- F.
- Th.
- S.
- L.
- A. (
- Dc.
- B. s.
- v.
- -pla,
- -plum,
- N. -pla)
I.
adi.
podwójny; duplex
1.
dwukrotnie większy, dwa razy tak wielki;
altero tanto maior, duplicatus, bis tantus (v.
gr.
contributio, latitudo, linea, pars, poena, quan
titas, ratio, regula, servitium, solutio, usura).
Praec. de proportione vel relatione unius rei ad duas in arte musica (saec. XVI).
N.
dupla superbipartiens :
KROMER MusFig fol. G IIIb : proportio ... est praeterea d-a superbipartiens, cum maior numerus minorem bis cum duabus tertijs partibus continet, et cum octo notae respectu trium canuntur.Ad rem cf. Johannis Tinctoris Terminorum musicae diffinitorium, Parisiis 1951, p. 24.
2.
z dwóch części złożony; e duabus partibus compositus, duplex.
N.
pallium
płaszcz podszyty suknem; panno laneo subsutum
KsgKaz p. 476 (a. 1400) : de vestimentis patris ... remansit ... unum pallium d-um album et flaveum.(cf. Słownik Staropolski s. v. płaszcz). Eodem sensu de birreto ( ARect I p. 504, a. 1513) .
3.
podwójny, dwojaki, występujący w dwóch różnych postaciach;
i. q. duo diversi generis (v.
gr.
bonum).
4.
dwukrotny, dwa razy zachodzący, odnawiany; qui bis dicitur, repetitur, qui semel atque iterum fit
NIC. BŁ. Tract. fol. k IIa : simplas non d-as horas canonicas tenetur dicere.
Constr. ad
1—4: a.
abs.
b.
sq.
dat.
VITELO Opt. p. 18 : arcus respondens angulo super peripheriam constituto reliquo arcui d-us erit.
Ib. p. 63 : assumatur alia regula aenea, cuius latitudo sit d-a suae spissitudini.
Ib. p. 176 : videbitur ... linea BA in puncto K d-a lineae BG.Ita saepius ib. c. sq. ad.
II.
abs. loco subst.
1.
duplum,,
-i
n.
a.
podwójna suma pieniędzy, podwójna wartość, dwa razy tyle;
altero tanto maius, praec. altero tanto maior summa
pecuniae.
Additur
totidem (
KsgPrzem I
p. 142,
a. 1426).
Praec.
poena dupli
.
b.
tzw. dupla,podwójnie tkane płótno, cwelich (cwylich); linteum bilix sive duplex
KodKrak p. 393 (a. 1396) : d-i alias «czwelich» (Germ. ) vlna.Cf. Słownik Staropolski s. v. cwelich et dupla.
2.
dupla,,
-ae
f.
(sc.
contributio)
nadzwyczajny podatek płacony w XVI w. w Polsce przez chłopów i szlachtę zagrodową w razie potrzeby wojennej w podwójnej wysokości (60 gr z łanu) jako tzw. dupla; tributum extraordinarium, quod saec. XVI in Polonia a colonis et a nobilibus minorum gentium belli tempore duplo (60 gr) solvebatur
AKap p. 157 (a. 1557) : iuxta taxam antiquam d-e in regestris contentam.Ad rem cf. Bardach, Historia państwa i prawa II p. 146.
Constr. ad 1—2
: a.
abs.
b.
sq.
gen.
c.
sq.
in c . abl.
KodPol II p. 374 (a. 1410) : habere debeat ... d-um in fructibus et proventibus sibi deputatis.
Locut. potiores
α.
in duplum restituere(ablata, damna, expensas, donata)
i. q. alicuius rei
duplum.
β.
in duplo
(c.
comp. vel sine) dwukrotnie,
dwa razy więcej; altero tanto plus, dupliciter
KodWp I p. 233 (a. 1248) : se reddituros pro illis decimis minus in d-o vel triplo, quam valeant.
AGZ XIV p. 99 (a. 1443) : sepivit ... sibi ... viam in d-o.
Ib. XV p. 154 (a. 1473) : villa ... luit penam regalem in d-o in repercussione fumalium pignoris.Ita vulgo usque ad saec. XVI. Glossa Pol.
RFil XXIII p. 277 (saec. XV) : in d-o «ve dvoe».Abundat
KsgRachKr II p. 24 (a. 1369) : res easdem in d-o vel triplo plus, quam stant, pretiosius liberare.
III.
adv.
duplo
(c.
comp. vel sine) podwójnie, dwa razy więcej (bardziej); duplici ratione, altero tanto plus vel magis (saec. XV—XVI). Occ.
sq.
quam
sine comp.
Lites I p. 395 (a. 1339) : sit dampnificatus in d-o quam in XLV milibus marcharum.Cf. Th. V 1, 2284, 10 sq.