- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- L.
- A.
- H.
- Ha.
- N.
I.
A.
act.
1.
rozdzielenie, podział; divisio,
separatio.
N. rozgraniczenie; actus disterminandi
DŁUG. LibBen I p. 478 : facta ... d-e et determinatione de villis et agris.
2.
rozróżnienie, odróżnienie;
distinctio.
Locut.
discretionem facere
odróżniać; distinguere (
GŁOG. Alex. II fol. d Ib).
Simili sensu
importare (
WROCŁ. EpitConcl fol. b IVa)
, in aliqua re ponere (
SACR. Elucid. fol. A IVb).
N. gram.
wyróżnienie znaczenia; significationis distinctio.
Ad
m.
ae. grammaticorum hac de re doctrinam
cf.
GŁOG. Alex. II fol. d Ib
et
d IIa.
B.
pass.
1.
różnica, różność; diversitas,
differentia.
Constr.
ad A—B
: a.
sq.
gen.
b.
sq.
ab. c.
sq.
inter. d.
sq.
de,
cf.
e.
sq.
per:
DŁUG. Hist. I p. 58 : inter eos Polonos sit quaedam per regiones ... d-o.f. sq. adi. , v. gr. numeralis ( NIC. BŁ. Serm. II p. 51 ).
2.
mus.
miejsce w melodii śpiewu gregoriańskiego,wg.
którego określa się jej tonację; locus in melodia cantus Gregoriani, ex quo loco melodiae modulus definitur
SZYDL. p. 47 : tonus est d-o principii, medii et finis cuiuslibet cantus regularis discreti vel transpositi.
II.
A.
propr.
1.
umiejętność rozróżniania, rozeznanie; discernendi facultas.
Glossa
Pol.
RFil XXIV p. 64 (saec. XV in.in) : d-em «rossnossczy myene medzy sslim a dobrim».
Simili sensu
discretionis ars (
VAdAnt
p. 17, 8)
, iudicium (
WROCŁ. EpitConcl fol. a IIb
(cf. Th. V 1, 1350, 80
sq.
), item in imagine nasus (nares:
KADŁUB.
p. 92
;
MARTIN. OP. Marg. fol. e 4a).
;
Constr. sq. gen. ,
ab, inter.
2.
ostrożność,roztropność, rozsądek; circumspectio, prudentia,
ratio.
Glossa
Pol.
GLb p. 31 : d-o ... scientia, discussio «bacznoscz».
Iuxta posita
consilium (salubre:
KodWp III
p. 355, a. 1370)
, perfectio (
BRUNO Qfr .
p. 390
)
, ratio (
ConcPol IV
p. 133,
a. 1434)
, sal (
PEREGR. fol. f IVb)
, sobrietas (
StPPP III
p. 52
).
Additur
gen.
qualit. animi(
ArPrawn IV
p. 274,
saec. XIV med.
et saepius), humanae naturae (
MatArch
p. 76, a. 1434
; item humana:
KodMp III
p. 1, a. 1333
et saepius), honoris (
CodSil X
p. 151, a. 1344
et saepius), rationis (
ArPrawn I
p. 222, saec. XV in.in).
Dicitur
circumspecta (
KodMp IV
p. 239, a. 1427)
, considerata (
DokMp I
p. 150, a. 1365)
, contemplata (
DokMp II
p. 316,
a. 1439)
, debita (
ArPrawn IV
p. 16, saec. XIV
med.)
, oculata, vigilans (
StSyn I
p. 44, a. 1436
;
CodEp II
p. 423, a. 1441)
, sagax (
MatArch
p. 76,
a. 1434)
, sana (
JANKO
p. 730
).
Iuncturae nominales
discretionis industria (
KodMp III
p. 1,
a. 1333)
, medicamen (
GALL
p. 157, 6)
, moderamen (
KodWp II
p. 140, a. 1298
et saepius),
studium vigilans (
GALL
p. 157, 9)
, ratio perfecta (
AGZ XVIII
p. 424, a. 1501)
, temperamentum (
CodPom
p. 715, a. 1244),
item in imagine oculus (
PommUrk III
p. 299, a. 1297,
cf. Th. V 1, 1351,12
sq. ), sal (
VHedv
p. 527
)
.
Constr.
a.
abs.
b.
sq.
in
c.
abl.
KodMp IV p. 239 (a. 1427) : considerata d-e in talibus circumspecta nobilis Bienassij.
AKapSąd I p. 574 (a. 1502) : dni habebunt d-em in moderacione pene.
Locut.
ad 1—2:
α.
cum (debita animi) discretione
w sposób roztropny; prudenter(
ArPrawn IV
p. 274, saec. XV med.med
et saepius, cf. Th. V 1, 1353, 15
sq. .).
Simili sensu
discretione praevia (
PommUrk III
p.371, a. 1299).
β.
saniore discretione uti
postąpić roztropniej; prudentius agere
JANKO p. 730 : saniori ... d-e usus fuisset, si etc.
γ.
iur.
anni (debitae, validae) discretionis
lata sprawne, tj. wiek, po którego osiągnięciu nabywało się zdolności do działań prawnych;
aetas pubes, qua iure agere licebat
PommUrk III p. 311 (a. 1297) : quousque ad viginti quinque annos peruenerit, quos annos secundum jus canonicum annos d-is denomino.
KodPol I p. 218 (a. 1362) : ad annos d-is ... plenarie venientes.Ita vulgo usque ad saec. XVI. Cf. supra 1559, 10 sq. Glossa Pol.
AGZ XI p. 185 (a. 1441) : donec pueri venient ad annos d-is alias «ku latom».
Syn.
aetas (perfecta et completa:
StPPP I
p. 106
;
ib. II
p. 398, a. 1434
;; annorum:
ArSang II
p. 213, a. 1468
et saepius). Simili sensu discretio annorum (
PP III
p. 136, a. 1446
et saepius).
Item
discretio
abs.
DokMp I p. 238 (a. 1387) : d-e ... puerorum adveniente.
B. meton. discretio vestra
loco appellationis honorificae
KodMaz(L) p. 18 (a. 1254) : certum teneat uestra d-o, quod etc.
KodWp II p. 207 (a. 1302) : noverit vestra d-o, quod etc.Ita vulgo, praec. in litteris papalibus.
III.
singularia
1.
sankcja; sanctio
CIOŁ. Lib. I p. 63 : sub penis regalibus et aliis d-bus co hercere.
JAC. PAR. I p. 99 : religiosi ... ablui ... per indulgenciarum fontem affectarent, sed d-e regularum observancie prohibentur.
2.
procent,prowizja?
; interesse?
Tom. XII p. 251 (a. 1530) : pecuniae ... per proprium nuntium Romam mittantur, non per cambium propter interesse sive d-em, ut illi vocant.