrzeczenie; condicio reum damnatione eximens, quae actori coram iudice opponebatur.
Dicitur
iuris (
StPPP IX
p. 231,
a. 1534
; additur canonici vel civilis:
CodEp III
p. 84, a. 1455)
, curialis (
ArPrawn IV
p. 354,
saec. XV med.)
, legitima (
AKapSądIII
p. 58,
p.
1488), vera et iuridica (
ArHist V
p. 299,
a. 1412
; opp. impertinens:
AKapSąd III
p. 160,
a. 1512
; maliciosa:
ZabDziej III
p. 514, a. 1498)
.
N. constr.
a.
sq.
gen.
explic.
vel
obi. , v.
gr.
excommunicationis (
StPPP I
p. 79, saec. XIV
med.)
, metus (
WŁODK. ScrSel III
p. 34
)
, non respondendi in iure (
AKapSąd III
p. 58, a. 1488)
,
verificationis testamenti
(
ib. II
p. 885, a. 1487)
.b.
sq.
contra :
KodWp II p. 144 (a. 1298) : si quid e-is contra eandem donacionem cuique possit competere.
ArPrawn I p. 9 (saec. XV in.in) : e-es contra rescriptum.Ita saepius. c. sq. de :
KADŁUB. p. 162 : nec e-i quam de canibus proponunt, fidem afferunt [(ita ms., asserunt ed.)].Cf. Th. V 2 ,1224, 223. d. sq. enunt. obi. c. quod:
*AGZ VI p. 49 (a. 1459) : ne in tremendo iudicio Salvatoris nostri competat e-o, quod nobis silentibus ... Christiana religio a ... spurcissimo hoste fuerit subpeditata.
Distinguitur
declinatoria (fori:
MARTIN. OP. Marg. fol. f 1a
et passim), dilatoria (
Lites I
p. 7,
a. 1320
et saepius, Th. V 2,1224, 20), recusatoria (
ArHist V
p. 299, a. 1412
; item recusationis
ib.
p. 298
)
, auxiliaria (
Tom. VIII
p. 82, a. 1526)
, inhibitionis (
ArPrawn X
p. 414, a. 1414),
cf.
s.
v.
Ad rem
cf.
Balzer, Przewód sądowy
p.
131;Kutrzeba,Dawne polskie prawo sądowe
p.
77 sqq.
Iuncturae verbales
exceptionem (coram aliquo) proponere (
KADŁUB.
p. 162
;
AConst
p. 19,
a. 1248
;et passim). Simili sensu exhibere (
KodUJ III
p. 57, a. 1477,
et facere
ib.
p. 218, a. 1504)
, importare (
Tom. VIII
p. 82, a. 1526)
, obicere (alicui:
StPPP I
p. 79, saec. XIV med.med)
, producere (
AKapSąd III
p. 153, a. 1511
;
Tom. VIII
p. 82, a. 1526),
item titulum exceptionis intericere (
KodMp II
p. 265, a. 1329)
, in exceptionem prorumpere (
ArPrawn X
p. 414, a. 1414).
Opp.
exceptionem repellere (
DŁUG. Hist. V
p. 359
)
, semovere (
AKapSąd III
p. 133, a. 1509),
item
contra exceptiones replicare (
ib.
p. 153, a. 1511)
.
N. formulam
testes omni exceptione maiores (digniores)
świadkowie bez zarzutu, poza wszelkimi zastrzeżeniami; quibus nihil obici potest (e Cod. Iust. 8,37,14
KodMp I
p. 14, a. 1212
;
KsgHenr
p. 106
et saepius).
Occ.
(sensu latius
transl.
)
odwołanie;
appellatio
StPPP X p. 18 (saec. XV in.in) : litteralis vestra missa nobis (i. regi )e-o ... noncongruit racioni.
ArPrawn V p. 99 (a. 1440) : Iudei ... sua e-e adduxerunt et ostenderunt, quod etc.
3.
(singulare) zawiadomienie pana feudalnego o zamiarze odejścia poddanego ze wsi połączone z opłatą; dicitur de actione subditi domino declarantis se ex eius vico recessurum esse atque de pretio eam ob causam solvendo
AGZ XIV p. 72 (a. 1443) : Mitko ducem condempnavit in nonparicione et kmethonis predicti amissione una cum e-e alias «z othkazem».]Cf. RECLINATIO et Słownik Staropolski s. v. «odkaz».