General
Full Entry
More

ERGASTULUM

Grammar
  • Formsergastulum, ergasculum, hergastulum
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -i
  • Part of Speechnoun
  • Genderneutre
Meaning Outline
  • I. locus, in quo Romanorum et Lithuanorum servi vincti operabantur (saec. XV ex.—XVI).
  • II. + carceris ( carcer, custodia.
    • α. + (hoc) ergastulum (vitae, nostrae carnis) haec vita
    • β. + spiritum de carnis (corporis) ergastulo emittere (relaxare), carnis ergastulo educi (solvi), de carnis ergastulo migrare (surripi), ex hoc ergastulo emigrare mori

Pełne hasło

ERGASTULUM s. ERGASCULUM s. HERGASTULUM, -i n.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • L.
  • A.
  • N.
I. miejsce pracy niewolników (rzymskich i litewskich); locus, in quo Romanorum et Lithuanorum servi vincti operabantur (saec. XV ex. —XVI).
II. więzienie; carcer, custodia. Glossae Pol.
AKap Sąd III p. 44 (a. 1477) : ipsam ligatam ... tenuit in e-o, alias «w zemniczy».
ZabDziej II p. 584 (a. 1489) : illum ... in e-o, alias «w charaszye» ... detinendo.
Per abundantiam additur carceris ( KADŁUB. p. 77 et saepius, praec. meton. sq. gen., v. gr.
ib. p. 6 : nec enim essent virtutes, si ullis dingnarentur limitum e-is includi.
Ib. p. 188 : virtus Kasimiri patrie dedingnata limitari e-o. ). Occ. de feminae utero infantis carcere
KodKKr II p. 80 (a. 1381) : Altissimi Filius infra virginitatis vteri e-a tunicam nostre mortalitatis ... contexit.
DŁUG. Op. p. 193 : Iohannes ... Baptista ... uteri materni adhuc e-o conclusus etc.
Locut.
α. (hoc) ergastulum (vitae, nostrae carnis) życie doczesne; haec vita
KodMp III p. 7 (a. 1333) : in hoc e-o vite degentes.
KodKKr II p. 240 (a. 1399) : cupientes in presentis vite stadio ... taliter seminare, quatenus post e-um nostre carnis ... metere ... valeamus.
ŁASKI ComPriv fol. 225a : sine qua pace nullus in hoc e-o et in altera vita potest assequi pacem.
β. spiritum de carnis (corporis) ergastulo emittere (relaxare), carnis ergastulo educi (solvi), de carnis ergastulo migrare (surripi), ex hoc ergastulo emigrare umierać; mori
KodMp II p. XLV (a. 1277) : sic misere spiritum de carnis h-o emiserunt.
*PommUrk IV p. 5 (a. 1301) : ipsis ... de carnis huius e-o subreptis eqs.
ArHist XII p. 331 (saec. XIV) : prior vester carnis e-o est eductus.
DŁUG. LibBen III p. 358 : si nos de hoc e-o carnis prius vocante Deo migrare contigerit.
Id. Op. p. 403 : episcopus ... spiritum ... de e-o corporis in Domino relaxavit.
Id. Hist. II p. 214 : Vincentius Kadlubkonis ... carnis e-o solutus est ... sepultus est (ita saepius ).
StPPP XI p. 70 (a. 1482) : si sua soror ... ex hoc e-o emigraverit.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)