General
Full Entry
More

EMANCIPO

Grammar
  • Formsemancipo
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -are, -avi, -atum
Meaning Outline
  • I.
    • 1. iur.propr. potestate patria mittere. Occ. wydzielić ze wspólnoty majątkowej;e re familiari communi partem propriam alicui assignare tutela dimittere
    • 2. transl.
      • a. liberum vel immunem reddere, eliberare
      • b. liberare
  • II. mancipare, tradere aliquid alicui, iuri suo ad aliquid renuntiare.

Pełne hasło

EMANCIPO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • L.
  • A.
  • N.
I.
1. propr. iur. uwolnić spod władzy ojcowskiej; potestate patria mittere. Occ. wydzielić ze wspólnoty majątkowej;e re familiari communi partem propriam alicui assignare
KsgPrzem II p. 51 (a. 1448) : Pyotrowa ... cum Nicolao filio et filia Hanna e-erunt Stanislaum, filium iuniorem ... ab hereditate et patrimonio et diuiderunt.
Glossa Pol.
GLb p. 34 : e-tus «oddzyelyony, odpravyony».
Sensu latiore: wyzwolić spod opieki; tutela dimittere
DŁUG. Hist. II p. 450 : Przemislaus Posnaniensis dux ... relictam Boleslai Pii... et filias datis sumptibus et dote abundanti e-vit (cf. MIECH. Chr. p. 156 : Boleslai Pii relictam dote abundanti e-uit; cf. infra expediuit et filias praefati Boleslai Pii).
Constr.
a. sq. dat.
KADŁUB. p. 80 : quem non solum carceri sed et paterne potestati e-at.
b. sq. de :
ZabDziej II p. 339 (a. 1486) : Anna vidua ... petens ... nomine suo et Iohannis filii nondum de eius potestate e-ti.
2. transl.
a. uwolnić, zwolnić od (z) czegoś; liberum vel immunem reddere, eliberare
CodPom p. 95 (a. 1175) : quam villamab omni meo iure et seculari potestate ...liberam e-ui.
DokKujMaz p. 292 (a. 1243) : e-ntes eos in eadem villa a nostra penitus iurisdicione.
KodWp III p. 526 (a. 1382) : antedictam villam ... sepedicto monasterio ... appropriamus et ab omni iure seculari seu terrestri excepimus (sic ) et e-amus.
AGZ IX p. 56 (a. 1440) : eosdem cives ... a solucione tricesime ... duximus eximendos, absolvendos, eliberandos et e-ndos, ymmo eximimus, absolvimus, eliberamus et e-amus.
DŁUG. Hist. I p. 266 : monachum et diaconum a religione professa e-et abbas.
Ita saepius.
b. uwolnić, wyzwolić, oswobodzić; liberare
KADŁUB. p. 139 : illuni ... originarium ob liberalitatis insingne servitute (v. l. servituti) emancipat (cf. KomKadł p. 353).
Ib. p. 197 : Kazimirus nepotem ... captivitate e-at.
Ksg RachKr II p. 28 (a. 1370) : fabrum ... de cippo ... e-re precepit
Tom. IV p. 98 (a. 1516) : predo siquidem ille jam meritam vindictam accepit ... merito liber et e-tus esse deberet.
Glossa Pol.
GLb p. 34 : e-tus ... manumissus seu libertus «vipusczony z nyevoley».
N.
e schola :
DŁUG. Hist. V p. 620 : Kazimirus ... rex ... Lithuaniam cum ... duobus... filiis ... quos ex schola Iohannis Dlugosch ... tum primum e-erat, pergit.
Constr. sq. abl. ,
ab, de, ex (ut supra).
II. zrzec się czegoś, odstąpić prawa do czegoś; mancipare, tradere aliquid alicui, iuri suo ad aliquid renuntiare.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)